Pośrednictwo w przewozie osób. Jakie są wymagania i zasady wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Rynek przewozów osób w Polsce przeszedł rewolucyjną transformację wraz z pojawieniem się platform cyfrowych takich jak Uber, Bolt czy FreeNow. Za sukcesem tych aplikacji kryje się jednak skomplikowany system pośrednictwa przewozowego, który wymaga ścisłego przestrzegania przepisów prawnych i spełnienia rygorystycznych wymagań licencyjnych. Pośrednictwo w przewozie osób to działalność gospodarcza, która łączy pasażerów z przewoźnikami, ale jednocześnie nakłada na pośredników szczególne obowiązki związane z weryfikacją współpracujących kierowców, prowadzeniem dokumentacji oraz zapewnieniem bezpieczeństwa świadczonych usług. Właściwe zrozumienie wszystkich aspektów prawnych tej działalności to klucz do legalnego i bezpiecznego funkcjonowania w rozwijającej się branży transportu osób.

Spis treści

Podstawa prawna i definicje

Pośrednictwo w przewozie osób jest regulowane przede wszystkim przez ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze. Kluczowe znaczenie mają nowe przepisy wprowadzone nowelizacją z 2019 r., która dostosowała polskie prawo do realiów rynku aplikacji mobilnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 41a ustawy o transporcie drogowym, pośrednictwo przy przewozie osób to działalność gospodarcza polegająca na przekazywaniu przewoźnikom wykonującym przewóz osób zleceń na wykonanie tego przewozu pochodzących od osób zainteresowanych skorzystaniem z usług przewozowych, bez względu na sposób pozyskiwania tych zleceń.

Definicja ta obejmuje zarówno tradycyjne centrale dyspozytorskie taksówek, jak i nowoczesne platformy cyfrowe. Istotne jest, że pośrednik nie wykonuje bezpośrednio przewozu, ale jedynie łączy strony transakcji - pasażerów z przewoźnikami.

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują zaostrzone przepisy określone w art. 27b-27e ustawy o transporcie drogowym, które nakładają szczególne obowiązki na pośredników przewozowych w zakresie weryfikacji współpracujących podmiotów.

Rodzaje licencji dla pośredników

Licencja na pośrednictwo przy przewozie osób

Zgodnie z art. 5b ust. 2 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Licencji tej udziela starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy.

Licencja uprawnia do:

1. 1. Przyjmowania zleceń na przewóz osób od klientów.
   2. Przekazywania tych zleceń licencjonowanym przewoźnikom.
   3. Pobierania prowizji za świadczone usługi pośrednictwa.
   4. Prowadzenia platformy cyfrowej lub centrum dyspozytorskiego.

Okres ważności i koszty

1. 1. Licencja udzielana jest na okres od 2 do 50 lat na wniosek przedsiębiorcy.
   2. Koszt uzyskania licencji wynosi około 1000-1500 zł w zależności od urzędu.
   3. Brak możliwości wydawania wypisów z licencji - licencja dotyczy działalności, nie pojazdów.

Wymagania uzyskania licencji

Wymagania podstawowe

Zgodnie z art. 5c ust. 2 ustawy o transporcie drogowym, przedsiębiorca ubiegający się o licencję na pośrednictwo przy przewozie osób musi spełnić następujące warunki:

1. 1. Cieszenie się dobrą reputacją - brak prawomocnego wyroku za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu lub wiarygodności dokumentów.
   2. Posiadanie odpowiedniej zdolności finansowej - dysponowanie środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości 5.000 zł.
   3. Spełnienie wymogów kompetencji zawodowych - wyznaczenie osoby zarządzającej transportem posiadającej certyfikat kompetencji zawodowych w drogowym transporcie osób.

Wymagania dotyczące kierownictwa

W przypadku osób prawnych wymogi dobrej reputacji muszą spełniać:

1. 1. Członkowie organu zarządzającego.
   2. Osoby zarządzające spółką jawną lub komandytową.
   3. Osoby wyznaczone do zarządzania transportem.

Certyfikat kompetencji zawodowych

Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym, wymagany jest certyfikat kompetencji zawodowych w drogowym transporcie osób, który potwierdza znajomość:

1. 1. Przepisów prawa dotyczących przewozu osób.
   2. Zasad rachunkowości i finansów przedsiębiorstwa.
   3. Przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
   4. Podstaw zarządzania przedsiębiorstwem transportowym.

Obowiązki pośrednika przewozowego

Podstawowe obowiązki weryfikacyjne

Zgodnie z art. 27b ustawy o transporcie drogowym, przedsiębiorca prowadzący pośrednictwo przy przewozie osób jest obowiązany do:

1. 1. Weryfikacji licencji przewoźników - sprawdzenie przed rozpoczęciem współpracy oraz w terminie 7 dni od upływu ważności licencji, czy przewoźnik posiada licencję na krajowy transport drogowy w zakresie przewozu osób oraz wypis lub wypisy z licencji dla pojazdów realizujących przewozy.
   2. Sprawdzenia oznaczeń taksówek - weryfikacja spełnienia obowiązku stosowania dodatkowych oznaczeń i wyposażenia technicznego określonych przez przepisy gminy.

Obowiązki dokumentacyjne

1. 1. Prowadzenie rejestru zleceń - ewidencja w postaci elektronicznej wszystkich przekazanych zleceń przewozu osób z zachowaniem danych przez okres 5 lat.
   2. Ewidencja przewoźników - prowadzenie elektronicznej ewidencji przedsiębiorców, którym zleca się przewóz osób.
   3. Udostępnianie informacji - zobowiązanie do udostępniania informacji o weryfikacji organom kontrolnym na żądanie.

Obowiązki informacyjne

Pośrednik musi zapewnić pasażerom dostęp do informacji o:

1. 1. Tożsamości przewoźnika realizującego zlecenie.
   2. Danych pojazdu i kierowcy.
   3. Licencji przewoźnika i jej ważności.
   4. Zasadach naliczania opłat za przewóz.

Weryfikacja współpracujących przewoźników

Zakres weryfikacji przedsiębiorców

Zgodnie z art. 27b ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, pośrednik musi zweryfikować:

1. 1. Ważność licencji przewoźnika - sprawdzenie dokumentu przed rozpoczęciem współpracy.
   2. Wypisy z licencji - weryfikacja dla każdego pojazdu realizującego przewozy.
   3. Oznakowanie pojazdów - sprawdzenie zgodności z lokalnymi przepisami dotyczącymi taksówek.
   4. Wyposażenie techniczne - weryfikacja taksometrów i terminali płatniczych.

Weryfikacja kierowców

Zgodnie z art. 27e ustawy o transporcie drogowym, pośrednik jest obowiązany przed rozpoczęciem współpracy do weryfikacji osób wykonujących przewóz w zakresie:

1. 1. Tożsamości kierowcy - sprawdzenie dokumentu tożsamości.
   2. Uprawnień do kierowania - weryfikacja ważnego prawa jazdy kategorii B.
   3. Niekaralności - sprawdzenie zaświadczenia o niekaralności za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wolności seksualnej oraz przestępstwa narkotykowe.

Sposób weryfikacji

1. 1. Osobiste stawiennictwo - weryfikacja musi nastąpić w trybie osobistego kontaktu.
   2. Porównanie danych - sprawdzenie danych w prawie jazdy z ewidencją centralną.
   3. Aktualność dokumentów - zaświadczenie o niekaralności nie może być starsze niż miesiąc.

Dokumentacja i ewidencja

Rejestr przekazanych zleceń

Zgodnie z art. 27b ust. 2 ustawy o transporcie drogowym, rejestr musi zawierać:

1. 1. Datę i godzinę zlecenia.
   2. Dane identyfikujące osobę zamawiającą przewóz.
   3. Miejsce odbioru i miejsce docelowe.
   4. Dane przewoźnika realizującego zlecenie.
   5. Numer rejestracyjny pojazdu.
   6. Dane kierowcy wykonującego przewóz.

Ewidencja współpracujących przewoźników

Ewidencja musi obejmować:

1. 1. Dane identyfikacyjne przedsiębiorcy.
   2. Numer i datę ważności licencji.
   3. Wykaz pojazdów i wypisów z licencji.
   4. Dane kierowców wykonujących przewozy.
   5. Daty przeprowadzonych weryfikacji.

Okres przechowywania dokumentów

1. 1. 5 lat - dla rejestru zleceń i ewidencji przewoźników.
   2. Licząc od końca roku kalendarzowego - w którym zlecono przewóz.
   3. Postać elektroniczna - obowiązkowa dla wszystkich ewidencji.

Aplikacje mobilne jako pośrednicy

Status prawny platform cyfrowych

Platformy takie jak Uber, Bolt czy FreeNow działają w Polsce jako pośrednicy przewozowi i muszą posiadać licencję zgodnie z art. 5b ust. 2 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym. Każda z tych platform:

1. 1. Posiada licencję na pośrednictwo przy przewozie osób.
   2. Współpracuje wyłącznie z licencjonowanymi przewoźnikami.
   3. Prowadzi wymaganą dokumentację i ewidencje.
   4. Weryfikuje współpracujących kierowców zgodnie z przepisami.

Modele współpracy

Model bezpośredni

1. 1. 1. Kierowca posiada własną licencję na przewóz osób.
      2. Bezpośrednia współpraca z platformą jako pośrednikiem.
      3. Samodzielne rozliczenia podatkowe i ubezpieczeniowe.

Model przez partnera flotowego

1. 1. 1. Współpraca z partnerem flotowym posiadającym licencję.
      2. Partner flotowy zapewnia formalne podstawy do świadczenia usług.
      3. Rozliczenia przez partnera flotowego.

Wymagania techniczne platform

1. 1. System weryfikacji - automatyczne sprawdzanie ważności licencji i dokumentów.
   2. Ewidencja elektroniczna - prowadzenie rejestrów zgodnie z wymogami prawa.
   3. Interfejs użytkownika - zapewnienie pasażerom dostępu do informacji o przewoźniku.
   4. Integracja z systemami - połączenie z bazami danych organów administracji.

Kontrole i sankcje

Organy kontrolne

Działalność pośredników przewozowych podlega kontroli:

1. 1. Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) - kontrola zgodności z przepisami transportowymi.
   2. Urząd Komunikacji Elektronicznej - w zakresie działalności telekomunikacyjnej platform.
   3. Urzędy skarbowe - kontrola obowiązków podatkowych.
   4. Państwowa Inspekcja Pracy - sprawdzenie warunków zatrudnienia.

Katalog naruszeń i kar

Zgodnie z załącznikiem do ustawy o transporcie drogowym, najczęstsze naruszenia i kary to:

1. 1. Wykonywanie pośrednictwa bez licencji - kara 500.000 zł.
   2. Przekazywanie zleceń nieuprawnionym przewoźnikom - kara 500.000 zł.
   3. Nieprowadzenie rejestru zleceń - kara 500.000 zł.
   4. Nieprowadzenie ewidencji przewoźników - kara 500.000 zł.
   5. Brak weryfikacji kierowców - kara 100.000 zł.

Kary za powtórne naruszenia

W przypadku ponownego stwierdzenia naruszeń:

1. 1. 1. Ponowne działanie bez licencji - kara 1.000.000 zł.
      2. Ponowne zlecanie nieuprawnionym przewoźnikom - kara 1.000.000 zł.

Maksymalne kary podczas kontroli

1. 1. 1. Kontrola w siedzibie przedsiębiorcy - do 1.500.000 zł łącznie.
      2. Środki egzekucyjne - wstrzymanie działalności do usunięcia nieprawidłowości.

Partnerzy flotowi

Definicja i rola partnerów flotowych

Partnerzy flotowi to przedsiębiorcy posiadający licencje na przewóz osób, którzy świadczą usługi na rzecz kierowców nieposiadających własnych licencji. Zgodnie z art. 27b ust. 4 pkt 4 ustawy o transporcie drogowym, partnerzy flotowi są traktowani jako przewoźnicy wykonujący przewóz na zlecenie pośrednika.

Wymagania dla partnerów flotowych

1. 1. Licencja na przewóz osób - zgodnie z art. 5b ust. 1 ustawy o transporcie drogowym.
   2. Wypisy z licencji - dla każdego pojazdu w flocie.
   3. Weryfikacja kierowców - zgodnie z wymaganiami art. 27e.
   4. Oznakowanie pojazdów - zgodne z lokalnymi przepisami o taksówkach.

Obowiązki partnerów flotowych

1. 1. Zapewnienie legalności przewozów - poprzez posiadanie odpowiednich licencji.
   2. Wystawianie dokumentów - faktur i rozliczeń dla kierowców.
   3. Rozliczenia podatkowe - w imieniu współpracujących kierowców.
   4. Ubezpieczenia - zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej.

Korzyści współpracy z partnerami flotowymi

Dla kierowców:

1. 1. 1. Brak konieczności zakładania działalności gospodarczej.
      2. Szybszy start w branży przewozowej.
      3. Wsparcie w zakresie formalności administracyjnych.
      4. Regularne wypłaty wynagrodzenia.

Dla platform:

1. 1. 1. Większa pula dostępnych kierowców.
      2. Przerzucenie części obowiązków weryfikacyjnych na partnera.
      3. Ułatwiona ekspansja na nowe rynki.

Podsumowanie

Pośrednictwo w przewozie osób to wysoce uregulowana działalność gospodarcza, która wymaga szczegółowej znajomości przepisów prawnych i skrupulatnego ich przestrzegania. Kluczowym elementem sukcesu jest uzyskanie odpowiedniej licencji oraz spełnienie wszystkich obowiązków weryfikacyjnych wobec współpracujących przewoźników i kierowców. Wprowadzone w ostatnich latach przepisy znacząco podwyższyły standardy bezpieczeństwa, ale jednocześnie nałożyły na pośredników bardzo wysokie kary za nieprzestrzeganie regulacji. Przedsiębiorcy planujący wejście w tę branżę muszą być przygotowani na inwestycję w profesjonalne systemy weryfikacji i dokumentacji, a także na regularne kontrole ITD. Współpraca z doświadczonymi partnerami flotowymi może być atrakcyjną alternatywą dla mniejszych graczy, którzy chcą uniknąć złożoności związanych z bezpośrednim prowadzeniem działalności pośredniczej. Regularne śledzenie zmian w przepisach i inwestowanie w compliance to podstawowe warunki długotrwałego sukcesu w tej dynamicznie zmieniającej się branży.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 2201 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r.
3. Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. z 2023 r., poz. 1123)
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 września 2018 r. w sprawie licencji w transporcie drogowym
5. Załącznik do ustawy o transporcie drogowym - katalog kar pieniężnych za naruszenia
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich kierowców
7. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2022 r., poz. 988)

Hashtagi

#PośrednictwoPrzewozowe #LicencjaPośrednika #Uber #Bolt #TransportOsób #ITD #PlatformyCyfrowe

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga