Przewozy zarobkowe samochodami osobowymi. Jakie są wymagania i zasady wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Przewozy zarobkowe samochodami osobowymi to jeden z najszybciej rozwijających się segmentów rynku transportowego w Polsce. Współczesny boom aplikacji mobilnych takich jak Uber, Bolt czy FreeNow sprawił, że branża ta zyskała nowe oblicze i przyciąga tysiące kierowców poszukujących dodatkowego źródła dochodu. Jednakże za pozorną prostotą tego modelu biznesowego kryje się skomplikowany system prawny, który reguluje każdy aspekt działalności - od wymogów licencyjnych po zobowiązania podatkowe. Właściwe zrozumienie przepisów i spełnienie wszystkich wymagań formalnych to nie tylko kwestia legalności, ale także gwarancja bezpieczeństwa zarówno kierowców, jak i pasażerów w tym dynamicznie zmieniającym się sektorze transportu. Omówiono to w niniejszy artykule.

Spis treści

Podstawa prawna i definicje

Przewozy zarobkowe samochodami osobowymi są regulowane przede wszystkim przez ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.) oraz związane z nią rozporządzenia wykonawcze. Kluczowe znaczenie ma również ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 988 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, transport drogowy to przemieszczanie osób lub rzeczy po drogach publicznych, wykonywane w celach zarobkowych przez przedsiębiorcę na rzecz osób trzecich. Kluczowe dla zdefiniowania działalności zarobkowej jest otrzymywanie wynagrodzenia za przejazd - nawet sporadyczne świadczenie odpłatnych usług przewozu osób klasyfikowane jest jako działalność gospodarcza wymagająca odpowiednich licencji.

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje tzw. "Lex Uber" - nowelizacja ustawy o transporcie drogowym, która uporządkowała rynek przewozów przez aplikacje mobilne i zrównała wymagania dla kierowców platform z klasycznymi taksówkarzami (art. 5b ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym).

Rodzaje licencji i zezwoleń

Licencja na przewóz osób samochodem osobowym

Zgodnie z art. 5b ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób samochodem osobowym wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Licencji tej wymaga każdy podmiot wykonujący zarobkowe przewozy, niezależnie od tego czy działa jako tradycyjna taksówka czy świadczy usługi przez aplikacje mobilne.

Licencji udziela starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy określonej w KRS lub - w przypadku osoby fizycznej - miejsca wykonywania działalności gospodarczej określonego w CEIDG (art. 7 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym).

1. 1. Licencja udzielana jest na okres od 2 do 50 lat na wniosek przedsiębiorcy.
   2. Koszt uzyskania licencji wynosi około 500-1000 zł w zależności od gminy.
   3. Do każdego pojazdu wymagany jest oddzielny wypis z licencji.

Licencja taksówkarska

Licencja taksówkarska jest szczególnym rodzajem licencji na przewóz osób samochodem osobowym, wydawanej przez organy gminy lub miasta na obszarze którego będą wykonywane przewozy. Zgodnie z lokalnymi uchwałami rad gmin, licencja ta może dodatkowo określać specyficzne wymagania dotyczące oznakowania pojazdów, wyposażenia w taksometry i terminale płatnicze.

1. 1. Licencja taksówkarska uprawnia do wykonywania przewozów na terenie konkretnej gminy.
   2. Wymaga oznakowania pojazdu zgodnie z lokalnymi przepisami.
   3. Obowiązuje instalacja taksometru i urządzenia do płatności bezgotówkowych.

Wymagania dotyczące kierowców

Podstawowe kwalifikacje

Kierowcy wykonujący zarobkowe przewozy osób samochodami osobowymi muszą spełnić następujące podstawowe wymagania określone w art. 5c ustawy o transporcie drogowym:

1. 1. Posiadanie ważnego prawa jazdy kategorii B.
   2. Ukończenie 18 lat (niektóre aplikacje wymagają 20 lat).
   3. Posiadanie co najmniej rocznego doświadczenia w prowadzeniu pojazdów.

Badania lekarskie i psychologiczne

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. z 2022 r., poz. 2712), kierowcy wykonujący przewozy zarobkowe muszą posiadać:

1. 1. Ważne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.
   2. Ważne orzeczenie psychologiczne stwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych.
   3. Badania obejmują ocenę wzroku, słuchu, układu nerwowego, sprawności psychomotorycznej.

Częstotliwość badań

1. 1. Co 5 lat dla kierowców do 60. roku życia.
   2. Co 30 miesięcy dla kierowców powyżej 60. roku życia.

Wymagania dotyczące niekaralności

Od 17 września 2023 r. obowiązują zaostrzone wymogi wprowadzone ustawą z dnia 26 maja 2023 r. Zgodnie z art. 5c ust. 1 pkt 5 ustawy o transporcie drogowym, kierowcy nie mogą być skazani za:

1. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu.
2. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.
3. Przestępstwa narkotykowe określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.
4. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym.
5. Nie może być orzeczony zakaz wykonywania zawodu kierowcy.

Zaświadczenie o niekaralności musi być wydane nie wcześniej niż 3 miesiące przed złożeniem wniosku o licencję.

Założenie działalności gospodarczej

Rejestracja w CEIDG

Każda osoba planująca świadczenie zarobkowych usług przewozu osób musi zarejestrować działalność gospodarczą. Do rejestracji służy Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Odpowiednie kody PKD dla przewozów osób:

1. 1. 49.32.Z - Transport drogowy pasażerski w postaci taksówek (główny kod dla działalności taksówkarskiej).
   2. 49.39.Z - Pozostały transport lądowy pasażerski, gdzie indziej niesklasyfikowany.

Formy opodatkowania

Przedsiębiorcy mają do wyboru kilka form opodatkowania:

1. 1. Podatek na zasadach ogólnych - 18% do 85.528 zł, powyżej 32%.
   2. Podatek liniowy - stała stawka 19% (dla wyższych dochodów).
   3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - stawka zależna od rodzaju działalności.

Współpraca z partnerami flotowymi

Alternatywą dla prowadzenia własnej działalności jest współpraca z partnerem flotowym, który:

1. 1. Zapewnia licencję taksówkarską i wypisy.
   2. Oferuje pojazdy spełniające wymagania techniczne.
   3. Zajmuje się formalnościami związanymi z oznakowanием i wyposażeniem pojazdów.
   4. Rozlicza kierowców w ramach własnej działalności gospodarczej.

Wymagania dotyczące pojazdów

Kategorie i specyfikacja pojazdów

Pojazdy wykorzystywane do zarobkowych przewozów osób muszą spełniać następujące kryteria zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów:

1. 1. Samochód osobowy o konstrukcji umożliwiającej przewóz maksymalnie 9 osób łącznie z kierowcą.
   2. Minimum 4 drzwi (w przypadku większości aplikacji).
   3. Rocznik produkcji nie starszy niż określony w regulaminie aplikacji (zwykle 2005-2010).
   4. Dopuszczalna masa całkowita do 3,5 tony.

Wymagania techniczne

1. 1. Ważny przegląd techniczny pojazdu.
   2. Sprawny system bezpieczeństwa (pasy, ABS, poduszki powietrzne).
   3. Klimatyzacja (wymagana przez większość aplikacji).
   4. Sprawny system oświetlenia i sygnalizacji.

Oznakowanie i wyposażenie

Pojazdy wykonujące przewozy taksówkarskie muszą być wyposażone w:

1. 1. Taksometr homologowany - urządzenie do naliczania opłat za przejazd.
   2. Terminal płatniczy - umożliwiający płatność kartą lub telefonem.
   3. Oznakowanie "TAXI" na dachu pojazdu (zgodne z lokalnymi przepisami).
   4. Wpis "TAXI" w dowodzie rejestracyjnym w odpowiedniej rubryce.
   5. Gaśnicę i apteczkę pierwszej pomocy.

Ubezpieczenia obowiązkowe

Ubezpieczenie OC pojazdu

Każdy pojazd musi być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2018).

Ubezpieczenie OC przewoźnika

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, przewoźnicy wykonujący transport osób muszą posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej lub wykazać odpowiednią zdolność finansową:

1. 1. 900 euro na pierwszy pojazd o DMC do 3,5 tony.
   2. 450 euro na każdy kolejny pojazd.

Dodatkowe ubezpieczenia

Zalecane są również:

1. 1. Ubezpieczenie NNW pasażerów - ochrona na wypadek śmierci lub trwałego kalectwa.
   2. Ubezpieczenie AC pojazdu - ochrona przed kradzieżą i uszkodzeniem.
   3. Ubezpieczenie assistance - pomoc drogowa.

Aplikacje mobilne - Uber, Bolt, FreeNow

Wymagania platformowe

Najpopularniejsze aplikacje przewozowe mają dodatkowe wymagania:

Uber

1. 1. 1. Ukończone 20 lat.
      2. Prawo jazdy od minimum 1 roku.
      3. Zaświadczenie o niekaralności.
      4. Badania lekarskie i psychologiczne.
      5. Licencja taksówkarska lub współpraca z partnerem.

Bolt

1. 1. 1. Ukończone 20 lat.
      2. Samochód 4-drzwiowy, rocznik min. 2005.
      3. Wszystkie wymagania jak dla Uber.

FreeNow

1. 1. 1. Podobne wymagania jak konkurencja.
      2. Szczególny nacisk na jakość pojazdu i obsługi klienta.

Proces rejestracji

1. 1. 1. Rejestracja online w aplikacji.
      2. Przesłanie wymaganych dokumentów.
      3. Weryfikacja przez zespół platformy.
      4. Szkolenie wprowadzające.
      5. Aktywacja konta kierowcy.

Dokumentacja przewozowa

Dokumenty wymagane w pojeździe

Podczas wykonywania przewozów kierowca musi posiadać:

1. 1. Wypis z licencji na przewóz osób pojazdami samochodowymi.
   2. Prawo jazdy kategorii B.
   3. Orzeczenia lekarskie i psychologiczne.
   4. Dowód rejestracyjny pojazdu z wpisem "TAXI".
   5. Polisę OC pojazdu i przewoźnika.
   6. Świadectwo homologacji taksometru.

Ewidencja przychodów

Zgodnie z przepisami podatkowymi, przewoźnicy muszą prowadzić ewidencję:

1. 1. Księgę Przychodów i Rozchodów (w większości form opodatkowania).
   2. Ewidencję przebiegu pojazdu dla celów kosztowych.
   3. Dokumenty sprzedaży - paragony fiskalne lub faktury.
   4. Rozliczenia z aplikacjami - zestawienia przychodów.

Kontrole i sankcje

Organy kontrolne

Przewozy zarobkowe podlegają kontroli:

1. 1. Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) - kontrola zgodności z ustawą o transporcie drogowym.
   2. Policja - kontrola zgodności z przepisami ruchu drogowego.
   3. Straż Miejska - kontrola zgodności z lokalnymi przepisami.
   4. Kontrola skarbowa - sprawdzenie obowiązków podatkowych.

Najczęściej popełniane naruszenia i kary

Według art. 92 ustawy o transporcie drogowym, najczęstsze wykroczenia to:

1. 1. Wykonywanie przewozów bez licencji - kara od 1.000 do 5.000 zł.
   2. Brak wypisu z licencji - kara od 300 do 1.000 zł.
   3. Niespełnienie wymogów przez kierowcę - kara od 500 do 2.000 zł.
   4. Nieprawidłowe oznakowanie pojazdu - kara od 200 do 1.000 zł.
   5. Brak taksometru lub terminala - kara od 500 do 1.500 zł.

Suma kar podczas kontroli

Maksymalne kary podczas jednej kontroli:

1. 1. 12.000 zł - kontrola drogowa.
   2. 15.000-40.000 zł - kontrola w przedsiębiorstwie (zależnie od liczby kierowców).

Środki egzekucyjne

W przypadku poważnych naruszeń organ kontrolny może:

1. 1. Zatrzymać dowód rejestracyjny pojazdu.
   2. Wstrzymać wykonywanie przewozów do usunięcia nieprawidłowości.
   3. Wydać decyzję o cofnięciu licencji.
   4. Zablokować konto w aplikacji przewozowej.

Podsumowanie

Prowadzenie zarobkowych przewozów osób samochodami osobowymi wymaga starannego przygotowania i spełnienia licznych wymogów prawnych. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie, że każdy odpłatny przewóz osoby stanowi działalność gospodarczą wymagającą odpowiedniej licencji, niezależnie od tego czy odbywa się w ramach tradycyjnej taksówki czy nowoczesnej aplikacji mobilnej. Przedsiębiorcy muszą pamiętać o konieczności uzyskania wszystkich wymaganych dokumentów - od licencji przez badania lekarskie kierowców po właściwe ubezpieczenia i oznakowanie pojazdów. Regularne kontrole ITD i wysokie kary za naruszenia sprawiają, że oszczędzanie na formalnościach może okazać się znacznie droższe niż ich właściwe załatwienie. Inwestycja w profesjonalne doradztwo prawne oraz systematyczne śledzenie zmian w przepisach to podstawa bezpiecznego i legalnego prowadzenia działalności w tej dynamicznie rozwijającej się branży.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 988 z późn. zm.)
3. Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2023 r., poz. 1123)
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich kierowców (Dz. U. z 2022 r., poz. 2712)
5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r.
6. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2018)
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów

Hashtagi

#PrzewozyZarobkowe #Taxi #Uber #Bolt #LicencjaTransportowa #TransportOsób #ITD

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga