Przewozy okazjonalne osób - Jakie są wymagania i zasady wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Przewozy okazjonalne stanowią jedną z najbardziej elastycznych form transportu pasażerskiego, oferując przewoźnikom możliwość dostosowania usług do indywidualnych potrzeb klientów. W przeciwieństwie do przewozów regularnych, które funkcjonują według stałych rozkładów jazdy, przewozy okazjonalne charakteryzują się brakiem ustalonego harmonogramu i tras, co czyni je idealnym rozwiązaniem dla wycieczek, wydarzeń specjalnych czy transferów grupowych. Ta specyfika prawna i operacyjna wymaga jednak dogłębnej znajomości obowiązujących przepisów oraz właściwego przygotowania dokumentacyjnego. Niniejszy artykuł przedstawia kompletny przegląd wymagań prawnych, procedur licencyjnych oraz praktycznych aspektów prowadzenia przewozów okazjonalnych. Dowiesz się, jakie licencje są niezbędne, jakie pojazdy można wykorzystywać oraz jak skutecznie zarządzać tego typu działalnością w zgodzie z obowiązującymi regulacjami.

Spis treści

1. 1. Definicja i charakterystyka przewozów okazjonalnych
   2. Podstawy prawne i regulacje
   3. Rodzaje pojazdów wykorzystywanych w przewozach okazjonalnych
   4. Wymagania licencyjne i dokumentacyjne
   5. Procedura uzyskania licencji
   6. Przewozy okazjonalne międzynarodowe
   7. Obowiązki operacyjne i dokumentacja
   8. Kontrole, nadzór i sankcje
   9. Wskazówki praktyczne dla przewoźników
   10. Podsumowanie
   11. Spis źródeł

Definicja i charakterystyka przewozów okazjonalnych

Zgodnie z art. 4 pkt 11 ustawy o transporcie drogowym, przewóz okazjonalny to przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego. Definicja ta, choć sformułowana w sposób negatywny, podkreśla kluczową cechę przewozów okazjonalnych:

1. Brak ustalonego rozkładu jazdy – przewozy odbywają się według potrzeb i zleceń klientów.
2. Elastyczność tras – możliwość dostosowania przejazdu do indywidualnych wymagań pasażerów.
3. Charakter grupowy – przewóz dotyczy zazwyczaj zamkniętych grup pasażerów (wycieczki, imprezy okolicznościowe).
4. Inicjatywa zleceniodawcy lub przewoźnika – usługi powstają na zamówienie lub z inicjatywy przedsiębiorcy transportowego.
5. Jednorazowość lub sporadyczność – przewozy nie mają charakteru systematycznego i powtarzalnego.

Podstawy prawne i regulacje

Przewozy okazjonalne reguluje system przepisów krajowych oraz unijnych, które określają szczegółowe warunki ich wykonywania:

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (art. 4 pkt 11, art. 18 ust. 4a, art. 5b) – podstawowe definicje i wymogi licencyjne.
2. Rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 października 2009 r. – zasady dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych.
3. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (art. 66, art. 81) – warunki techniczne pojazdów i uprawnienia kierowców.
4. Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 – wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.
5. Umowa INTERBUS – międzynarodowe przewozy okazjonalne autokarami i autobusami.

Aktualne przepisy dostępne są w systemie ISAP oraz na portalu EUR-LEX dla regulacji unijnych.

Rodzaje pojazdów wykorzystywanych w przewozach okazjonalnych

Zgodnie z art. 18 ust. 4a ustawy o transporcie drogowym, przewóz okazjonalny wykonuje się pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 osób łącznie z kierowcą. Przepisy przewidują jednak wyjątki:

1. Autobusy i autokary – pojazdy powyżej 9 osób, wymagające zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji wspólnotowej.
2. Busy – pojazdy od 8 do 9 osób łącznie z kierowcą, wymagające licencji na krajowy transport drogowy osób.
3. Samochody osobowe – do 9 osób łącznie z kierowcą, na podstawie umowy z przedsiębiorcą lub przez zatrudnionego kierowcę.
4. Pojazdy zabytkowe – bez względu na liczbę miejsc, pod warunkiem spełnienia wymogów technicznych.
5. Taksówki – samochody osobowe z odpowiednimi licencjami i oznaczeniami.

Wymagania licencyjne i dokumentacyjne w przewozach krajowych

Wykonywanie przewozów okazjonalnych wymaga uzyskania odpowiednich uprawnień w zależności od rodzaju pojazdu i charakteru działalności:

1. Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego  – dla autobusów i autokarów powyżej 9 osób.
2. Licencja na krajowy transport drogowy osób – dla busów od 8 do 9 osób łącznie z kierowcą.
3. Licencja na transport drogowy samochodem osobowym – dla pojazdów do 9 osób w działalności zarobkowej.
4. Dobra reputacja przedsiębiorcy – brak skazania za przestępstwa gospodarcze, skarbowe lub przeciwko bezpieczeństwu.
5. Odpowiednia sytuacja finansowa – środki finansowe w wysokości 9000 euro na pierwszy pojazd, 5000 euro na każdy kolejny dla pojazdów o d.m.c powyżej 3,5 tony oraz odpowiednio 1 800 euro i 900 euro dla pojazdów o d.m.c 2,5 do 3,5 tony..
6. Certyfikat kompetencji zawodowych – dla osoby zarządzającej transportem lub kierownika transportu.

Procedura uzyskania licencji

Procedura uzyskania uprawnień do wykonywania przewozów okazjonalnych jest wieloetapowa i zależy od rodzaju planowanej działalności:

1. Złożenie wniosku do właściwego organu (starosta powiatowy lub Główny Inspektor Transportu Drogowego) wraz z wymaganymi załącznikami.
2. Przedstawienie dokumentów potwierdzających dobrą reputację, sytuację finansową oraz kompetencje zawodowe.
3. Dołączenie dowodów własności lub użytkowania pojazdów (umowy leasingu, dzierżawy) przeznaczonych do przewozów.
4. Wniesienie odpowiedniej opłaty administracyjnej zgodnie z obowiązującą taryfą.
5. Uzyskanie licencji na okres od 2 do 50 lat w zależności od rodzaju dokumentu i wniosku przedsiębiorcy (nie dotyczy to przewozów okazjonalnych wykonywanych autobusami i autokarami powyżej 9 osób).

Przewozy okazjonalne międzynarodowe

Wykonywanie międzynarodowych przewozów okazjonalnych wymaga spełnienia dodatkowych warunków i uzyskania odpowiednich dokumentów:

1. Licencja wspólnotowa – dla przewozów w ramach Unii Europejskiej autobusami i autokarami powyżej 9 osób.
2. Książka Interbus – dla przewozów do państw spoza UE, zawierająca formularze jazdy.
3. Książka Formularzy Podróży – dla przewozów okazjonalnych w krajach Unii Europejskiej.
4. Brak wymogu zezwolenia – dla małych pojazdów do 9 osób łącznie z kierowcą w przewozach wewnątrzunijnych.
5. Specjalne zasady dla przewozów zamkniętych – te same osoby tam i z powrotem bez dodatkowych formalności.

Obowiązki operacyjne i dokumentacja

Prowadzenie przewozów okazjonalnych wiąże się z określonymi obowiązkami operacyjnymi oraz wymogami dokumentacyjnymi:

1. Kierowcy muszą posiadać prawo jazdy kategorii D (autobusy) lub B (samochody osobowe) oraz aktualne badania lekarskie i psychologiczne.
2. Pojazdy podlegają okresowym badaniom technicznym: autobusy co 6 miesięcy, samochody osobowe zgodnie z wiekiem pojazdu.
3. Obowiązkowe dokumenty w pojeździe: wypis z licencji, dowód rejestracyjny, polisa OC, uprawnienia kierowcy.
4. Ewidencja czasu pracy kierowców zgodnie z przepisami o czasie jazdy i odpoczynku.
5. Przestrzeganie przepisów BHP oraz wyposażenie pojazdów w apteczki, gaśnice i inne środki bezpieczeństwa.

Kontrole, nadzór i sankcje

Przewozy okazjonalne podlegają systematycznemu nadzorowi ze strony organów kontrolnych oraz sankcjom za naruszenia:

1. Inspekcja Transportu Drogowego kontroluje posiadanie wymaganych licencji, dokumentację kierowców oraz przestrzeganie przepisów o czasie pracy.
2. Policja weryfikuje stan techniczny pojazdów, trzeźwość kierowców oraz zgodność wykonywanej działalności z posiadanymi uprawnieniami.
3. Kary finansowe za brak wymaganych licencji: do 12 000 zł dla przedsiębiorców, do 2 400 zł dla kierowców (art. 92a ustawy o transporcie drogowym).
4. Zatrzymanie pojazdu i zakaz dalszej jazdy w przypadku poważnych naruszeń bezpieczeństwa lub braku uprawnień.
5. Kary administracyjne mogą być nakładane wielokrotnie za każde stwierdzone naruszenie podczas kontroli.

Wskazówki praktyczne dla przewoźników

Efektywne prowadzenie przewozów okazjonalnych wymaga profesjonalnego podejścia i uwzględnienia specyfiki tej działalności:

1. Dobierz odpowiedni rodzaj licencji do planowanej działalności – unikaj nadmiernych kosztów licencyjnych przy małej skali przewozów.
2. Inwestuj w odpowiedni tabor dostosowany do charakteru przewozów (komfortowe autobusy na wycieczki, eleganckie samochody na okoliczności specjalne).
3. Utrzymuj kompletną dokumentację: licencje, wypisy, ubezpieczenia, badania techniczne pojazdów.
4. Szkol kierowców w zakresie obsługi klienta i procedur bezpieczeństwa – jakość obsługi to klucz do pozyskania stałych klientów.
5. Monitoruj zmiany w przepisach prawa, szczególnie dotyczące wymogów międzynarodowych i czasu pracy kierowców.
6. Przygotuj się na kontrole: miej uporządkowane dokumenty, sprawne pojazdy i wyszkolonych kierowców gotowych na współpracę z organami kontrolnymi.

Podsumowanie

Przewozy okazjonalne oferują przewoźnikom elastyczną możliwość świadczenia usług transportowych dostosowanych do indywidualnych potrzeb klientów. Kluczem do sukcesu jest właściwe przygotowanie licencyjne, dobór odpowiedniego taboru oraz utrzymanie wysokich standardów obsługi i bezpieczeństwa. Pamiętaj o konieczności dostosowania rodzaju licencji do charakteru planowanej działalności oraz systematycznego monitorowania zmian w przepisach prawa. Przy profesjonalnym podejściu przewozy okazjonalne mogą stanowić rentowny segment działalności transportowej, szczególnie w obszarze turystyki, eventów i usług premium.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. 2023 poz. 2372 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r.
3. Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r.
4. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 r., VIII SA/Wa 384/17.
5. Wyrok WSA w Krakowie z dnia 25 lutego 2019 r., III SA/Kr 1456/18.
6. Materiały informacyjne Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego oraz literature branżowe.

Hashtagi

#PrzewozyOkazjonalne #TransportTurystyczny #LicencjaTransportowa #Wycieczki #AutokaryBusy #PrawoTransportowe #ITDKontrol

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

 

Wróc na bloga