Przewozy osób na liniach regularnych niemających statusu użyteczności publicznej - Jakie są wymagania i zasady wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

W polskim systemie transportu drogowego funkcjonują dwa główne rodzaje przewozów regularnych osób – te o charakterze użyteczności publicznej oraz przewozy komercyjne niemające takiego statusu. Te drugie stanowią znaczący segment rynku transportowego, oferując alternatywę dla komunikacji publicznej zarządzanej przez samorządy. Przewozy regularne bez statusu użyteczności publicznej to usługi świadczone przez prywatnych przedsiębiorców na zasadach komercyjnych, bez dotacji ze środków publicznych, ale z zachowaniem regularności kursowania. Niniejszy artykuł przedstawi kompleksowe omówienie wymagań prawnych, procedur licencyjnych oraz praktycznych aspektów prowadzenia tego typu działalności. Dowiesz się, jakie dokumenty są niezbędne, jakie obowiązki ciążą na przewoźniku oraz jak skutecznie zarządzać linią regularną w warunkach konkurencji rynkowej.

Spis treści

1. 1. Definicja i charakterystyka przewozów regularnych komercyjnych
   2. Podstawy prawne i regulacje
   3. Różnice względem przewozów użyteczności publicznej
   4. Wymagania licencyjne i dokumentacyjne
   5. Procedura uzyskiwania zezwoleń na przewozy regularne
   6. Obowiązki operacyjne i standardy obsługi
   7. System kontroli i sankcje
   8. Wskazówki praktyczne dla przewoźników
   9. Podsumowanie
   10. Spis źródeł

Definicja i charakterystyka przewozów regularnych komercyjnych 

Przewozy regularne osób niemające statusu użyteczności publicznej to usługi transportowe świadczone przez przewoźników prywatnych na zasadach komercyjnych, bez wsparcia finansowego ze środków publicznych. Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o transporcie drogowym, przewóz regularny to publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu i określonymi trasami.

1. Świadczenie usług na zasadach czysto komercyjnych, bez dotacji ze środków publicznych organizatorów.
2. Funkcjonowanie według stałego rozkładu jazdy i określonych tras, dostępnych publicznie.
3. Możliwość ustalania taryf przewozowych według własnych zasad ekonomicznych, z uwzględnieniem obowiązkowych ulg ustawowych.
4. Konkurowanie z innymi przewoźnikami oraz komunikacją organizowaną przez samorządy.
5. Odpowiedzialność za rentowność linii spoczywa w pełni na przewoźniku prowadzącym działalność gospodarczą.

Podstawy prawne i regulacje

Przewozy regularne komercyjne reguluje system przepisów krajowych oraz unijnych, które określają warunki prowadzenia działalności:

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (art. 4, art. 18, art. 34-39) definiuje rodzaje przewozów i wymogi licencyjne.
2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (art. 66, art. 81) określa warunki techniczne pojazdów.
3. Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.
4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego określa obowiązki wobec uprawnionych pasażerów.
5. Akty wykonawcze regulujące szczegółowe procedury wydawania zezwoleń oraz standardy techniczne taboru.

Aktualne przepisy dostępne są w systemie ISAP oraz na portalu EUR-LEX dla regulacji unijnych.

Różnice względem przewozów użyteczności publicznej

Przewozy regularne komercyjne różnią się zasadniczo od usług o charakterze użyteczności publicznej pod wieloma aspektami:

1. Brak dotacji ze środków publicznych – przewoźnik ponosi pełne ryzyko ekonomiczne działalności.
2. Swoboda w ustalaniu taryf przewozowych w ramach zasad rynkowych, z zastrzeżeniem obowiązkowych ulg ustawowych.
3. Niezależność od organizatorów publicznego transportu zbiorowego w zakresie planowania tras i rozkładów jazdy.
4. Możliwość konkurowania z innymi przewoźnikami na tych samych trasach, bez ograniczeń terytorialnych.
5. Elastyczność w dostosowywaniu oferty do popytu rynkowego i potrzeb pasażerów.
6. Brak obowiązku integracji taryfowej z systemami komunikacji publicznej zarządzanej przez samorządy.

Wymagania licencyjne i dokumentacyjne

Rozpoczęcie działalności w obszarze przewozów regularnych wymaga spełnienia określonych warunków i uzyskania odpowiednich dokumentów:

1. Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego zgodnie z art. 5 ustawy o transporcie drogowym, a w przypadku międzynarodowych przewozów osób również licencja unijna.
2. Wykazanie dobrej reputacji przedsiębiorcy (brak skazania za przestępstwa gospodarcze, skarbowe lub związane z działalnością przewozową).
3. Potwierdzenie odpowiedniej sytuacji finansowej poprzez dokumenty księgowe lub gwarancje bankowe.
4. Certyfikat kompetencji zawodowych dla osoby zarządzającej transportem lub kierownika transportu.
5. Stała siedziba przedsiębiorstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz odpowiednie zaplecze organizacyjne.

Procedura uzyskiwania zezwoleń na przewozy regularne

Procedura uzyskania zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób niemających statusu użyteczności publicznej jest wieloetapowa i wymaga spełnienia szczegółowych wymagań formalnych:

1. Złożenie wniosku o zezwolenie do właściwego organu (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa) w zależności od zasięgu planowanej linii.
2. Dołączenie szczegółowego rozkładu jazdy zawierającego przystanki, godziny odjazdów, częstotliwość kursów oraz długość trasy.
3. Przedstawienie schematu połączeń komunikacyjnych oraz uzgodnienie zasad korzystania z przystanków i dworców autobusowych.
4. Wniesienie opłaty administracyjnej zgodnie z obowiązującą taryfą oraz przedłożenie wykazu pojazdów przeznaczonych do obsługi linii.
5. Uzyskanie decyzji administracyjnej uprawniającej do rozpoczęcia przewozów na okres od 1 roku do 5 lat.

Obowiązki operacyjne i standardy obsługi

Prowadzenie przewozów regularnych komercyjnych wiąże się z licznymi obowiązkami operacyjnymi i standardami obsługi pasażerów:

1. Wykonywanie przewozów zgodnie z zatwierdzonym rozkładem jazdy oraz publikowanie go na wszystkich przystankach objętych trasą.
2. Stosowanie obowiązkowych ulg ustawowych dla uprawnionych kategorii pasażerów (inwalidzi wojenni, kombatanci, dzieci).
3. Utrzymywanie pojazdów w odpowiednim stanie technicznym, przeprowadzanie okresowych badań technicznych co 6 miesięcy.
4. Zatrudnianie kierowców posiadających prawo jazdy kategorii D, kwalifikacje zawodowe (kod 95) oraz aktualne badania lekarskie.
5. Prowadzenie ewidencji czasu pracy kierowców zgodnie z przepisami o czasie pracy i odpoczynku oraz używaniu tachografów.
6. Zapewnienie dostępności komunikacyjnej dla osób z niepełnosprawnościami zgodnie z obowiązującymi przepisami.

System kontroli i sankcje

Przewozy regularne komercyjne podlegają systematycznej kontroli ze strony organów państwowych oraz sankcjom za naruszenia:

1. Inspekcja Transportu Drogowego przeprowadza kontrole dokumentacji, stanu technicznego pojazdów oraz przestrzegania przepisów o czasie pracy.
2. Policja kontroluje zgodność wykonywanych przewozów z posiadanymi zezwoleniami oraz przestrzeganie przepisów ruchu drogowego.
3. Za naruszenia grożą kary finansowe: dla kierowców do 12 000 zł, dla przedsiębiorców do 30 000 zł (art. 92a ustawy o transporcie drogowym).
4. Poważne lub powtarzające się naruszenia mogą skutkować cofnięciem zezwoleń lub czasowym zakazem wykonywania działalności.
5. Przewoźnicy mają prawo do wniesienia odwołania od decyzji organów kontrolnych w trybie określonym w kodeksie postępowania administracyjnego.

Wskazówki praktyczne dla przewoźników

Efektywne prowadzenie przewozów regularnych komercyjnych wymaga profesjonalnego podejścia i stałego doskonalenia procesów:

1. Przeprowadź dokładną analizę rynku i konkurencji przed uruchomieniem nowej linii regularnej.
2. Utrzymuj wysoką jakość obsługi, punktualność i czystość pojazdów – to podstawa konkurencyjności względem komunikacji publicznej.
3. Regularnie aktualizuj dokumentację przewozową, szczególnie w kontekście zbliżającej się wymiany zezwoleń.
4. Inwestuj w nowoczesny tabor spełniający wymogi ekologiczne i dostępności dla osób niepełnosprawnych.
5. Buduj lojalność pasażerów przez atrakcyjne taryfy, promocje i wysoką jakość usług.
6. Przygotuj się na kontrole ITD: prowadź rzetelną ewidencję, dbaj o stan techniczny pojazdów i kwalifikacje kierowców.

Podsumowanie

Przewozy regularne niemające statusu użyteczności publicznej stanowią ważny element polskiego systemu transportowego, oferując pasażerom alternatywę dla komunikacji publicznej. Prowadzenie tego typu działalności wymaga spełnienia licznych wymogów prawnych, utrzymania wysokich standardów operacyjnych oraz elastycznego dostosowywania się do warunków rynkowych. Kluczem do sukcesu jest profesjonalizm w każdym aspekcie działalności – od procedur licencyjnych przez jakość obsługi po zarządzanie finansami. 

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. 2023 poz. 2372 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 2023 poz. 1047 z późn. zm.).
3. Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r.
4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego.
5. Materiały informacyjne Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego oraz organów samorządu terytorialnego.
6. Opracowania branżowe dotyczące rynku przewozów regularnych i praktyki gospodarczej przewoźników.

Hashtagi

#PrzewozyRegularne #TransportKomercyjny #LinieRegularne #PrzewoźnikPrivate #ZezwoleniaTransport #RynekPrzewozowy #PrawoTransportowe

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga