Przewoźnik drogowy osób – prawa, obowiązki i odpowiedzialność

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Autobusy, autokary i busy codziennie przewożą w Polsce miliony pasażerów. Za każdym takim przejazdem stoi przewoźnik drogowy osób – przedsiębiorca, który nie tylko organizuje trasę, rozkład jazdy i flotę, ale przede wszystkim bierze na siebie odpowiedzialność prawną za bezpieczeństwo ludzi, zgodność z przepisami i jakość usługi. Dobrze zaprojektowany system compliance transportowego to dziś nie przewaga, lecz warunek utrzymania się na rynku.

W artykule omówione zostaną najważniejsze prawa, obowiązki i obszary odpowiedzialności przewoźnika drogowego osób – od dostępu do zawodu, przez organizację przewozów regularnych i okazjonalnych, po odpowiedzialność cywilną, administracyjną i karną. Dzięki temu tekstowi przewoźnik zyska praktyczną mapę po kluczowych regulacjach, która pomoże świadomie zarządzać ryzykiem w firmie transportowej lub lepiej egzekwować swoje prawa.

Spis treści

1. Definicja przewoźnika drogowego osób i podstawy prawne.
2. Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego osób.
3. Kluczowe prawa przewoźnika drogowego osób.
4. Najważniejsze obowiązki przewoźnika drogowego osób.
5. Odpowiedzialność przewoźnika drogowego osób.
6. Dobra praktyka zarządzania ryzykiem w firmie przewozowej.
7. Podsumowanie i praktyczne wskazówki.
8. Spis źródeł.

Definicja przewoźnika drogowego osób i podstawy prawne

Przewoźnik drogowy osób funkcjonuje w kilku systemach prawnych równocześnie: krajowym, unijnym oraz – w przypadku przewozów międzynarodowych – również pozaunijnym. Zrozumienie tej siatki regulacji jest pierwszym krokiem do poprawnego zaprojektowania działalności przewozowej.

Kim jest przewoźnik drogowy osób

1. Przewoźnik drogowy osób to przedsiębiorca wykonujący odpłatny przewóz osób w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym.
2. W przewozach regularnych i okazjonalnych przewoźnik zawiera z pasażerem umowę przewozu osób, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe.
3. Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego oraz wymagania wobec przedsiębiorcy i zarządzającego transportem są uregulowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r.
4. W przypadku międzynarodowego przewozu osób autokarem lub autobusem zastosowanie mają również przepisy rozporządzenia (WE) nr 1073/2009 dotyczącego wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych.

Zakres regulacji i rozróżnienie rodzajów przewozów

1. Ustawa o transporcie drogowym reguluje zasady podejmowania i wykonywania krajowego oraz międzynarodowego transportu drogowego osób, w tym wymagania licencyjne, nadzór i system kar administracyjnych.
2. Prawo przewozowe określa prawa i obowiązki stron umowy przewozu osób, w szczególności odpowiedzialność przewoźnika wobec pasażera za niewykonanie lub nienależyte wykonanie przewozu.
3. Przepisy szczególne dotyczące publicznego transportu zbiorowego, w tym organizacji przewozów użyteczności publicznej, zawarte są w ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym.

Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego osób

Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego osób jest silnie reglamentowany. Celem tych wymogów jest zapewnienie bezpieczeństwa pasażerów i uczciwej konkurencji na rynku.

Ogólne wymagania unijne

1. Przedsiębiorca wykonujący zawód przewoźnika drogowego osób musi spełniać cztery podstawowe warunki: posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę, dobrą reputację, odpowiednią zdolność finansową oraz wymagane kompetencje zawodowe (art. 3 ust. 1 lit. a–d rozporządzenia 1071/2009).
2. Do wykonywania zadań w imieniu przedsiębiorcy wyznacza się co najmniej jedną osobę fizyczną pełniącą funkcję zarządzającego transportem, odpowiedzialną m.in. za planowanie przewozów, bezpieczeństwo, utrzymanie pojazdów i nadzór nad kierowcami (art. 4 ust. 1 lit. a–c rozporządzenia 1071/2009).
3. Państwa członkowskie mogą zwolnić z części wymagań przedsiębiorców wykonujących przewozy w celach niezarobkowych lub przewozy na niewielką skalę, co znajduje odzwierciedlenie również w przepisach krajowych (art. 1 ust. 5 lit. b oraz art. 6 ust. 2 rozporządzenia 1071/2009).

Warunki uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego osób

1. Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego osób co do zasady wymaga uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego (art. 5 ust. 1 u.t.d.).
2. Zezwolenia udziela się przedsiębiorcy, który spełnia wymagania określone w rozporządzeniu 1071/2009, w szczególności w zakresie dobrej reputacji, zdolności finansowej oraz kompetencji zawodowych zarządzającego transportem (art. 5 ust. 2 w zw. z art. 7 ust. 1 u.t.d.).
3. Osoba zarządzająca transportem musi legitymować się certyfikatem kompetencji zawodowych w drogowym transporcie osób, wydawanym po zdaniu egzaminu państwowego (art. 38 ust. 1 oraz art. 38a ust. 1 u.t.d.).
4. Przewoźnik zobowiązany jest wykazać odpowiednią zdolność finansową, wyrażoną minimalnym kapitałem na pierwszy pojazd i każdy kolejny pojazd wykorzystywany w przedsiębiorstwie (art. 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia 1071/2009).

Licencje i zezwolenia na przewóz osób

1. Wykonywanie krajowego transportu drogowego osób samochodem osobowym, pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą albo taksówką wymaga posiadania odpowiedniej licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób (art. 5b ust. 1 pkt 1–3 u.t.d.).
2. W przypadku przewozów autobusem lub autokarem konieczne jest posiadanie licencji na wykonywanie transportu drogowego osób oraz – w zależności od rodzaju usług – stosownego zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych, regularnych specjalnych, wahadłowych lub okazjonalnych (art. 18 ust. 1 oraz art. 18b ust. 1 u.t.d.).
3. Międzynarodowy przewóz osób autobusem wymaga ponadto licencji wspólnotowej wydawanej na podstawie przepisów rozporządzenia (WE) nr 1073/2009 (art. 4 ust. 1 oraz art. 4 ust. 2 rozporządzenia 1073/2009).

Kluczowe prawa przewoźnika drogowego osób

Choć uwaga przedsiębiorców koncentruje się zwykle na obowiązkach i sankcjach, przewoźnik drogowy osób posiada również szereg praw, które służą ochronie jego interesów ekonomicznych i organizacyjnych.

Prawa wynikające z umowy przewozu osób

1. Przewoźnik ma prawo do otrzymania wynagrodzenia za wykonaną usługę przewozu, zgodnie z taryfą opłat lub cennikiem stanowiącym element umowy przewozu osób (art. 16 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1 ustawy – Prawo przewozowe).
2. Przewoźnik może odmówić przewozu osoby, której stan zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub porządkowi w pojeździe, w szczególności osoby agresywnej, nietrzeźwej lub naruszającej zasady współżycia społecznego (art. 15 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe).
3. Przewoźnik jest uprawniony do usunięcia z pojazdu pasażera, który mimo upomnienia nie stosuje się do regulaminu przewozu, pod warunkiem zapewnienia mu możliwości kontynuowania podróży innym środkiem transportu lub zwrotu części należności (art. 15 ust. 3 ustawy – Prawo przewozowe).
4. W przypadku braku ważnego biletu przewoźnik może pobrać opłatę dodatkową, a także żądać okazania dokumentu tożsamości w celu dochodzenia należności (art. 33a ust. 3 i 7 ustawy – Prawo przewozowe).

Prawa w relacji z organizatorem transportu i organami administracji

1. Przewoźnik ubiegający się o zezwolenie na wykonywanie przewozów regularnych ma prawo do rozpatrzenia wniosku w terminie i na warunkach określonych w ustawie oraz rozporządzeniach wykonawczych (art. 18b ust. 1–3 u.t.d.).
2. Organ może odmówić wydania zezwolenia wyłącznie z przyczyn enumeratywnie wskazanych w ustawie, w szczególności w razie braku spełnienia wymagań lub kolizji z istniejącą siecią połączeń, co podlega kontroli sądowo‑administracyjnej (art. 18b ust. 4 u.t.d.).
3. Przewoźnik ma prawo do czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym dotyczącym cofnięcia licencji lub zezwolenia oraz do zaskarżenia decyzji organu do sądu administracyjnego (art. 104 § 1 oraz art. 127 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 5 ust. 7 u.t.d.).

Najważniejsze obowiązki przewoźnika drogowego osób

Zakres obowiązków przewoźnika jest szeroki i obejmuje zarówno wymagania formalne, jak i codzienną organizację pracy kierowców, utrzymanie pojazdów oraz standard obsługi pasażera.

Obowiązki w zakresie organizacji działalności

1. Przewoźnik zobowiązany jest prowadzić działalność w zakresie przewozu osób zgodnie z warunkami licencji oraz zezwolenia, w szczególności z wykorzystaniem pojazdów wskazanych w dokumentach i w ramach określonych linii komunikacyjnych (art. 5 ust. 3 oraz art. 18 ust. 3 u.t.d.).
2. Przedsiębiorca musi zapewnić, aby zarządzający transportem faktycznie i w sposób ciągły kierował operacjami przewozowymi, co obejmuje m.in. planowanie tras, nadzór nad bezpieczeństwem i kontrolę czasu pracy kierowców (art. 4 ust. 1 lit. b rozporządzenia 1071/2009).
3. Przewoźnik powinien prowadzić i przechowywać dokumentację związaną z wykonywaniem przewozów, w tym dane o rozkładach jazdy, wykaz pojazdów, kopie licencji, zezwoleń oraz dokumenty potwierdzające uprawnienia kierowców (art. 7a ust. 1 u.t.d.).

Obowiązki wobec pasażerów

1. Przewoźnik ma obowiązek zapewnić pasażerom bezpieczne warunki przewozu, w tym utrzymywać pojazdy w stanie technicznym zgodnym z przepisami o ruchu drogowym oraz zapewniać wyposażenie wymagane dla przewozu osób (art. 14 ust. 1 ustawy – Prawo przewozowe w zw. z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1408).
2. Przewoźnik zobowiązany jest do wykonywania przewozu zgodnie z rozkładem jazdy stanowiącym część zezwolenia na przewozy regularne, a wszelkie zmiany rozkładu wymagają uprzedniej zmiany zezwolenia (art. 18 ust. 4 oraz art. 18b ust. 1 u.t.d.).
3. Przewoźnik powinien udostępnić podróżnym regulamin przewozu oraz informacje o cenach biletów i zasadach reklamacji, w sposób widoczny w pojeździe lub w punktach sprzedaży biletów (art. 4 ust. 1 oraz art. 16 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe).
4. W razie przerwy w podróży przewoźnik ma obowiązek udzielić pasażerom niezbędnych informacji oraz podjąć działania ograniczające ich niedogodności, stosownie do zasad wynikających z ogólnych przepisów o odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1061, w zw. z art. 62 ustawy – Prawo przewozowe).

Obowiązki wobec organów kontrolnych i systemu bezpieczeństwa

1. Przewoźnik jest zobowiązany do zapewnienia, aby w pojeździe znajdowały się dokumenty wymagane przy przewozach osób, w szczególności wypisy z licencji lub zezwoleń, rozkład jazdy w przewozach regularnych oraz dokumenty dotyczące pojazdu i kierowcy (art. 5 ust. 3a oraz art. 92 ust. 1 pkt 1 u.t.d.).
2. Przewoźnik ma obowiązek zapewnić przestrzeganie przez kierowców przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerw i odpoczynków, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 oraz wymagań dotyczących tachografów cyfrowych (rozporządzenie (UE) nr 165/2014, art. 10 ust. 1 i 2).
3. Przedsiębiorca zobowiązany jest do gromadzenia i przechowywania danych z tachografów cyfrowych oraz kart kierowców przez okres co najmniej jednego roku od daty ich rejestracji, udostępniając je na żądanie organów kontrolnych (art. 10 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 165/2014).
4. Przewoźnik musi niezwłocznie zgłaszać organowi wydającemu zezwolenie wszelkie istotne zmiany w zakresie wykonywania przewozów regularnych, w tym zmianę trasy, przystanków lub godzin odjazdów (art. 18b ust. 5 u.t.d.).

Obowiązki związane z ochroną praw pasażerów o ograniczonej sprawności ruchowej

1. Przewoźnik drogowy osób ma obowiązek umożliwiać osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej dostęp do przewozu na równych zasadach z innymi pasażerami, zgodnie z zasadami wynikającymi z rozporządzenia (UE) nr 181/2011 (art. 9 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 181/2011).
2. Przewoźnik może odmówić przyjęcia rezerwacji lub wejścia na pokład osoby niepełnosprawnej wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, w szczególności gdy konstrukcja pojazdu lub infrastruktura uniemożliwia bezpieczne przeprowadzenie przewozu (art. 10 ust. 2 lit. a–b rozporządzenia (UE) nr 181/2011).
3. W ramach świadczonej pomocy przewoźnik powinien zapewnić nieodpłatną asystę przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu oraz udzielić informacji o trasie i ewentualnych zmianach, dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością (art. 14 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 181/2011).

Odpowiedzialność przewoźnika drogowego osób

Przewoźnik drogowy osób ponosi różnorodne rodzaje odpowiedzialności: cywilną (kontraktową i deliktową), administracyjną oraz – w skrajnych przypadkach – karną. Systematyczne zarządzanie tymi obszarami ryzyka stanowi fundament stabilnej działalności przewozowej.

Odpowiedzialność cywilna przewoźnika za brak wykonania lub nienależyte wykonanie przewozu

1. Przewoźnik odpowiada wobec pasażera za brak wykonania lub nienależyte wykonanie umowy przewozu osób, co obejmuje w szczególności opóźnienia, odwołania kursów oraz niewłaściwe warunki podróży (art. 62 w zw. z art. 471 Kodeksu cywilnego oraz art. 4 ustawy – Prawo przewozowe).
2. Odpowiedzialność przewoźnika ma charakter kontraktowy i opiera się na zasadzie winy domniemanej – pasażer nie musi dowodzić winy przewoźnika, lecz przewoźnik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że brak wykonania lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (art. 471 Kodeksu cywilnego).
3. W przewozach autobusowych objętych rozporządzeniem (UE) nr 181/2011 pasażer ma prawo do rekompensaty pieniężnej w przypadku odwołania lub opóźnienia kursu o więcej niż 90 minut, chyba że przewoźnik wykaże działanie siły wyższej (art. 19 ust. 1 oraz art. 19 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 181/2011).
4. Pasażer może dochodzić od przewoźnika odszkodowania za szkody wynikłe z opóźnienia, odwołania kursu lub niewłaściwych warunków przewozu, w tym zwrotu kosztów alternatywnego transportu i utraconego czasu (art. 471 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 62 ustawy – Prawo przewozowe).

Odpowiedzialność za śmierć lub uszkodzenie ciała pasażera

1. Przewoźnik odpowiada za szkody powstałe wskutek śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pasażera, jeżeli wypadek nastąpił podczas przewozu lub w związku z przewozem (art. 64 ust. 1 ustawy – Prawo przewozowe).
2. Odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie ryzyka – przewoźnik może się od niej uwolnić wyłącznie wtedy, gdy wykaże, że szkoda nastąpiła wskutek wyłącznej winy poszkodowanego lub działania osób trzecich, za które przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 64 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe).
3. W przypadku śmierci pasażera lub trwałego uszczerbku na zdrowiu przewoźnik zobowiązany jest do naprawienia szkody majątkowej (koszty leczenia, utrata dochodów) oraz krzywdy (zadośćuczynienie za ból, cierpienie i pogorszenie jakości życia) na podstawie art. 444–445 Kodeksu cywilnego.
4. Przewoźnik drogowy osób ma obowiązek posiadać polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC przewoźnika), która pokrywa roszczenia pasażerów i osób trzecich wynikające z wykonywania przewozu (art. 40 ust. 1 ustawy – Prawo przewozowe oraz art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1357).

Odpowiedzialność administracyjna – kary pieniężne

1. Główny Inspektor Transportu Drogowego oraz inspektorzy wojewódzkich inspektoratów transportu drogowego mogą nakładać na przewoźnika kary pieniężne za naruszenie przepisów ustawy o transporcie drogowym oraz przepisów unijnych dotyczących przewozu osób (art. 92 ust. 1 u.t.d.).
2. Wysokość kary pieniężnej uzależniona jest od rodzaju naruszenia i może wynosić od 50 zł do 12 000 zł za pojedyncze naruszenie, a w przypadku poważnych uchybień – łączna kwota kar może osiągnąć 30 000 zł (art. 92aa ust. 1 oraz art. 92ab ust. 1 u.t.d.).
3. Wśród najczęściej popełnianych naruszeń objętych sankcjami administracyjnymi znajdują się: wykonywanie przewozu bez wymaganej licencji lub zezwolenia, niespełnianie warunków dobrej reputacji lub zdolności finansowej, brak wymaganych dokumentów w pojeździe oraz naruszenie przepisów o czasie pracy kierowców (art. 92 ust. 1 pkt 1–6 u.t.d.).
4. Organ może również cofnąć licencję lub zezwolenie przewoźnika w przypadku rażącego lub uporczywego naruszania przepisów, utraty dobrej reputacji lub niespełniania wymogu zdolności finansowej (art. 5 ust. 7 oraz art. 18c ust. 1 u.t.d.).

Odpowiedzialność karna

1. Wykonywanie działalności przewozowej bez wymaganej licencji lub zezwolenia może skutkować odpowiedzialnością karną na podstawie art. 92c ustawy o transporcie drogowym – czyn ten podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 92c ust. 1 u.t.d.).
2. Jeżeli prowadzenie przewozów bez licencji lub zezwolenia stanowi działalność na znaczną skalę lub przyniosło znaczną korzyść majątkową, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 92c ust. 2 u.t.d.).
3. Kierowca oraz przewoźnik mogą ponieść odpowiedzialność karną za przestępstwa lub wykroczenia komunikacyjne, w szczególności za spowodowanie wypadku drogowego wskutek naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 177 oraz art. 178 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 17).
4. Przewoźnik może również ponosić odpowiedzialność z tytułu odpowiedzialności za czyn podwładnego (art. 120 Kodeksu karnego) lub odpowiedzialności podmiotu zbiorowego za czyny zabronione popełnione w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy (ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1566).

Dobra praktyka zarządzania ryzykiem w firmie przewozowej

Skuteczne zarządzanie firmą przewozową to nie tylko przestrzeganie przepisów, ale także wdrażanie systemowych procedur monitoringu, szkoleń i kontroli wewnętrznej.

Wdrożenie systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem

1. Wdrożenie systemu zarządzania jakością opartego na normach ISO 9001 lub ISO 39001 (zarządzanie bezpieczeństwem ruchu drogowego) pozwala na ustandaryzowanie procesów operacyjnych oraz identyfikację i minimalizację ryzyk.
2. Regularne audyty wewnętrzne weryfikujące stan techniczny pojazdów, kompletność dokumentacji oraz przestrzeganie czasu pracy kierowców pomagają wykryć nieprawidłowości zanim trafią na kontrolę ITD.
3. Opracowanie i wdrożenie wewnętrznych procedur postępowania na wypadek wypadku, awarii pojazdu, opóźnienia lub reklamacji pasażera zwiększa szybkość reakcji i zmniejsza ryzyko odpowiedzialności prawnej.
4. Wyznaczenie w firmie osoby odpowiedzialnej za compliance (zgodność z przepisami) oraz regularne szkolenia dla zarządzającego transportem i kierowców budują kulturę bezpieczeństwa i legalności w całym przedsiębiorstwie.

Monitorowanie czasu pracy kierowców i danych z tachografów

1. Przewoźnik powinien wyposażyć się w oprogramowanie do automatycznego pobierania i analizy danych z tachografów cyfrowych oraz kart kierowców, co umożliwia bieżące wykrywanie naruszeń czasu pracy.
2. Systematyczne szkolenia dla kierowców z zakresu poprawnej obsługi tachografu, zasad obliczania czasu prowadzenia pojazdu oraz obowiązkowych przerw minimalizują ryzyko nieświadomych naruszeń i wysokich kar.
3. Wprowadzenie systemu raportowania naruszeń oraz regularnych rozmów korygujących z kierowcami pozwala na szybką reakcję i zapobiega powtarzaniu się błędów.

Zarządzanie ubezpieczeniami i roszczeniami

1. Zakup polisy OC przewoźnika drogowego o odpowiednio wysokiej sumie ubezpieczenia (zalecane minimum 1–2 mln EUR na jedno zdarzenie) chroni przedsiębiorcę przed odpowiedzialnością za szkody wyrządzone pasażerom lub osobom trzecim.
2. Rozważenie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarządzających transportem (Directors & Officers) oraz ubezpieczenia assistance (pomoc drogowa, pojazdy zastępcze) zwiększa komfort operacyjny i minimalizuje straty.
3. W przypadku wystąpienia szkody warto niezwłocznie zgłosić ją ubezpieczycielowi, zebrać dokumentację (protokół policji, zeznania świadków, zdjęcia) oraz skonsultować sprawę z radcą prawnym specjalizującym się w prawie przewozowym.

Podsumowanie i praktyczne wskazówki

Przewoźnik drogowy osób działa w złożonym środowisku prawnym, w którym na każdym kroku spotyka się z wymogami licencyjnymi, organizacyjnymi, technicznymi i kontrolnymi. Kluczem do sukcesu jest świadome budowanie systemu compliance opartego na czterech filarach: dostęp do zawodu (licencje, certyfikaty, zdolność finansowa), realizacja praw i obowiązków kontraktowych wobec pasażerów, zarządzanie flotą i czasem pracy kierowców oraz przygotowanie na kontrole i odpowiedzialność prawną.

Kluczowe wnioski:

1. Przed rozpoczęciem działalności upewnij się, że spełniasz wszystkie cztery warunki dostępu do zawodu przewoźnika: rzeczywistą siedzibę, dobrą reputację, zdolność finansową i posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych przez zarządzającego transportem.
2. Pamiętaj, że odpowiedzialność przewoźnika za życie i zdrowie pasażerów opiera się na zasadzie ryzyka – nie wystarczy wykazać braku winy, trzeba wykazać wyłączną winę poszkodowanego lub siłę wyższą.
3. Regularnie monitoruj dane z tachografów i czasu pracy kierowców – kary za naruszenia mogą wynosić do 12 000 zł za jedno naruszenie, a przy powtarzalnych wykroczeniach organ może cofnąć licencję.
4. Zadbaj o właściwe ubezpieczenie OC przewoźnika z wysoką sumą gwarancyjną oraz prowadź dokumentację wszystkich przewozów, kontroli i zdarzeń – w razie sporu sądowego lub administracyjnego będzie to Twój najlepszy oręż.
5. Wdrażaj procedury jakości i bezpieczeństwa, szkolenia dla kierowców oraz audyty wewnętrzne – proaktywne podejście do zarządzania ryzykiem kosztuje mniej niż reaktywne gaszenie pożarów i płacenie kar.

Praktyczne wskazówki dla przewoźników:

1. Przed każdym nowym rokiem kalendarzowym przejrzyj ustawowe wymagania dotyczące minimalnego kapitału na zdolność finansową i upewnij się, że Twoje środki są odpowiednio udokumentowane w sprawozdaniu finansowym.
2. Utrzymuj stały kontakt z zarządzającym transportem – jego obecność i aktywny nadzór nad operacjami to warunek utrzymania zezwolenia.
3. Twórz bazę wiedzy dla kierowców: krótkie instrukcje, filmy szkoleniowe, Listy kontrolna (checklisty) do wykonania przed wyjazdem – to ogranicza błędy i buduje profesjonalizm zespołu.
4. W razie kontroli ITD zachowaj spokój, sprawdź uprawnienia inspektora, zapewnij dostęp do dokumentów i nie podpisuj protokołu z zastrzeżeniami bez wcześniejszej konsultacji z prawnikiem.
5. Rozważ członkostwo w organizacji branżowej (np. Związek Pracodawców Transport i Logistyka Polska, Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej) – dostęp do szkoleń, interpretacji prawnych i lobbingu to realna wartość dla firmy.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1539).
2. Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jednolity: Dz.U. 2023 poz. 1993).
3. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1723).
4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1408).
5. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1061).
6. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 17).
7. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 1357).
8. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego (Dz.Urz.UE L 300 z 14.11.2009, s. 51).
9. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych (Dz.Urz.UE L 300 z 14.11.2009, s. 88).
10. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 181/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. dotyczące praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym (Dz.Urz.UE L 55 z 28.2.2011, s. 1).
11. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.Urz.UE L 102 z 11.4.2006, s. 1).
12. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym (Dz.Urz.UE L 60 z 28.2.2014, s. 1).
13. Główny Inspektorat Transportu Drogowego, „Naruszenia i kary – katalog najczęstszych naruszeń w transporcie drogowym osób", dostępny na: www.gov.pl/web/gitd (dostęp: grudzień 2025 r.).
14. Komisja Europejska, „Prawa pasażerów w Unii Europejskiej – przewodnik dla podróżnych", dostępny na: transport.ec.europa.eu/passenger-rights (dostęp: grudzień 2025 r.).
15. K. Kohutek, M. Sieradzka (red.), „Prawo przewozowe. Komentarz", Wolters Kluwer, Warszawa 2022.
16. M. Fras, „Odpowiedzialność przewoźnika w transporcie drogowym osób i rzeczy", C.H. Beck, Warszawa 2021.
17. J. Rajski, „Prawo o transporcie drogowym. Komentarz", LEX, Warszawa 2023.

#PrzewoźnikDrogowy #TransportOsób #PrawoTransportowe #Licencja #OdpowiedzialnośćPrzewoźnika #BezpieczeństwoWTransporcie #ITD

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga