ADR Klasa 1 (Materiały wybuchowe) - jak przygotować przewóz ładunku?
Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Materiały wybuchowe to najbardziej niebezpieczna kategoria towarów w transporcie drogowym. Bomby, amunicja, dynamit, proch strzelniczy, fajerwerki – wszystkie te produkty mogą w ułamku sekundy zmienić się w śmiercionośną siłę niszczącą. Właśnie dlatego przewóz materiałów klasy 1 ADR podlega najostrzejszym regulacjom spośród wszystkich dziewięciu klas towarów niebezpiecznych. Błąd kierowcy, niewłaściwe opakowanie, uszkodzony pojazd czy brak wymaganej dokumentacji mogą mieć katastrofalne skutki – nie tylko dla załogi, ale dla wszystkich uczestników ruchu drogowego i mieszkańców okolicznych terenów. Jednocześnie transport materiałów wybuchowych jest niezbędny dla funkcjonowania wielu sektorów gospodarki – od górnictwa i przemysłu wydobywczego, przez obronność i wojsko, po rozrywkę i pirotechnikę. Każdego dnia po europejskich drogach przemieszczają się tysiące ładunków zawierających materiały klasy 1. Niniejszy artykuł wyjaśnia, jak zgodnie z przepisami przygotować przewóz ładunku klasy 1 ADR – od klasyfikacji materiału, przez wymagania wobec pojazdu i kierowcy, po dokumentację i procedury bezpieczeństwa.
Przewóz materiałów wybuchowych i przedmiotów z materiałami wybuchowymi regulowany jest przez szereg aktów prawnych na poziomie międzynarodowym, unijnym i krajowym.
Umowa ADR
Podstawowym aktem prawnym regulującym międzynarodowy przewóz drogowy towarów niebezpiecznych jest Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 roku. Umowa ADR obowiązuje obecnie w 50 państwach europejskich i jest aktualizowana co dwa lata – zawsze na początku roku nieparzystego. Obecnie obowiązuje wersja ADR 2025.
Umowa ADR składa się z dwóch załączników:
Załącznik A – przepisy ogólne i przepisy dotyczące materiałów i przedmiotów niebezpiecznych (klasyfikacja, pakowanie, oznakowanie, dokumentacja).
Załącznik B – przepisy dotyczące środków transportu i przewozu (wymagania wobec pojazdów, załogi, wyposażenia).
Prawo krajowe
W Polsce przewóz towarów niebezpiecznych reguluje ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2022 poz. 2147 z późn. zm.). Ustawa ta implementuje przepisy ADR do polskiego porządku prawnego i określa m.in. obowiązki uczestników przewozu, zasady szkolenia i egzaminowania kierowców, kary za naruszenia oraz kompetencje organów kontrolnych.
Przepisy szczególne dotyczące materiałów wybuchowych
Materiały wybuchowe przeznaczone do użytku cywilnego (MWC) podlegają dodatkowo przepisom ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz.U. 2022 poz. 805 z późn. zm.). Przemieszczanie MWC wymaga uzyskania przez odbiorcę zgody Ministra Rozwoju i Technologii. MWC zaliczone do klasy 1 ADR mogą być wprowadzane do obrotu, jeżeli spełniają zasadnicze wymagania bezpieczeństwa i są oznakowane znakiem CE.
Klasyfikacja materiałów klasy 1 – podklasy i grupy zgodności
Do klasy 1 zaliczone są materiały wybuchowe stałe lub ciekłe (lub mieszaniny materiałów), które mogą w następstwie reakcji chemicznej wydzielać gazy o takiej temperaturze, ciśnieniu i szybkości, że mogą powodować zniszczenia w otoczeniu. Klasa 1 obejmuje również przedmioty wybuchowe oraz materiały i przedmioty pirotechniczne.
Sześć podklas materiałów wybuchowych
Materiały wybuchowe zostały podzielone na sześć podklas, uporządkowanych malejąco według rodzaju i skali zagrożenia:
Podklasa 1.1 – Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie wybuchem masowym
Eksplozja obejmuje niemal natychmiast praktycznie cały ładunek. Przykłady: trotyl, dynamit, amunicja artyleryjska z ładunkiem rozrywającym, miny, bomby lotnicze.
Podklasa 1.2 – Materiały i przedmioty stwarzające ryzyko rozrzutu odłamków
Nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym, ale powodują rozrzut odłamków na znaczną odległość. Przykłady: pociski, granaty, niektóre rodzaje amunicji.
Podklasa 1.3 – Materiały i przedmioty stwarzające ryzyko pożaru
Stwarzają zagrożenie pożarem oraz niewielkim wybuchem lub rozrzutem, ale nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym. Ich spalanie powoduje powstanie znacznej ilości promieniowania cieplnego. Przykłady: proch strzelniczy, sygnały pirotechniczne, materiały miotające.
Podklasa 1.4 – Materiały i przedmioty stwarzające niewielkie ryzyko wybuchu
Stwarzają jedynie niewielkie ryzyko wybuchu w przypadku zapalenia podczas przewozu. Efekty są w dużej mierze ograniczone do opakowania. Ogień zewnętrzny nie powinien spowodować natychmiastowego wybuchu całej zawartości. Przykłady: fajerwerki konsumenckie, naboje do broni małokalibrowej, spłonki.
Podklasa 1.5 – Materiały mało wrażliwe stwarzające ryzyko wybuchu masowego
Materiały tak niewrażliwe, że prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od spalania do detonacji w normalnych warunkach przewozu jest bardzo małe. Minimalny wymóg: nie mogą eksplodować podczas testu ognia zewnętrznego. Przykłady: niektóre materiały wybuchowe do użytku przemysłowego (np. w górnictwie).
Podklasa 1.6 – Przedmioty wyjątkowo niewrażliwe
Nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym. Składają się głównie z substancji mało wrażliwych i wykazują znikome prawdopodobieństwo przypadkowego zainicjowania. Przykłady: niektóre rodzaje amunicji wojskowej o specjalnej konstrukcji.
Trzynaście grup zgodności
Oprócz podklas, materiałom wybuchowym przypisuje się grupy zgodności (od A do S), które określają właściwości użytkowe i możliwość wspólnego przewozu różnych materiałów. Grupy zgodności mają kluczowe znaczenie przy planowaniu załadunku – niektóre materiały mogą być przewożone razem, inne muszą być ściśle rozdzielone.
Grupa A – materiały inicjujące pierwotne.
Grupa B – przedmioty zawierające materiały inicjujące pierwotne.
Grupa C – materiały miotające lub inne deflagrujące materiały wybuchowe.
Grupa D – materiały detonujące wtórne bez środka inicjującego.
Grupa E – przedmioty zawierające materiał detonujący wtórny bez środka inicjującego.
Grupa F – przedmioty zawierające materiał detonujący wtórny ze środkiem inicjującym.
Grupa G – materiały pirotechniczne lub przedmioty zawierające materiały pirotechniczne.
Grupa H – przedmioty zawierające materiał wybuchowy i fosfor biały.
Grupa J – przedmioty zawierające materiał wybuchowy i materiał ciekły lub żel zapalny.
Grupa K – przedmioty zawierające materiał wybuchowy i środek trujący.
Grupa L – materiały wybuchowe lub przedmioty zawierające materiały wybuchowe i stwarzające szczególne ryzyko.
Grupa N – przedmioty zawierające jedynie materiały detonujące bardzo mało wrażliwe.
Grupa S – materiały i przedmioty zapakowane lub zaprojektowane tak, że skutki przypadkowego zadziałania są ograniczone do opakowania.
Oznaczenie klasyfikacyjne
Klasyfikacja materiału wybuchowego składa się z numeru podklasy i litery grupy zgodności, np. 1.1D, 1.4S, 1.3G. To oznaczenie jest kluczowe dla prawidłowego oznakowania, dokumentacji i planowania przewozu.
Wymagania wobec pojazdów EX/II i EX/III
Pojazdy przeznaczone do przewozu materiałów wybuchowych klasy 1 muszą spełniać szczególne wymagania konstrukcyjne i być dopuszczone do przewozu jako pojazdy typu EX/II lub EX/III. Te wymagania zostały określone w części 9 Umowy ADR.
Pojazd EX/II – standardowy dla klasy 1
Pojazd EX/II to podstawowy typ pojazdu dopuszczonego do przewozu pakowanych materiałów wybuchowych. Musi spełniać następujące wymagania:
Nadwozie zamknięte lub kryte plandeką odporną na rozdarcia, niełatwopalną i nieprzepuszczalną.
Plandeka musi szczelnie i ciasno okrywać przestrzeń ładunkową.
Drzwi i klapy w przestrzeni ładunkowej muszą ciasno przylegać i zamykać się na zamek.
Przegroda ciągła między kabiną kierowcy a przestrzenią ładunkową.
Instalacja elektryczna spełniająca wymagania ADR dział 9.2.
Układ wydechowy silnika usytuowany tak, aby nie stwarzał ryzyka przegrzania ładunku.
Brak ogrzewania spalinowego przestrzeni ładunkowej.
Pojazd EX/III – wzmocniona ochrona
Pojazd EX/III to pojazd o wyższym poziomie ochrony konstrukcyjnej i termicznej, wymagany dla niektórych bardziej niebezpiecznych materiałów klasy 1. Dodatkowe wymagania obejmują:
Tylko nadwozie zamknięte (plandeka niedopuszczona).
Ciągła powierzchnia podłogi z dopuszczalnymi punktami kotwienia ładunku.
Uszczelnione połączenia – wszystkie otwory i klapy zamykane na zamek, wykonane tak, by zachodziły na siebie w miejscach łączeń.
Materiały nadwozia odporne na ciepło i ogień – minimalna grubość 10 mm materiału klasy co najmniej B-s3-d2 według normy EN 13501-1.
Jeżeli nadwozie jest metalowe – całe wnętrze wyłożone materiałem o takiej samej odporności ogniowej.
Instalacja elektryczna w ładowni – urządzenia co najmniej IP54, a dla grupy zgodności J – co najmniej IP65.
Brak wiązek przewodów wewnątrz ładowni.
Świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR
Każdy pojazd EX/II lub EX/III musi posiadać świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR (vehicle certificate) z odpowiednim wpisem. Pojazd podlega corocznym badaniom technicznym w zakresie ADR, przeprowadzanym przez stacje kontroli pojazdów upoważnione do badań pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych.
Wyposażenie pojazdu
Pojazd przewożący materiały klasy 1 musi być wyposażony w:
Gaśnice o łącznej pojemności co najmniej 12 kg proszku (lub równoważnej pojemności) – dla pojazdów o DMC powyżej 7,5 tony.
Co najmniej jeden klin pod koła, odpowiedni do masy pojazdu i średnicy kół.
Dwa stojące znaki ostrzegawcze (trójkąty lub pachołki lub lampy błyskowe).
Kamizelkę odblaskową dla każdego członka załogi.
Latarkę przenośną (bez metalowych powierzchni mogących powodować iskrzenie).
Parę rękawic ochronnych.
Ochronę oczu (np. okulary ochronne).
Wymagania wobec kierowcy – uprawnienia ADR klasa 1
Kierowca przewożący materiały wybuchowe klasy 1 musi posiadać odpowiednie uprawnienia, potwierdzone zaświadczeniem ADR z wpisem klasy 1.
Wymagania wstępne
Ukończone 21 lat.
Prawo jazdy kategorii C lub C+E.
Wpis „kod 95" – kwalifikacje zawodowe kierowcy.
Ukończony i zdany kurs ADR podstawowy.
Kurs specjalistyczny ADR klasa 1
Kurs specjalistyczny w zakresie przewozu materiałów wybuchowych obejmuje co najmniej 8 godzin zajęć lekcyjnych. Program szkolenia zawiera:
Klasyfikację i identyfikację materiałów wybuchowych (podklasy, grupy zgodności).
Zagrożenia związane z materiałami wybuchowymi.
Zasady pakowania i oznakowania.
Procedury bezpieczeństwa i zabezpieczenia pojazdu.
Postępowanie w przypadku incydentu lub wypadku.
Dokumentację przewozową i szczególne warunki transportu.
Zakazy i ograniczenia dotyczące przewozu materiałów klasy 1.
Egzamin
Kurs kończy się egzaminem przed komisją powołaną przez marszałka województwa. Egzamin składa się z 15 pytań testowych dotyczących przewozu materiałów wybuchowych. Aby zdać, należy uzyskać co najmniej 2/3 poprawnych odpowiedzi (minimum 10 punktów).
Zaświadczenie ADR
Po zdaniu egzaminu kierowca otrzymuje zaświadczenie ADR ważne przez 5 lat. Na rewersie zaświadczenia, w polu 10, wpisany jest numer klasy 1, potwierdzający uprawnienia do przewozu materiałów wybuchowych. Zaświadczenie ADR jest dokumentem międzynarodowym, uznawanym we wszystkich państwach-stronach Umowy ADR.
Obowiązki kierowcy
Posiadanie przy sobie zaświadczenia ADR podczas przewozu.
Znajomość instrukcji pisemnych i umiejętność ich stosowania.
Sprawdzenie stanu technicznego pojazdu przed wyruszeniem w trasę.
Kontrola prawidłowości załadunku i mocowania ładunku.
Przestrzeganie przepisów dotyczących postoju, parkowania i nadzoru nad pojazdem.
Natychmiastowe powiadomienie służb ratowniczych w przypadku wypadku lub awarii.
Dokumentacja przewozowa
Przewóz materiałów wybuchowych wymaga kompletnej dokumentacji, która musi znajdować się w pojeździe przez cały czas trwania przewozu.
Dokument przewozowy ADR
Dokument przewozowy musi zawierać następujące informacje dla każdego przewożonego materiału:
Numer UN poprzedzony literami „UN" (np. UN 0081).
Prawidłową nazwę przewozową.
Numer wzoru nalepki ostrzegawczej (np. „1.1D").
Grupę pakowania (jeśli dotyczy).
Kod ograniczeń tunelowych.
Liczbę i rodzaj opakowań.
Całkowitą ilość każdego materiału (masa brutto lub netto, liczba przedmiotów).
Nazwę i adres nadawcy i odbiorcy.
Instrukcje pisemne ADR
Instrukcje pisemne (tzw. karty wypadkowe) to obowiązkowy dokument, który przewoźnik musi dostarczyć załodze pojazdu przed rozpoczęciem przewozu. Instrukcje muszą być:
Sporządzone w języku zrozumiałym dla kierowcy w mowie i piśmie.
Wydrukowane w kolorze (nie mogą być czarno-białe).
Zgodne z czterostronicowym wzorem określonym w Umowie ADR.
Przechowywane w kabinie kierowcy w łatwo dostępnym miejscu.
Instrukcje pisemne zawierają informacje o zagrożeniach, obowiązkach kierowcy w przypadku awarii, kolizji lub pożaru, zasadach użycia wyposażenia awaryjnego oraz procedurach ewakuacyjnych. Brak instrukcji pisemnych jest naruszeniem podlegającym karze pieniężnej w wysokości 300 zł zgodnie z ustawą o przewozie towarów niebezpiecznych.
Świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR
Kopia świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR z wpisem EX/II lub EX/III musi znajdować się w pojeździe.
Zaświadczenie ADR kierowcy
Kierowca musi mieć przy sobie oryginał zaświadczenia ADR z wpisem klasy 1.
Zgoda na przemieszczanie MWC
W przypadku materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, dodatkowo wymagana jest zgoda Ministra Rozwoju i Technologii na przemieszczanie MWC, uzyskana przez odbiorcę.
Oznakowanie pojazdu i ładunku
Prawidłowe oznakowanie pojazdu i ładunku jest kluczowe dla bezpieczeństwa – informuje innych uczestników ruchu drogowego i służby ratownicze o charakterze przewożonego towaru.
Tablice barwy pomarańczowej
Pojazd przewożący materiały klasy 1 musi być oznakowany dwiema tablicami barwy pomarańczowej:
Jedna tablica z przodu pojazdu.
Jedna tablica z tyłu pojazdu (lub z tyłu przyczepy, jeśli jest używana).
Tablice umieszczone prostopadle do osi podłużnej pojazdu.
Tablice powinny mieć wymiary 40 cm szerokości i 30 cm wysokości, być odblaskowe i otoczone czarnym obrzeżem o szerokości 15 mm. Materiały tablicy muszą być odporne na warunki atmosferyczne i zapewniać trwałość oznakowania. Tablica powinna wytrzymać 15 minut w ogniu bez odpadnięcia.
Tablice gładkie i tablice z numerami
Tablice gładkie (bez numerów) – stosowane przy przewozie różnych materiałów niebezpiecznych w opakowaniach.
Tablice z numerami – górna liczba to numer rozpoznawczy zagrożenia (HIN), dolna to numer UN materiału. Tablice z numerami są wymagane przy przewozie materiałów klasy 1 w cysternach (rzadki przypadek) lub gdy wszystkie opakowania zawierają ten sam materiał.
Nalepki ostrzegawcze
Oprócz tablic pomarańczowych, na pojeździe umieszcza się nalepki ostrzegawcze (znaki) o kształcie rombu (kwadrat obrócony o 45°) i wymiarach minimum 25 cm × 25 cm. Dla klasy 1 nalepki mają:
Tło pomarańczowe.
Symbol eksplodującej bomby w górnej części.
Numer podklasy i literę grupy zgodności (np. „1.1D", „1.4S") w dolnej części.
Nalepki umieszcza się na obu bokach i z tyłu pojazdu (lub kontenera, jeśli materiały są w kontenerze).
Oznakowanie opakowań
Każde opakowanie zawierające materiały wybuchowe musi być oznakowane:
Numerem UN poprzedzonym literami „UN".
Prawidłową nazwą przewozową.
Nalepką ostrzegawczą odpowiednią dla podklasy i grupy zgodności.
Znakiem dopuszczenia opakowania do przewozu materiałów niebezpiecznych.
Załadunek, rozładunek i mocowanie ładunku
Załadunek i rozładunek materiałów wybuchowych to operacje wymagające szczególnej ostrożności i przestrzegania ścisłych procedur.
Zasady załadunku
Załadunek powinien odbywać się w wyznaczonych, odpowiednio zabezpieczonych miejscach.
Silnik pojazdu powinien być wyłączony podczas załadunku (z wyjątkiem sytuacji, gdy jest niezbędny do obsługi urządzeń załadunkowych).
Zakaz palenia tytoniu i używania otwartego ognia w pobliżu pojazdu podczas załadunku.
Ładunek musi być rozmieszczony równomiernie i zabezpieczony przed przemieszczeniem.
Opakowania nie mogą być rzucane ani poddawane wstrząsom.
Należy przestrzegać zakazów ładowania razem różnych materiałów (tabele zgodności w ADR).
Zakazy ładowania razem
Materiały wybuchowe różnych grup zgodności zasadniczo nie mogą być ładowane razem, chyba że ADR wyraźnie na to zezwala. Tabele zakazu ładowania razem znajdują się w części 7 Umowy ADR. Naruszenie tych zakazów może prowadzić do niekontrolowanej reakcji łańcuchowej w przypadku awarii.
Ładowanie razem z innymi towarami niebezpiecznymi
Co do zasady, materiały wybuchowe klasy 1 nie powinny być przewożone razem z innymi klasami towarów niebezpiecznych. Wyjątki określone są szczegółowo w przepisach ADR.
Mocowanie ładunku
Ładunek musi być unieruchomiony za pomocą pasów, sieci lub innych środków mocujących.
Opakowania nie mogą wystawać poza obrys pojazdu.
Przestrzeń ładunkowa musi być utrzymana w czystości – bez ostrych przedmiotów, które mogłyby uszkodzić opakowania.
Materiały należy chronić przed działaniem wysokiej temperatury i bezpośrednim nasłonecznieniem.
Procedury bezpieczeństwa i postępowanie awaryjne
Przewóz materiałów wybuchowych wymaga przestrzegania szczególnych procedur bezpieczeństwa podczas całego przewozu, a w przypadku awarii lub wypadku – natychmiastowego działania zgodnie z instrukcjami pisemnymi.
Nadzór nad pojazdem
Pojazd przewożący materiały klasy 1 wymaga stałego nadzoru. Zgodnie z przepisami ADR, pojazd może być parkowany tylko w wyznaczonych, strzeżonych miejscach lub w miejscach zapewniających odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Kierowca nie może opuszczać pojazdu na dłuższy czas bez zapewnienia nadzoru.
Ograniczenia dotyczące trasy
Zakaz przejazdu przez niektóre tunele – zgodnie z kodami ograniczeń tunelowych.
Możliwe ograniczenia przejazdu przez centra miast lub obszary zaludnione.
Wyznaczone trasy przejazdu dla pojazdów z materiałami wybuchowymi w niektórych krajach.
Postępowanie w przypadku wypadku lub awarii
W razie wypadku lub awarii kierowca powinien:
Zatrzymać pojazd w bezpiecznym miejscu, z dala od zabudowań i miejsc publicznych.
Wyłączyć silnik.
Nie używać otwartego ognia ani nie palić tytoniu.
Ustawić znaki ostrzegawcze w odpowiedniej odległości od pojazdu.
Powiadomić służby ratownicze (numer alarmowy 112), podając informacje o przewożonych materiałach.
Jeśli to możliwe i bezpieczne – opuścić strefę zagrożenia i ewakuować osoby postronne.
Nie wchodzić do strefy wycieku ani nie dotykać uszkodzonych opakowań.
Postępować zgodnie z instrukcjami pisemnymi ADR.
Pożar
W przypadku pożaru z udziałem materiałów wybuchowych:
Jeśli pożar jest niewielki i nie objął ładunku – podjąć próbę gaszenia gaśnicami.
Jeśli pożar objął ładunek – natychmiast ewakuować się na bezpieczną odległość (minimum 500 metrów dla podklas 1.1 i 1.2).
Nie gasić pożaru materiałów wybuchowych wodą – może to wywołać eksplozję.
Powiadomić służby ratownicze i ostrzec osoby w otoczeniu.
Podsumowanie
Przewóz materiałów wybuchowych klasy 1 ADR to jedno z najbardziej wymagających zadań w transporcie drogowym. Wymaga specjalistycznego przygotowania pojazdu (EX/II lub EX/III), wykwalifikowanego kierowcy z uprawnieniami ADR klasa 1, kompletnej dokumentacji oraz ścisłego przestrzegania procedur bezpieczeństwa na każdym etapie przewozu. Przepisy ADR są surowe, ale uzasadnione – błąd przy przewozie materiałów wybuchowych może mieć katastrofalne skutki. Właściwe przygotowanie przewozu to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim odpowiedzialność za bezpieczeństwo kierowcy, innych uczestników ruchu drogowego i mieszkańców terenów, przez które przebiega trasa.
Kluczowe wnioski
Materiały wybuchowe klasy 1 to najbardziej niebezpieczna kategoria towarów w ADR – podlegają najostrzejszym regulacjom.
Klasa 1 dzieli się na sześć podklas (1.1-1.6) i trzynaście grup zgodności (A-S).
Pojazd musi posiadać świadectwo dopuszczenia ADR typu EX/II lub EX/III.
Kierowca musi ukończyć kurs specjalistyczny ADR klasa 1 i zdać egzamin.
Wymagana dokumentacja obejmuje dokument przewozowy, instrukcje pisemne, świadectwo pojazdu i zaświadczenie kierowcy.
Oznakowanie pojazdu wymaga tablic pomarańczowych i nalepek ostrzegawczych.
Zaplanuj trasę z uwzględnieniem ograniczeń tunelowych i ewentualnych zakazów lokalnych.
Przeprowadź załadunek zgodnie z zasadami – sprawdź zakazy ładowania razem.
Poinformuj kierowcę o charakterze ładunku i upewnij się, że rozumie instrukcje pisemne.
Przewóz materiałów wybuchowych to odpowiedzialne zadanie wymagające profesjonalizmu na każdym etapie. Inwestycja w szkolenia, sprzęt i procedury to inwestycja w bezpieczeństwo – Twoje, Twoich pracowników i wszystkich, którzy mogą znaleźć się w pobliżu przewozu.
Spis źródeł
Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. – wersja ADR 2025.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych – Dz.U. 2022 poz. 2147 z późn. zm.
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego – Dz.U. 2022 poz. 805 z późn. zm.
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR – Dz.U. 2019 poz. 510.
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie prowadzenia kursów z zakresu przewozu towarów niebezpiecznych – Dz.U. 2019 poz. 482.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii – „Jak uzyskać zgodę na przemieszczanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego" (2022).
