Przewozy osób busami przewożącymi 8-9 osób. Jakie są wymagania i zasady wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Transport osób busami o pojemności 8-9 miejsc łącznie z kierowcą to dynamicznie rozwijający się segment rynku transportowego w Polsce. Choć może wydawać się, że prowadzenie takiej działalności jest proste ze względu na relatywnie niewielkie rozmiary pojazdów, rzeczywistość prawna jest znacznie bardziej skomplikowana. Właściwa interpretacja przepisów, spełnienie wymagań licencyjnych oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa to kluczowe elementy sukcesu w tej branży. Niniejszy artykuł przedstawia kompleksowy przewodnik po wymaganiach prawnych, formalnych i operacyjnych, które muszą spełnić przedsiębiorcy planujący świadczenie usług przewozu osób busami w kategorii 8-9 miejsc.

Spis treści

Podstawa prawna i definicje

Przewozy osób busami o pojemności 8-9 miejsc są regulowane przede wszystkim przez ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze. Kluczowe znaczenie ma również Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz. U. z 2022 r., poz. 988 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 40 Prawa o ruchu drogowym, samochód osobowy to pojazd przystosowany do przewozu maksymalnie 9 osób, wliczając kierowcę, oraz ich bagażu. Bus przewożący 8 pasażerów plus kierowcę jest prawnie traktowany jako pojazd osobowy, co ma fundamentalne znaczenie dla określenia wymagań prawnych.

Ustawa o transporcie drogowym w art. 2 pkt 1 definiuje transport drogowy jako przemieszczanie osób lub rzeczy po drogach publicznych, wykonywane w celach zarobkowych przez przedsiębiorcę na rzecz osób trzecich.

Rodzaje licencji i zezwoleń

Licencja na przewóz osób pojazdem 8-9 osobowym

Zgodnie z art. 5b ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym, wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. 
Licencji udziela starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy określonej w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), a w przypadku osoby fizycznej - adresu stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej określonego w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

1. 1. Licencja udzielana jest na okres od 2 do 50 lat.
   2. Koszt uzyskania licencji wynosi zazwyczaj około 500-800 zł.
   3. Konstrukcyjne przeznaczenie pojazdu określają pozycje S1 oraz S2 w dowodzie rejestracyjnym.

Wyjątki od obowiązku licencyjnego

Istnieją sytuacje, w których licencja nie jest wymagana:

1. 1. Przewozy nieodpłatne wykonywane przez instytucje.
   2. Przewozy na potrzeby własne (np. dowóz pracowników).
   3. Transport okazjonalny wykonywany sporadycznie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, przepisów tej ustawy nie stosuje się do niezarobkowego przewozu drogowego osób pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.

Wymagania dotyczące kierowców

Podstawowe kwalifikacje

Kierowcy wykonujący przewozy osób busami 8-9 osobowymi muszą spełnić następujące wymagania:

1. 1. Posiadanie prawa jazdy kategorii B.
   2. Ważne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych.
   3. Ważne orzeczenie psychologiczne stwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych.

Badania lekarskie i psychologiczne

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. z 2022 r., poz. 2712), kierowcy wykonujący przewozy osób muszą poddawać się badaniom:

1. 1. Badanie ogólnolekarskie.
   2. Badanie okulistyczne (obowiązkowe).
   3. Badanie laryngologiczne.
   4. Badanie psychologiczne.
   5. W zależności od wskazań - badanie neurologiczne.

Częstotliwość badań

1. 1. 1. Kierowcy do 60. roku życia - co 5 lat.
      2. Kierowcy powyżej 60. roku życia - co 30 miesięcy.

Wymagania w zakresie niekaralności

Od 17 września 2023 r. obowiązują nowe wymogi wprowadzone ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z art. 5c ust. 1 pkt 5 ustawy o transporcie drogowym, kierowcy muszą spełnić wymóg niekaralności za:

1. 1. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu.
   2. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.
   3. Przestępstwa określone w art. 59 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
   4. Brak prawomocnego orzeczenia zakazu wykonywania zawodu kierowcy.

Kod 95 i świadectwo kwalifikacji zawodowej

Kierowcy busów do 9 osób są zwolnieni z obowiązku posiadania świadectwa kwalifikacji zawodowej (kod 95). Zgodnie z art. 39a ust. 3 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, kierowcy pojazdów do 9 osób łącznie z kierowcą wymagają jedynie prawa jazdy kategorii B oraz ważnych badań lekarskich i psychologicznych.

Wymagania dotyczące pojazdów

Kategorie pojazdów

Pojazdy wykorzystywane do przewozu 8-9 osób muszą spełniać następujące kryteria:

1. 1. Dopuszczalna masa całkowita (DMC) nie większa niż 3,5 tony.
   2. Konstrukcyjne przystosowanie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.
   3. Wpis w dowodzie rejestracyjnym w pozycjach S1 i S2 potwierdzający liczbę miejsc.

Wymagania techniczne

Pojazdy muszą spełniać standardowe wymagania techniczne określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2021 r., poz. 2328):

1. 1. Ważne badania techniczne pojazdu.
   2. Sprawny system bezpieczeństwa (pasy bezpieczeństwa, ABS).
   3. Odpowiednie oznakowanie (w przypadku przewozów regularnych).
   4. Gaśnica i apteczka pierwszej pomocy.

Tachografy

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014, busy do 9 osób nie wymagają montażu tachografów w przewozach krajowych. Obowiązek ten dotyczy jedynie pojazdów:

1. 1. O masie powyżej 3,5 tony przeznaczonych do przewozu towarów.
   2. Przystosowanych do przewozu ponad 9 osób łącznie z kierowcą.

Od 1 lipca 2026 r. tachografy będą obowiązkowe dla pojazdów o DMC powyżej 2,5 tony w międzynarodowym transporcie zarobkowym.

Założenie działalności gospodarczej

Rejestracja w CEIDG

Przedsiębiorca planujący świadczenie usług przewozu osób musi zarejestrować działalność gospodarczą z odpowiednim kodem PKD:

1. 1. 49.39.Z - Pozostały transport lądowy pasażerski, gdzie indziej niesklasyfikowany (podstawowy kod dla przewozów busami).
   2. 49.31.Z - Transport lądowy pasażerski, miejski i podmiejski (dla przewozów regularnych).

Procedura uzyskania licencji

Wniosek o licencję składa się do starosty właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. Do wniosku należy dołączyć:

1. 1. Dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej (wypis z CEIDG lub KRS).
   2. Zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.
   3. Oświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy i kierowców.
   4. Dokumenty potwierdzające kwalifikacje kierowców.
   5. Wykaz pojazdów z dowodami rejestracyjnymi.
   6. Polisę ubezpieczenia OC przewoźnika.

Ubezpieczenia obowiązkowe

Ubezpieczenie OC pojazdu

Każdy pojazd wykorzystywany do przewozu osób musi być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2018).

Ubezpieczenie OC przewoźnika

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r., przewoźnicy muszą wykazać zdolność finansową lub posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej przewoźnika drogowego:

1. 1. 1.800 euro - na pierwszy pojazd do 3,5 tony.
   2. 900 euro - na każdy kolejny pojazd do 3,5 tony.

Koszt takiej polisy wynosi zazwyczaj 80-180 zł rocznie za pojazd.

Ubezpieczenie pasażerów

Choć nie jest prawnie obowiązkowe, zalecane jest wykupienie dodatkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone pasażerom lub ubezpieczenia NNW pasażerów.

Dokumentacja przewozowa

Dokumenty w pojeździe

Podczas wykonywania przewozów kierowca musi posiadać:

1. 1. Wypis z licencji na przewóz osób (jeśli wymagany).
   2. Prawo jazdy kategorii B.
   3. Ważne orzeczenia lekarskie i psychologiczne.
   4. Dowód rejestracyjny pojazdu.
   5. Polisę OC pojazdu.
   6. Dokumenty przewozowe (lista pasażerów, bilety).

Ewidencja przewozów

Przedsiębiorca powinien prowadzić ewidencję wykonanych przewozów zawierającą:

1. 1. Datę i godzinę przewozu.
   2. Trasę przejazdu.
   3. Liczbę przewożonych osób.
   4. Wysokość opłaty za przewóz.
   5. Dane pojazdu i kierowcy.

Kontrole i sankcje

Organy kontrolne

Przewozy osób busami podlegają kontroli następujących organów:

1. 1. Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) - kontrola zgodności z przepisami transportowymi.
   2. Policja - kontrola zgodności z przepisami ruchu drogowego.
   3. Straż Miejska - w zakresie swoich kompetencji.

Dokumenty sprawdzane podczas kontroli

Funkcjonariusze sprawdzają:

1. 1. Wypis z licencji transportowej.
   2. Prawo jazdy kierowcy i jego ważność.
   3. Orzeczenia lekarskie i psychologiczne kierowcy.
   4. Dokumenty pojazdu (dowód rejestracyjny, badania techniczne).
   5. Polisy ubezpieczeniowe.
   6. Dokumenty przewozowe.

Najczęstsze naruszenia i sankcje

Typowe wykroczenia i kary:

1. 1. 1. Wykonywanie przewozów bez licencji - kara od 1.000 do 5.000 zł (art. 92 ust. 1 pkt 3 ustawy o transporcie drogowym).
      2. Brak wypisów z licencji - kara od 300 do 1.000 zł (art. 92 ust. 1 pkt 4).
      3. Niespełnienie wymogów przez kierowcę - kara od 500 do 2.000 zł (art. 92 ust. 1 pkt 14).
      4. Brak ubezpieczenia OC przewoźnika - kara od 1.000 do 3.000 zł (art. 92 ust. 1 pkt 10).

Środki egzekucyjne

W przypadku poważnych naruszeń organ kontrolny może:

1. 1. 1. Zatrzymać dowód rejestracyjny pojazdu.
      2. Wstrzymać wykonywanie przewozów do czasu usunięcia nieprawidłowości.
      3. Wydać decyzję administracyjną o zaprzestaniu działalności.

Przewozy międzynarodowe

Zwolnienie z licencji międzynarodowej

Zgodnie z ustawą z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, od 15 sierpnia 2013 r. międzynarodowy transport drogowy osób pojazdem konstrukcyjnie przeznaczonym do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą nie wymaga uzyskania licencji.

Wymagania dla przewozów w UE

Pomimo braku obowiązku licencyjnego, przewozy międzynarodowe wymagają:

1. 1. Ważnej licencji krajowej.
   2. Przestrzegania przepisów kraju docelowego.
   3. Odpowiednich dokumentów ubezpieczeniowych.
   4. Zielonej Karty (w niektórych krajach).

Przewozy do krajów spoza UE

Przewozy do krajów trzecich mogą wymagać dodatkowych zezwoleń bilateralnych zgodnie z umowami międzynarodowymi, np.:

1. 1. Umowa INTERBUS (przewozy okazjonalne autokarami i autobusami).
   2. Dwustronne umowy transportowe z poszczególnymi krajami.

Podsumowanie

Prowadzenie działalności przewozowej busami o pojemności 8-9 osób wymaga dokładnego zapoznania się z przepisami prawa i spełnienia wszystkich wymagań formalnych. Kluczowe elementy to uzyskanie odpowiedniej licencji, zatrudnienie wykwalifikowanych kierowców oraz zapewnienie właściwego ubezpieczenia. Przedsiębiorcy powinni regularnie monitorować zmiany w przepisach, szczególnie w kontekście nadchodzących zmian dotyczących tachografów w 2026 roku. Inwestycja w profesjonalne doradztwo prawne i systematyczne szkolenia personelu to podstawa bezpiecznej i legalnej działalności w tej branży. Właściwe przygotowanie do kontroli oraz prowadzenie rzetelnej dokumentacji pozwala uniknąć kosztownych sankcji i zapewnić ciągłość świadczonych usług.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 988 z późn. zm.)
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich kierowców (Dz. U. z 2022 r., poz. 2712)
5. Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2023 r., poz. 1123)
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r.
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów (Dz. U. z 2021 r., poz. 2328)

Hashtagi

#PrzewozyOsób #BusyPasażerskie #LicencjaTransportowa #TransportDrogowy #Przepisy #ITD #PrawoTransportowe

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga