Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Część 3 Umowy ADR stanowi praktyczny klucz do realizacji przewozów towarów niebezpiecznych, zawierając najbardziej operacyjną część całego systemu prawnego - wykaz towarów niebezpiecznych wraz z dokładnymi wymaganiami przewozowymi dla każdej pozycji. W przeciwieństwie do części teoretycznych umowy, część 3 przekłada ogólne zasady klasyfikacji na konkretne instrukcje, określając dla każdego numeru UN szczegółowe warunki pakowania, oznakowania, dokumentowania i przewozu. Znajomość struktury i zasad interpretacji części 3 jest niezbędna dla wszystkich uczestników przewozu - od nadawców określających właściwe warunki dla swoich towarów, przez przewoźników planujących operacje transportowe, aż po organy kontrolne weryfikujące zgodność z przepisami. Niniejszy artykuł prezentuje systematyczne omówienie najważniejszych elementów części 3 umowy ADR w oparciu o aktualne przepisy prawne i praktykę stosowania.
Zgodnie z przepisem 1.1.1 umowy ADR, załącznik A składa się z części od 1 do 7, przy czym część 3 zatytułowana "Wykaz towarów niebezpiecznych, przepisy szczególne oraz wyłączenia dotyczące towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych i wyłączonych" stanowi praktyczne narzędzie implementacji zasad klasyfikacyjnych określonych w części 2.
Część 3 umowy ADR składa się z pięciu głównych działów systematycznie regulujących praktyczne aspekty przewozu:
Zgodnie z przepisem 3.1.1, poza przepisami wskazanymi w tabeli zawartej w części 3, powinny być dodatkowo przestrzegane przepisy ogólne z każdej części, działu i rozdziału. Przepisy te nie są podane w tabelach. Jeżeli przepis ogólny pozostaje w sprzeczności z przepisem szczególnym, to stosuje się przepis szczególny.
Dział 3.1 reguluje fundamentalne kwestie związane z prawidłowym określeniem nazw przewozowych oraz klasyfikacją roztworów i mieszanin, stanowiąc podstawę dla właściwego zastosowania tabeli A w dziale 3.2.
Zgodnie z przepisem 3.1.2.1, prawidłowa nazwa przewozowa stanowi część pozycji tabeli A w dziale 3.2 najściślej opisującą wymieniony w niej towar i jest zapisana wielkimi literami. Integralną częścią prawidłowej nazwy przewozowej są również cyfry, litery greckie, przedrostki "sec", "tert" oraz litery "m", "n", "o", "p". W nawiasie następującym po prawidłowej nazwie przewozowej może być podana nazwa alternatywna, równoważna prawidłowej nazwie przewozowej, np. ETANOL (ALKOHOL ETYLOWY).
Zgodnie z przepisem 3.1.2.2, jeżeli spójniki "i" lub "lub" zapisane są małymi literami lub poszczególne człony nazwy oddzielone są przecinkami, to w dokumencie przewozowym lub w oznakowaniu sztuki przesyłki może nie być konieczne umieszczanie całej nazwy zawartej w danej pozycji.
Przykłady zastosowania:
Zgodnie z przepisem 3.1.2.3, prawidłowe nazwy przewozowe mogą być użyte odpowiednio w liczbie pojedynczej lub mnogiej. Ponadto, jeżeli jako część prawidłowej nazwy przewozowej użyte są wyrazy precyzujące, to kolejność ich zapisu w dokumentach lub w oznakowaniu sztuki przesyłki jest dowolna. Na przykład nazwa "DWUMETYLOAMINA, ROZTWÓR WODNY" może być zapisana jako "ROZTWÓR WODNY DWUMETYLOAMINY".
Zgodnie z przepisem 3.1.2.5, w przypadku materiału stałego, zgodnego z definicją podaną pod 1.2.1, nadawanego do przewozu w stanie stopionym, prawidłowa nazwa przewozowa powinna być uzupełniona wyrazem precyzującym "STOPIONY", o ile wyraz ten nie jest już zawarty w nazwie materiału zapisanej wielkimi literami w tabeli A w dziale 3.2.
Zgodnie z przepisem 3.1.2.6, jeżeli z powodu skłonności materiału do niebezpiecznej reakcji w normalnych warunkach przewozu jego przewóz bez stabilizacji jest zabroniony na podstawie przepisów 2.2.x.2, to prawidłowa nazwa przewozowa materiału ze stabilizatorem powinna zawierać wyraz "STABILIZOWANY(A)".
Zgodnie z przepisem 3.1.2.8.1, prawidłowe nazwy przewozowe ogólne i "I.N.O.", którym przyporządkowano przepis szczególny 274 lub 318 w kolumnie (6) tabeli A w dziale 3.2, powinny być uzupełnione nazwą techniczną towarów. Nazwy techniczne powinny być podane w nawiasach, bezpośrednio po prawidłowej nazwie przewozowej.
Przykłady zastosowania nazw technicznych:
Zgodnie z przepisem 3.1.3.1, roztwór lub mieszanina nie podlega przepisom ADR, jeżeli ich charakterystyki, właściwości, postać lub stan fizyczny są tego rodzaju, że nie spełniają kryteriów, włącznie z kryteriami wynikającymi z doświadczenia ludzkiego, co uniemożliwia włączenie takiego roztworu lub mieszaniny do jakiejkolwiek klasy.
Zgodnie z przepisem 3.1.3.2, roztwór lub mieszanina, spełniające kryteria klasyfikacyjne ADR, składające się z prostej substancji dominującej, wymienionej z nazwy w tabeli A w dziale 3.2 i jednej lub więcej substancji niepodlegających przepisom ADR, lub śladowych ilości jednej lub więcej substancji wymienionych z nazwy w tabeli A w dziale 3.2, powinien być zaliczony do numeru UN i prawidłowej nazwy przewozowej substancji dominującej.
Zasada dominującego składnika nie ma zastosowania gdy:
Wyrazy zastrzeżone, takie jak "ROZTWÓR" lub "MIESZANINA", powinny być dodane jako część prawidłowej nazwy przewozowej, np. "ACETON W ROZTWORZE". Ponadto, po podstawowym opisie roztworu lub mieszaniny może być podane stężenie w nich głównego składnika, np. "ACETON, ROZTWÓR 75%".
Zgodnie z przepisem 3.2.1, przyjęto zasadę, że każdy wiersz tabeli A dotyczy materiału (materiałów) lub przedmiotu (przedmiotów) objętego (objętych) odpowiednim numerem UN. Jednakże, w przypadku materiałów lub przedmiotów, które objęte są jednym numerem UN, ale mają różne właściwości chemiczne, fizyczne lub odmienne warunki przewozu, może występować kilka następujących po sobie wierszy z tym samym numerem UN.
Każda z kolumn tabeli A przeznaczona jest dla określonego zagadnienia, zgodnie z objaśnieniami podanymi w przepisach. Przecięcie kolumny i wiersza (komórka) zawiera informację dotyczącą zagadnienia objętego tą kolumną i odnoszącą się do materiału (materiałów) lub przedmiotu (przedmiotów) objętego (objętych) tym wierszem.
Podstawowe zasady interpretacji:
Zawiera numer UN niebezpiecznego materiału lub przedmiotu, jeżeli został on zaliczony do własnego, szczegółowego numeru UN, lub pozycji ogólnej lub I.N.O., do której powinny być zaliczone materiały lub przedmioty niebezpieczne niewymienione z nazwy.
Zawiera, pisaną wielkimi literami, nazwę materiału lub przedmiotu, jeżeli został on zaliczony do własnego, szczegółowego numeru UN, lub nazwę pozycji ogólnej lub I.N.O. Nazwa ta powinna być użyta jako prawidłowa nazwa przewozowa lub, jeżeli jest to wymagane, jako część prawidłowej nazwy przewozowej.
Zawiera numer klasy, której tytuł obejmuje materiał lub przedmiot niebezpieczny. Numer klasy przypisany jest zgodnie z procedurami i kryteriami części 2.
Zawiera kod klasyfikacyjny niebezpiecznego materiału lub przedmiotu, przy czym:
Zawiera numer(y) (I, II lub III) grupy pakowania, do której został zaliczony materiał niebezpieczny. Numery grup pakowania określane są na podstawie procedur i kryteriów podanych w części 2.
Zawiera numer wzoru nalepki, która powinna być umieszczona na sztukach przesyłki, kontenerach, kontenerach-cysternach, cysternach przenośnych, wieloelementowych kontenerach do gazu (MEGC) i pojazdach.
Zawiera kody numeryczne przepisów szczególnych, które powinny być stosowane. Przepisy te dotyczą szerokiej grupy zagadnień, związanych głównie z zawartością kolumn (1) do (5), takich jak zakazy przewozu, wyłączenia spod przepisów, objaśnienia dotyczące klasyfikacji materiałów niebezpiecznych w określonej postaci oraz przepisy o dodatkowym oznakowaniu i stosowaniu nalepek.
Kolumna (7a) podaje maksymalną ilość towaru na opakowanie wewnętrzne lub przedmiot dla towarów niebezpiecznych przewożonych jako ilości ograniczone, zgodnie z działem 3.4.
Kolumna (7b) zawiera kod alfanumeryczny określający możliwość przewozu w ilościach wyłączonych:
Kolumna (8) zawiera kody alfanumeryczne obowiązujących instrukcji pakowania dla różnych typów opakowań:
Kolumna (9a) zawiera kody szczególnych przepisów pakowania, kolumna (9b) - przepisy dotyczące pakowania razem.
Kolumna (10) zawiera kody alfanumeryczne obowiązujących instrukcji do cystern przenośnych (dotyczą zasad projektowania, budowy, wyposażenia, zatwierdzania typy i znakowana).
Kolumna (11) - jak w punkcie 10, ale dotyczy przepisów szczególnych.
Kolumna (12) zawiera kody alfanumeryczne opisujące typ cysterny.
Kolumna (13) zawiera kody alfanumeryczne przepisów szczególnych dla cystern ADR, które
powinny być spełnione dodatkowo.
Kolumna (14) zawiera kod określający pojazd (włącznie z ciągnikiem samochodowym
przyczep lub naczep) stosowany do przewozu danego materiału w cysternie.
Kolumna (15) Kategoria transportowa / (Kod ograniczeń przewozu przez tunele)”
W górnej części komórki zawiera cyfrę określającą kategorię transportową, do
której zaliczony jest materiał lub przedmiot dla celów wyłączenia dotyczącego
ilości przewożonych w jednostce transportowej.
W dolnej części komórki, w nawiasie, zawiera kod ograniczeń przewozu przez
tunele, określający ograniczenia przejazdu pojazdów przewożących dany
materiał lub przedmiot przez tunele drogowe.
Kolumna (16) zawiera kod określający pojazd (włącznie z ciągnikiem samochodowym
przyczep lub naczep) stosowany do przewozu danego materiału w cysternie.
Kolumna (17) Kategoria transportowa / (Kod ograniczeń przewozu przez tunele)”
W górnej części komórki zawiera cyfrę określającą kategorię transportową, do
której zaliczony jest materiał lub przedmiot dla celów wyłączenia dotyczącego
ilości przewożonych w jednostce transportowej.
W dolnej części komórki, w nawiasie, zawiera kod ograniczeń przewozu przez
tunele, określający ograniczenia przejazdu pojazdów przewożących dany
materiał lub przedmiot przez tunele drogowe.
Kolumna (18) zawiera kody zaczynające się od liter "CV" określające przepisy szczególne dotyczące załadunku, rozładunku i manipulowania ładunkiem.
Kolumna (19) zawiera kody alfanumeryczne rozpoczynające się od litery „S”, wskazujące
odpowiednie przepisy szczególne dotyczące postępowania związanego
z przewozem.
Kolumna (20) dla materiałów i przedmiotów:
Zgodnie z przepisem 3.3.1, jeżeli w kolumnie (6) tabeli A w dziale 3.2 wskazano przepis szczególny dotyczący odpowiedniego materiału i przedmiotu, to znaczenie i wymagania tego przepisu szczególnego podane są w dziale 3.3. Jeżeli przepis szczególny wymaga oznakowania sztuki przesyłki, to powinny być spełnione przepisy 5.2.1.2 (a) i (b).
Istnieje 675 różnych przepisów szczególnych, które są wskazane dla danej pozycji UN w wykazie towarów niebezpiecznych w kolumnie (6) tabeli A w dziale 3.2. Przepisy szczególne dotyczące danego materiału i przedmiotu pozwalają na wyłączenie z ADR, pod określonymi warunkami, dotyczącymi np. odpowiedniego zapakowania i oznakowania.
Przepis szczególny 594 - Następujące przedmioty, wyprodukowane i napełnione zgodnie z przepisami stosowanymi w państwie producenta nie podlegają przepisom ADR:
UN 1044 gaśnice zabezpieczone przed przypadkowym rozładowaniem, w przypadku gdy:
Przepis szczególny 119 - Przepis ten obejmuje urządzenia chłodnicze, w tym lodówki i inne urządzenia zaprojektowane dla potrzeb przechowywania w nich żywności lub innych rzeczy w niskiej temperaturze oraz urządzenia klimatyzacyjne. Urządzenia chłodnicze i podzespoły urządzeń chłodniczych nie podlegają przepisom ADR, jeżeli zawierają mniej niż 12 kg gazu klasy 2, grupy A lub O, zgodnie z 2.2.2.1.3 lub mniej niż 12 litrów amoniaku w roztworze (UN 2672).
Zgodnie z działem 3.4, przepisy dotyczą przewozu towarów niebezpiecznych niektórych klas zapakowanych w ilościach ograniczonych. Dla każdego towaru ADR przewiduje odpowiedni limit ilościowy dotyczący opakowania wewnętrznego lub przedmiotu.
Podstawowe ograniczenia:
Towary niebezpieczne zapakowane w ilościach ograniczonych nie podlegają większości przepisów ADR, z wyjątkiem specyficznych wymagań określonych w dziale 3.4. Istnieją jednak wyjątki, które należy uwzględnić, przewożąc towary na wyłączeniu LQ.
Dział 3.5 reguluje wyłączenie dotyczące przewozu materiałów niebezpiecznych w małych ilościach. Podobnie jak w przypadku LQ, ilości wyłączone mogą podróżować tylko w opakowaniach kombinowanych (opakowanie wewnętrzne + zewnętrzne).
O dopuszczalnych maksymalnych pojemnościach informuje kolumna (7b) tabeli A, zawierająca kody alfanumeryczne:
Maksymalne ilości netto na opakowanie wewnętrzne i zewnętrzne dla materiałów stałych podawane są w gramach, a w mililitrach dla materiałów ciekłych i gazów. Jeżeli do opakowania zewnętrznego pakowane są zarówno materiały stałe i ciekłe, wówczas w wyżej wymienionych jednostkach należy podać sumę gramów i mililitrów.
Na ilościach wyłączonych nie można przewieźć więcej niż 1000 l lub 1000 kg materiału niebezpiecznego. Sztuki przesyłek, nadawane jako ilości wyłączone, wymagają specjalnego oznakowania zgodnie z przepisami działu 3.5.
Część 3 umowy ADR stanowi praktyczne narzędzie implementacji zasad przewozu towarów niebezpiecznych, przekładając ogólne przepisy na konkretne wymagania operacyjne. Przedsiębiorcy działający w branży transportowej powinni w pierwszej kolejności opanować zasady interpretacji tabeli A w dziale 3.2, szczególnie system kolumn i znaczenie poszczególnych kodów. Kluczowe znaczenie ma właściwe określenie prawidłowej nazwy przewozowej zgodnie z przepisami działu 3.1, gdyż stanowi ona podstawę wszystkich dalszych działań dokumentacyjnych i operacyjnych. Praktyczne zastosowanie przepisów części 3 wymaga systematycznego podejścia - rozpoczynając od identyfikacji numeru UN towaru, poprzez sprawdzenie wszystkich wymagań w odpowiednim wierszu tabeli A, aż po zastosowanie ewentualnych przepisów szczególnych z działu 3.3. Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwości stosowania wyłączeń określonych w działach 3.4 i 3.5, które mogą znacząco uprościć procedury przewozowe przy zachowaniu bezpieczeństwa. Regularne aktualizowanie wiedzy o zmianach w przepisach szczególnych oraz właściwa interpretacja kodów tabeli A stanowi niezbędny element profesjonalnego zarządzania operacjami przewozu towarów niebezpiecznych.
#WykazADR #CzęśćTrzecia #TabelaA #PrzepisySzczególne #IlościOgraniczone #IlościWyłączone #NumerUN
 |
 |
 |
