Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Część 9 Umowy ADR stanowi najobszerniejszą i najbardziej techniczną specyfikację konstruowania, zatwierdzania oraz eksploatacji pojazdów przeznaczonych do przewozu towarów niebezpiecznych, ustanawiając kompleksowe standardy inżynierskie dla każdego elementu konstrukcyjnego, od instalacji elektrycznej przez układy hamulcowe aż po wyspecjalizowane wyposażenie przeciwpożarowe. W przeciwieństwie do pozostałych części umowy, które koncentrują się na klasyfikacji towarów i procedurach operacyjnych, część 9 określa precyzyjne wymagania techniczne dla różnych kategorii pojazdów specjalistycznych, wprowadzając szczegółową typologię pojazdu EX/II, EX/III, FL, AT oraz MEMU, z których każdy musi spełniać unikalne standardy konstrukcyjne dopasowane do specyfiki przewożonych materiałów niebezpiecznych. Znajomość przepisów części 9 jest niezbędna dla konstruktorów pojazdów specjalistycznych, producentów wyposażenia transportowego, organów certyfikujących oraz przedsiębiorców planujących inwestycje w flotę do przewozu towarów niebezpiecznych. Niniejszy artykuł prezentuje systematyczne omówienie najważniejszych elementów części 9 umowy ADR w oparciu o aktualne przepisy prawne, koncentrując się na praktycznych aspektach implementacji wymagań konstrukcyjnych oraz procedurach uzyskiwania świadectw dopuszczenia niezbędnych do legalnej eksploatacji pojazdów specjalistycznych w międzynarodowym transporcie towarów niebezpiecznych.
Zgodnie z przepisem 1.1.1 umowy ADR, załączniki A i B składają się z dziewięciu części, przy czym załącznik B zawiera części 8 i 9. Część 9 zatytułowana "Wymagania dotyczące konstrukcji i zatwierdzenia pojazdów" stanowi techniczne uzupełnienie wymagań operacyjnych określonych w części 8, koncentrując się na aspektach konstrukcyjnych i certyfikacyjnych środków transportu.
Część 9 umowy ADR składa się z ośmiu głównych działów regulujących systematycznie wszystkie aspekty konstrukcyjne i certyfikacyjne:
Zgodnie z przepisem 9.1.1.1, wymagania zawarte w części 9 mają zastosowanie do pojazdów kategorii N i O, zdefiniowanych w Jednolitej Rezolucji Dotyczącej Konstrukcji Pojazdów (R.E.3), przeznaczonych do przewozu towarów niebezpiecznych. Wymagania te odnoszą się do pojazdów, ich konstrukcji, zatwierdzania typu, zatwierdzenia ADR i corocznych badań technicznych.
Zgodnie z przepisem 9.1.1.2, w rozumieniu części 9 obowiązują następujące definicje podstawowych typów pojazdów specjalistycznych:
"MEMU" oznacza pojazd zgodny z definicją ruchomej jednostki do wytwarzania materiałów wybuchowych, podaną w 1.2.1.
"Pojazd EX/II" lub "pojazd EX/III" oznacza pojazd przeznaczony do przewozu materiałów wybuchowych i przedmiotów z materiałami wybuchowymi klasy 1.
"Pojazd FL" oznacza pojazd przeznaczony do przewozu:
"Pojazd AT" oznacza:
Zgodnie z przepisem 9.1.1.2, rozróżnia się następujące kategorie pojazdów według stanu technicznego:
Zgodnie z przepisem 9.1.1.2, w zakresie certyfikacji obowiązują następujące definicje:
Zgodnie z przepisem 9.1.2.1, pojazdy EX/II, EX/III, FL, AT i MEMU powinny spełniać odpowiednie wymagania części 9. Każdy pojazd kompletny lub skompletowany powinien być poddany pierwszemu badaniu technicznemu przeprowadzonemu przez właściwą władzę, zgodnie z wymaganiami niniejszego działu, w celu potwierdzenia ich zgodności z wymaganiami technicznymi działów 9.2 do 9.8.
Zgodnie z przepisem 9.1.2.1, właściwa władza może odstąpić od przeprowadzenia pierwszego badania technicznego ciągnika siodłowego posiadającego homologację typu zgodnie z 9.1.2.2, jeżeli została wydana deklaracja zgodności tego ciągnika z wymaganiami działu 9.2 przez producenta, upoważnionego przedstawiciela producenta lub jednostkę uznaną przez właściwą władzę.
Zgodnie z przepisem 9.1.3.5, świadectwo dopuszczenia pojazdów przewożących niektóre towary niebezpieczne powinno zawierać następujące elementy:
Zgodnie z przepisem 9.2.1.1, pojazdy EX/II, EX/III, FL i AT powinny spełniać wymagania niniejszego działu, zgodnie z tabelą określającą szczegółowe wymagania techniczne. W przypadku pojazdów innych niż pojazdy EX/II, EX/III, FL i AT:
Zgodnie z przepisem 9.2.1.2, MEMU powinny spełniać wymagania niniejszego działu dotyczące pojazdów EX/III.
Zgodnie z przepisem 9.2.2.1, instalacja elektryczna powinna być zaprojektowana, zbudowana i zabezpieczona w taki sposób, aby uniemożliwić wywołanie niezamierzonego zapłonu lub zwarcia w normalnych warunkach użytkowania pojazdów. Cała instalacja elektryczna powinna spełniać wymagania przepisów od 9.2.2.2 do 9.2.2.9, zgodnie z tabelą podaną w 9.2.1.
Zgodnie z przepisem 9.2.2.2.1, żaden przewód w obwodzie elektrycznym nie powinien być obciążany natężeniem prądu ponad ten, na jaki został zaprojektowany. Przewody powinny spełniać następujące wymagania:
Zgodnie z przepisem 9.2.2.8, wyłącznik przerywający obwody elektryczne powinien być umieszczony możliwie najbliżej akumulatora. Urządzenie sterujące powinno być zainstalowane w kabinie kierowcy, być łatwo dostępne dla kierowcy, wyraźnie oznaczone i zabezpieczone przed przypadkowym użyciem.
Zgodnie z przepisem 9.2.3.1.1, pojazdy samochodowe oraz przyczepy przeznaczone do użycia jako jednostki transportowe przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych, powinny spełniać wszystkie odpowiednie wymagania techniczne Regulaminu Nr 13 EKG ONZ wraz ze zmianami obowiązującymi od dat ich wejścia w życie podanych w wymienionym regulaminie.
Zgodnie z przepisem 9.3.1, do budowy nadwozia pojazdów EX/II i EX/III nie powinny być używane materiały, które w kontakcie z przewożonymi materiałami wybuchowymi mogą tworzyć niebezpieczne związki.
Zgodnie z przepisem 9.3.3, pojazdy EX/II powinny być tak zaprojektowane, zbudowane i wyposażone, aby przewożone materiały wybuchowe były zabezpieczone przed zagrożeniami zewnętrznymi i wpływami atmosferycznymi. Pojazdy powinny być zamknięte lub przykryte opończą. Opończa powinna być wykonana z materiału odpornego na rozdarcie, nieprzepuszczalnego i trudno zapalnego.
Zgodnie z przepisem 9.3.4.1, pojazdy EX/III powinny być tak zaprojektowane, zbudowane i wyposażone, aby przewożone materiały wybuchowe były zabezpieczone przed zagrożeniami zewnętrznymi i wpływami atmosferycznymi. Pojazdy powinny być zamknięte. Kabina kierowcy powinna być oddzielona pełną ścianą od przedziału ładunkowego.
Zgodnie z przepisem 9.3.4.2, przedział ładunkowy powinien być wykonany z materiału o grubości nie mniej niż 10 mm, odpornego na ciepło i ogień. Wymaganie to uważa się za spełnione, jeżeli materiał zaliczony jest do klasy B-s3-d2 zgodnie z normą EN 13501-1:2007+A1:2009. Jeżeli przedział ładunkowy wykonany jest z metalu, to jego wnętrze powinno być pokryte materiałem spełniającym te same wymagania.
Zgodnie z przepisem 9.3.7.2, instalacja elektryczna wewnątrz przedziału ładunkowego pojazdów EX powinna być pyłoszczelna (min. IP 54). Dla przewozu przedmiotów grupy zgodności J, wymagany jest minimum stopień ochrony IP 65.
Zgodnie z przepisem 9.6.1, pojazdy izolowane cieplnie, chłodzone mechanicznie lub niemechanicznie, muszą spełniać następujące warunki:
Zgodnie z przepisem 9.7.4, zbiorniki pojazdów-cystern FL i elementy pojazdu-baterii FL z metalu lub tworzyw sztucznych wzmocnionych włóknem muszą być połączone z podwoziem za pomocą dobrego złącza elektrycznego. Niedozwolone są połączenia metali powodujące korozję elektrochemiczną.
Zgodnie z przepisem 9.7.5.1, całkowita szerokość powierzchni oparcia o podłoże musi wynosić nie mniej niż 90% wysokości środka ciężkości dla obciążonego pojazdu-cysterny. Masa przypadająca na osie załadowanej naczepy nie może przekraczać 60% dopuszczalnej masy całkowitej zestawu.
Zgodnie z przepisem 9.8.7.1, przedział silnikowy MEMU musi być wyposażony w automatyczne urządzenie gaśnicze. Dodatkowo muszą być zastosowane metalowe osłony termiczne chroniące ładunek przed pożarem opon.
Zgodnie z polskimi przepisami wykonawczymi, świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR wydaje Transportowy Dozór Techniczny. Opłata za wydanie świadectwa dopuszczenia wynosi 175 zł. Wymagane załączniki do wniosku obejmują:
Zgodnie z przepisem 9.1.3.4, ważność świadectwa dopuszczenia powinna wygasać nie później niż po upływie jednego roku od daty badania technicznego poprzedzającego jego wystawienie. Następny okres ważności świadectwa powinien być liczony od daty wygaśnięcia jego ważności, pod warunkiem, że badanie techniczne zostało przeprowadzone w ciągu jednego miesiąca przed lub po tej dacie.
Zgodnie z przepisem 9.1.3.2, świadectwo dopuszczenia wystawione przez właściwą władzę jednej z Umawiających się Stron ADR dla pojazdu zarejestrowanego na jej terytorium, powinno być uznawane przez właściwe władze pozostałych Umawiających się Stron ADR przez cały okres jego ważności.
Część 9 umowy ADR stanowi szczegółowy system wymagań konstrukcyjnych i certyfikacyjnych dla pojazdów przeznaczonych do przewozu towarów niebezpiecznych, ustanawiając precyzyjne standardy techniczne dostosowane do specyfiki różnych klas materiałów oraz poziomów ryzyka związanego z ich transportem.
Przedsiębiorcy planujący inwestycje w pojazdy specjalistyczne powinni w pierwszej kolejności właściwie zidentyfikować typ pojazdu wymagany dla planowanych do przewozu towarów, rozróżniając między pojazdami FL dla materiałów palnych, AT dla pozostałych towarów w cysternach, EX/II i EX/III dla materiałów wybuchowych oraz MEMU dla ruchomych jednostek wytwarzania materiałów wybuchowych.
Duże znaczenie ma zrozumienie hierarchii wymagań konstrukcyjnych - pojazdy FL wymagają najbardziej zaawansowanych systemów bezpieczeństwa, włączając wyspecjalizowane wyposażenie elektryczne dostosowane do stref wybuchowych, główne wyłączniki akumulatora oraz systemy zapobiegające ryzyku pożarowemu, podczas gdy pojazdy AT mają mniej restrykcyjne wymagania techniczne.
Praktyczne zastosowanie przepisów części 9 wymaga systematycznego podejścia do procesu certyfikacji - rozpoczynając od właściwego doboru producenta spełniającego wymagania homologacji typu, poprzez przeprowadzenie pierwszego badania technicznego przez właściwą władzę, aż po uzyskanie świadectwa dopuszczenia ADR oraz implementację systemu corocznych badań technicznych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wymagania instalacji elektrycznej określone w dziale 9.2.2, które dla pojazdów FL wymagają zastosowania wyposażenia przystosowanego do pracy w strefach niebezpiecznych zgodnie z normą IEC 60079, oraz na przepisy dotyczące układów hamulcowych, które muszą spełniać wymagania Regulaminu Nr 13 EKG ONZ z dodatkowymi wymaganiami dla układów hamowania długotrwałego.
Regularne monitorowanie zmian w przepisach konstrukcyjnych oraz właściwa interpretacja wymagań certyfikacyjnych stanowi niezbędny element profesjonalnego zarządzania flotą pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych, zapewniając jednocześnie zgodność z międzynarodowymi standardami bezpieczeństwa oraz efektywność ekonomiczną inwestycji w wyspecjalizowany tabor transportowy.
#CzęśćDziewiąta #WymaganiaKonstrukcyjne #PojazdyADR #ŚwiadectwoDopuszczenia #PojazduFL #PojazdyEX #MEMU
 |
 |
 |
