Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Od 21 maja 2022 roku transport drogowy wykonywany w ruchu międzynarodowym pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony wymaga spełnienia nowych wymagań wprowadzonych przez Pakiet Mobilności. Przewoźnicy wykorzystujący pojazdy o masie od 2,5 do 3,5 tony w przewozach zarobkowych rzeczy na terenie Unii Europejskiej muszą posiadać odpowiednie licencje i spełniać takie same warunki jak firmy transportowe dysponujące ciężarówkami powyżej 3,5 tony DMC. Te zmiany mają fundamentalne znaczenie dla branży transportowej i wymagają gruntownego przygotowania organizacyjnego oraz finansowego od przewoźników.
Pakiet Mobilności, a konkretnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 roku, wprowadził rewolucyjne zmiany w unijnym transporcie drogowym rzeczy. Głównym celem tych regulacji było ujednolicenie zasad konkurencji na jednolitym rynku europejskim oraz podniesienie standardów bezpieczeństwa w transporcie. Nowelizacja objęła swym zakresem przedsiębiorców wykonujących przewozy międzynarodowe pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej od 2,5 do 3,5 tony.
Zgodnie z art. 1 ust. 4 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, dotychczas przewoźnicy wykonujący zawód przewoźnika drogowego rzeczy wyłącznie pojazdami silnikowymi lub zespołami pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekraczała 3,5 tony, byli zwolnieni z obowiązku posiadania licencji. Zmiana przepisów oznaczała konieczność dostosowania się tysięcy firm transportowych w całej Unii Europejskiej do nowych wymogów prawnych.
Nowe przepisy dotyczące transportu drogowego obejmują wyłącznie zarobkowe przewozy międzynarodowe rzeczy wykonywane pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony. Kluczowe jest rozróżnienie, że regulacje nie dotyczą:
Definicja przewozu kabotażowego, określona w art. 2 ust. 6 Rozporządzenia (WE) nr 1072/2009, również objęła pojazdy o DMC powyżej 2,5 tony, co oznacza, że wykonywanie przewozów kabotażowych takimi pojazdami wymaga posiadania licencji wspólnotowej.
Przepisy weszły w życie w dwóch głównych etapach zgodnie z Rozporządzeniem (UE) 2020/1055:
Podstawowym dokumentem wymaganym w transporcie drogowym jest zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, które stanowi warunek konieczny do uzyskania licencji wspólnotowej. Zgodnie z art. 3 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, zezwolenie udziela się przedsiębiorcy, który spełnia określone wymagania.
Zezwolenie wydaje starosta właściwy dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, albo Główny Inspektorat Transportu Drogowego (GITD). Opłata za wydanie zezwolenia wynosi 1000 złotych, niezależnie od liczby pojazdów zgłoszonych przez przedsiębiorcę.
Aby uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, przedsiębiorca musi spełnić łącznie następujące warunki określone w art. 3 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009:
Zgodnie z wymogami administracyjnymi, do wniosku o zezwolenie należy dołączyć:
Licencja wspólnotowa to decyzja administracyjna wydawana przez Główny Inspektorat Transportu Drogowego, uprawniająca do wykonywania międzynarodowego zarobkowego transportu drogowego rzeczy na terenie Unii Europejskiej oraz na obszarze poza terenem Unii. Bez tego dokumentu nie jest możliwe legalne wykonywanie przewozów międzynarodowych pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony.
Wysokość opłat za licencję wspólnotową została określona w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 6 sierpnia 2013 roku. Struktura kosztów przedstawia się następująco:
Każdy pojazd wykorzystywany w transporcie międzynarodowym musi posiadać indywidualny wypis z licencji, co oznacza dodatkowe koszty proporcjonalne do wielkości floty.
Zgodnie z art. 11a ustawy o transporcie drogowym, zabrania się przedsiębiorcy posiadania wypisów z licencji w łącznej liczbie przekraczającej liczbę pojazdów, dla których został udokumentowany wymóg zdolności finansowe. Przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić ponadliczbowe wypisy w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu.
Wniosek o wypis z licencji transportowej składa się na druku LR8 (dla pojazdów ciężarowych) do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego w Warszawie. We wniosku należy podać:
Certyfikat kompetencji zawodowych (CKZ) to dokument potwierdzający kwalifikacje, wiedzę i umiejętności niezbędne do prowadzenia przedsiębiorstwa w branży transportu drogowego. Zgodnie z art. 4 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, posiadanie certyfikatu jest obowiązkowym warunkiem uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Obecnie wszystkie kategorie certyfikatów zostały zastąpione jednym rodzajem – Certyfikatem Unijnym/Wspólnotowym[40]. Jedynym uprawnionym organem do wydania certyfikatu jest Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie.
Obowiązek posiadania certyfikatu spoczywa na przedsiębiorcy lub osobie zarządzającej transportem[40]. Zgodnie z przepisami, przedsiębiorca może:
Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. c Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, w charakterze zarządzającego transportem osoba może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż czterech różnych przedsiębiorstw, realizowanymi za pomocą połączonej floty liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów. W przypadku, gdy osoba zarządza flotą pojazdów tylko w jednej firmie to nie ma ograniczeń ilościowych pojazdów.
Aby uzyskać certyfikat, należy zdać egzamin państwowy składający się z dwóch części:
Do egzaminu może przystąpić każda pełnoletnia osoba, bez względu na wykształcenie czy doświadczenie zawodowe[40]. Wystarczy złożyć wniosek o egzamin oraz dokonać opłaty na rachunek ITS].
Zdolność finansowa stanowi jeden z najważniejszych wymogów w transporcie drogowym, określony w art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009. Zgodnie z przepisami, przedsiębiorca musi być w stanie spełnić swoje zobowiązania finansowe w każdym momencie roku finansowego.
Dla przedsiębiorców wykonujących zawód przewoźnika drogowego rzeczy z wykorzystaniem wyłącznie pojazdów o DMC od 2,5 do 3,5 tony, wymagana zdolność finansowa wynosi:
W przypadku przewoźników dysponujących pojazdami różnych kategorii wagowych, stosuje się następującą strukturę[24]:
Zgodnie z obowiązującym prawodawstwem, zdolność finansową można wykazać na kilka sposobów określonych w Rozporządzeniu (WE) nr 1071/2009 oraz ustawie o transporcie drogowym:
W przypadku przedsiębiorców, którzy nie posiadają poświadczonego rocznego sprawozdania finansowego za rok rozpoczęcia działalności, możliwe jest zastosowanie odstępstwa przewidzianego w art. 7 ust. 2a rozporządzenia. Dopuszczalne są wówczas:
Baza eksploatacyjna to miejsce będące w dyspozycji przedsiębiorcy, przystosowane do prowadzenia działalności transportowej w sposób zorganizowany i ciągły, zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 21a ustawy o transporcie drogowym. Posiadanie odpowiedniej bazy jest obowiązkowym warunkiem uzyskania licencji w transporcie drogowym.
Zgodnie z przepisami, w skład bazy eksploatacyjnej wchodzi co najmniej jeden z następujących elementów:
Dodatkowo, przez bazę eksploatacyjną rozumie się także centrum operacyjne pracodawcy, określone w przepisach Rozporządzenia (WE) nr 561/2006.
Nowelizacja przepisów wprowadzona przez Pakiet Mobilności doprecyzowała wymagania dotyczące minimalnej liczby miejsc postojowych. Łączna liczba miejsc postojowych w bazie eksploatacyjnej musi odpowiadać co najmniej 1/3 liczby zgłoszonych pojazdów. W przypadku zgłoszenia nie więcej niż dwóch pojazdów, konieczne jest dysponowanie co najmniej jednym miejscem postojowym.
Dysponowanie bazą eksploatacyjną nie oznacza konieczności bycia jej właścicielem. Przedsiębiorca może dysponować bazą na podstawie:
Przedsiębiorcy dysponujący bazą eksploatacyjną znajdującą się pod innym adresem niż adres ich siedziby, zobowiązani są do złożenia odpowiedniego oświadczenia. Do wniosku o licencję zaleca się załączenie:
Dobra reputacja stanowi fundamentalny warunek prowadzenia działalności w transporcie drogowym i jest niezbędna do uzyskania oraz utrzymania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Zgodnie z art. 6 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, dobra reputacja oznacza spełnienie wymogu niekaralności za określone przestępstwa.
System oceny dobrej reputacji opiera się na trzystopniowej klasyfikacji naruszeń wprowadzonej przez Komisję Europejską:
Najpoważniejsze naruszenia stanowią największe zagrożenie dla przedsiębiorstwa transportowego. Już pojedyncze takie naruszenie może uruchomić postępowanie dotyczące dobrej reputacji. Do kategorii NN zalicza się:
Bardzo poważne naruszenia, choć mniej groźne niż NN, nadal stanowią poważne uchybienia. Mogą to być przypadki[61][63]:
Poważne naruszenia obejmują mniejsze uchybienia, takie jak:
System przeliczania naruszeń opiera się na określonym wzorze, gdzie:
Wzór na określenie współczynnika oceny dobrej reputacji (W) przedstawia się następująco: W = (PN + 3×BPN)/n, gdzie n oznacza średnią liczbę kierowców zatrudnionych w przedsiębiorstwie.
W postępowaniach dotyczących oceny dobrej reputacji najważniejszy jest plan naprawczy. Przedsiębiorca powinien go wdrożyć jak najszybciej po stwierdzeniu naruszeń. Plan naprawczy musi być nie tylko wdrożony, ale także odpowiednio udokumentowany, aby organ mógł go ocenić.
Pakiet Mobilności wprowadził nowe wymagania dla kierowców wykonujących transport drogowy pojazdami o DMC od 2,5 do 3,5 tony w ruchu międzynarodowym. Obowiązki te dotyczą wyłącznie przewozów międzynarodowych i kabotażowych, pozostawiając przewozy krajowe bez zmian.
Od 21 maja 2022 roku kierowcy pojazdów o DMC 2,5-3,5 tony podlegają obowiązkowym badaniom lekarskim i psychologicznym. Podstawą prawną tego wymogu jest art. 39a ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o transporcie drogowym.
Zgodnie z art. 39k ustawy o transporcie drogowym, badania psychologiczne przeprowadzane są:
Koszt wykonania badań psychologicznych wynosi 150 zł i jest odgórnie ustalany przez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca. Wartość ta może ulegać zmianie w zależności od aktualnych przepisów.
Świadectwo kierowcy to dokument wymagany dla kierowców niebędących obywatelami UE ani rezydentami długoterminowymi. Zgodnie z art. 5 Rozporządzenia (WE) nr 1072/2009, świadectwo kierowcy stanowi potwierdzenie, że kierowca został zatrudniony legalnie oraz zgodnie z wymaganiami przewozów drogowych.
Świadectwo kierowcy wydaje GITD na okres nie dłuższy niż 5 lat. Dokument ten jest obowiązkowy dla kierowców spoza UE wykonujących transport międzynarodowy pojazdami o DMC od 2,5 do 3,5 tony.
Zgodnie z art. 87 ustawy o transporcie drogowym, kierowca wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli:
Zgodnie z przepisami Pakietu Mobilności, od 1 lipca 2026 roku wszystkie pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 2,5 tony wykorzystywane w międzynarodowym transporcie rzeczy będą musiały być wyposażone w inteligentne tachografy drugiej generacji (G2V2). Ta zmiana stanowi jedno z najważniejszych wyzwań dla branży transportu drogowego w najbliższych latach.
Nowe przepisy obejmują wyłącznie międzynarodowy przewóz rzeczy (w tym kabotaż) realizowany pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony. Obowiązek ten dotyczy:
Obowiązek montażu tachografów nie obejmuje:
Wprowadzenie obowiązku instalacji nowoczesnych tachografów odbywa się etapowo:
Wymiana tachografów analogowych i cyfrowych na tachografy inteligentne II generacji w pojazdach o DMC powyżej 3,5 tony wykonujących transport międzynarodowy.
Wymiana tachografów inteligentnych pierwszej generacji (G1) na tachografy G2V2 w pojazdach wyprodukowanych od 6 września 2019 do 21 sierpnia 2023 roku.
Obowiązkowy montaż tachografów inteligentnych G2V2 w pojazdach o DMC od 2,5 do 3,5 tony wykonujących międzynarodowy transport rzeczy.
Tachografy inteligentne drugiej generacji wprowadzają szereg zaawansowanych funkcji:
System kar w transporcie drogowym przewidziany za niespełnienie wymagań związanych z Pakietem Mobilności charakteryzuje się wysokimi sankcjami finansowymi oraz poważnymi konsekwencjami administracyjnymi[42][45]. Nowy taryfikator kar wszedł w życie wraz z obowiązkiem posiadania licencji wspólnotowej dla pojazdów o DMC powyżej 2,5 tony[45].
Najwyższą karą w taryfikatorze dla pojazdów o DMC do 3,5 tony jest mandat za brak licencji wspólnotowej, wynoszący 12 000 złotych. Kara ta jest klasyfikowana jako najpoważniejsze naruszenie i może być nakładana podczas każdej kontroli drogowej.
Kara w wysokości 12 000 zł może być nałożona za każdorazową kontrolę drogową, co oznacza, że firma może ponieść ogromne straty finansowe. Przykładowe kalkulacje pokazują:
Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia w sprawie wysokości grzywien, kierowcy podlegają następującym karom:
Przedsiębiorcy ponoszą odpowiedzialność za wyposażenie kierowców w wymagane dokumenty zgodnie z art. 87 ust. 3 ustawy o transporcie drogowym. Wysokość kar dla przewoźników obejmuje:
Nieposiadanie licencji wspólnotowej traktowane jest jako najpoważniejsze naruszenie, co skutkuje zapisem o oznaczeniu 1 BPN (bardzo poważne naruszenie). Trzy takie wpisy prowadzą do wszczęcia postępowania w zakresie utraty dobrej reputacji przez GITD.
Utrata dobrej reputacji oznacza:
Proces uzyskiwania uprawnień do wykonywania transportu drogowego pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony wymaga przejścia złożonych procedur administracyjnych i zebrania obszernej dokumentacji.
Procedura uzyskiwania pełnych uprawnień do międzynarodowego transportu drogowego składa się z kilku sekwencyjnych etapów:
Każdy etap procedury wymaga złożenia specyficznej dokumentacji, która musi być aktualna i kompletna.
Zgodnie z wymaganiami organów administracji, do wniosku o zezwolenie należy dołączyć[25][49]:
Wniosek o licencję wspólnotową składa się po uzyskaniu zezwolenia i wymaga:
Ustawowe terminy załatwiania poszczególnych spraw różnią się w zależności od rodzaju wniosku i organu go rozpatrującego:
Wydane dokumenty można odebrać w kilku sposób, w zależności od organu wydającego:
Wprowadzenie nowych wymagań dla unijnych przewozów rzeczy pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony stanowi przełomową zmianę w transporcie drogowym. Pakiet Mobilności, który wszedł w życie 21 maja 2022 roku, objął swym zakresem tysiące przewoźników wykonujących międzynarodowy transport małymi pojazdami ciężarowymi, wymagając od nich spełnienia takich samych warunków jak firmy dysponujące pojazdami ciężarowymi powyżej 3,5 tony.
Kluczowe korzyści wynikające z nowych przepisów obejmują:
Przewoźnicy planujący rozpoczęcie lub kontynuację działalności w międzynarodowym transporcie drogowym pojazdami o DMC powyżej 2,5 tony muszą być przygotowani na kompleksowe wymagania obejmujące zarówno aspekty formalne, finansowe, jak i operacyjne. Inwestycja w pełne dostosowanie do przepisów, choć kosztowna, jest niezbędna dla legalnego funkcjonowania na konkurencyjnym rynku europejskim.
Szczególną uwagę należy zwrócić na system kar, gdzie brak licencji wspólnotowej może kosztować firmę nawet 12 000 zł za każdą kontrolę, a także na nadchodzący obowiązek instalacji tachografów G2V2 od lipca 2026 roku. Przewoźnicy powinni już teraz planować niezbędne inwestycje i dostosowania organizacyjne, aby w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez jednolity rynek europejski.
Informacje zawarte w artykule zostały oparte na następujących źródłach:
#transport drogowy #pakiet mobilności #licencja wspólnotowa #przewozy międzynarodowe
 |
 |
 |
