Lista kontrolna dla spedytora przed wysłaniem ładunku na T1
Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Procedura tranzytu T1 stanowi kluczowy element międzynarodowego transportu towarów w ramach Unii Europejskiej i państw wspólnego tranzytu. Dla spedytorów organizujących przewozy towarów nieunijnych, właściwe przygotowanie dokumentacji oraz przestrzeganie procedur celnych nie jest jedynie wymogiem formalnym, lecz warunkiem sine qua non sprawnej realizacji zlecenia. Każdy błąd w przygotowaniu przesyłki może skutkować kosztownymi opóźnieniami, karami finansowymi, a nawet zatrzymaniem towaru przez organy celne. Niniejszy artykuł przedstawia kompleksową listę kontrolną, która pomoże spedytorom systematycznie przygotować ładunek do wysyłki w procedurze tranzytu T1, minimalizując ryzyko nieprawidłowości i zapewniając bezpieczne dotarcie przesyłki do miejsca przeznaczenia.
Procedura T1, określana jako tranzyt zewnętrzny, znajduje zastosowanie w przypadku przemieszczania towarów nieunijnych na terytorium Unii Europejskiej oraz państw wspólnego tranzytu. Zgodnie z przepisami Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej z dnia 20 maja 1987 r. oraz Unijnego Kodeksu Celnego (art. 226 UKC), procedura ta umożliwia zawieszenie należności celnych przywozowych i innych środków polityki handlowej do momentu dostarczenia towarów do miejsca przeznaczenia.
Status towarów objętych procedurą T1
Za towary nieunijne, podlegające procedurą T1, uznaje się:
Towary pochodzące z państw trzecich, które nie zostały wprowadzone do obrotu na terenie UE.
Produkty nie wytworzone lub nie uzyskane na obszarze celnym Unii Europejskiej.
Towary unijne wywożone do państw wspólnego tranzytu (Norwegia, Szwajcaria, Islandia, Liechtenstein).
Podstawa prawna
Procedura T1 opiera się na następujących aktach prawnych:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (art. 189-226 UKC-RD).
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013.
Konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej z dnia 20 maja 1987 r.
Wymagane dokumenty
Dokumentacja podstawowa
Przed przystąpieniem do sporządzenia zgłoszenia tranzytowego T1, spedytor musi zgromadzić następujące dokumenty:
Faktura handlowa lub pro forma - zawierająca szczegółowe informacje o towarze, jego wartości celnej oraz warunkach handlowych.
Lista pakowa (Packing List) - szczegółowa specyfikacja towaru z podaniem ilości, wagi i rodzaju opakowań.
Dokument przewozowy CMR - międzynarodowy list przewozowy potwierdzający przyjęcie towaru do transportu.
Potwierdzenie odprawy eksportowej - jeżeli towar został wcześniej dopuszczony do procedury wywozu.
Świadectwa pochodzenia towaru - w przypadku gdy wymagane są szczególne certyfikaty (EUR.1, EUR-MED, A.TR.).
Dokumenty specjalne
W zależności od rodzaju towaru mogą być wymagane dodatkowe dokumenty:
Świadectwa sanitarne - dla towarów żywnościowych i produktów pochodzenia zwierzęcego.
Certyfikaty fitosanitarne - dla produktów roślinnych.
Licencje i pozwolenia - dla towarów objętych ograniczeniami (towary podwójnego zastosowania, produkty akcyzowe).
Certyfikaty jakości - w przypadku towarów podlegających szczególnym wymaganiom technicznym.
Kontrola poprawności dokumentów
Lista kontrolna dokumentów:
Czy wszystkie dokumenty są oryginalne lub prawidłowo uwierzytelnione?
Czy dane w dokumentach są spójne (nazwy towarów, ilości, wagi)?
Czy faktury zawierają kompletne dane stron transakcji?
Czy klasyfikacja taryfowa towarów jest prawidłowa?
Czy wartość celna jest zgodna z przepisami?
Zabezpieczenie celne
Rodzaje zabezpieczeń
Zgodnie z art. 189 UKC-RD, osoba uprawniona do korzystania z procedury tranzytu musi złożyć zabezpieczenie w celu pokrycia ewentualnych należności celnych. Dostępne są następujące formy zabezpieczenia:
Zabezpieczenie pojedyncze:
Karnet zabezpieczenia TC32
Zobowiązanie gwaranta
Depozyt w gotówce
Zabezpieczenie generalne:
Zobowiązanie gwaranta na określoną kwotę
Możliwość obniżenia kwoty do 50% lub 30% przy spełnieniu kryteriów wiarygodności
Zwolnienie z obowiązku złożenia zabezpieczenia dla podmiotów o najwyższej wiarygodności
Obliczanie wysokości zabezpieczenia
Wysokość zabezpieczenia oblicza się na podstawie:
Należności celnych - zgodnie ze stawkami Wspólnej Taryfy Celnej.
Podatku VAT - według stawek obowiązujących w kraju przeznaczenia.
Akcyzy - jeżeli towar podlega opodatkowaniu akcyzą.
Ceł antydumpingowych i wyrównawczych - w przypadku objęcia towarów tymi środkami.
Lista kontrolna zabezpieczeń
Czy zabezpieczenie zostało złożone w właściwym urzędzie celnym?
Czy wysokość zabezpieczenia pokrywa wszystkie potencjalne należności?
Czy gwarant jest uznany przez organy celne?
Czy zabezpieczenie jest ważne przez cały okres tranzytu?
Czy posiadane jest pozwolenie na zabezpieczenie generalne?
Przygotowanie ładunku
Oznaczenie i plombowanie
Właściwe przygotowanie fizyczne ładunku ma kluczowe znaczenie dla powodzenia procedury T1:
Oznakowanie przesyłek:
Każda przesyłka musi być wyraźnie oznaczona zgodnie z dokumentami
Oznaczenia muszą być trwałe i czytelne
Numery przesyłek muszą odpowiadać liście pakowej
Plombowanie celne:
Zastosowanie plomb celnych tam, gdzie to wymagane
Zabezpieczenie przed dostępem do towaru podczas transportu
Dokumentowanie numerów plomb w zgłoszeniu tranzytowym
Kontrola zgodności towaru z dokumentacją
Lista kontrolna przygotowania ładunku:
Czy towar odpowiada opisowi w dokumentach przewozowych?
Czy ilości i wagi są zgodne z fakturą i listą pakową?
Czy opakowania są właściwie oznaczone?
Czy towar nie wykazuje oznak uszkodzenia?
Czy zastosowano właściwe zabezpieczenia?
Środek transportu
Weryfikacja środka transportu przed załadunkiem:
Dane pojazdu:
Numery rejestracyjne ciągnika i naczepy
Aktualność dokumentów pojazdu
Sprawność techniczna środka transportu
Kwalifikacje kierowcy:
Ważność prawa jazdy kategorii odpowiedniej
Znajomość procedur celnych
Dostępność danych kontaktowych
Kontrola danych w systemie NCTS
Zgłoszenie elektroniczne
Procedura T1 w całości obsługiwana jest przez system NCTS (New Computerised Transit System), który umożliwia elektroniczną wymianę informacji między urzędami celnymi. Elementy wymagające kontroli:
Dane podstawowe:
Kod urzędu celnego wyjścia
Kod urzędu celnego przeznaczenia
Planowany termin dostarczenia
Trasa przewozu
Informacje o towarze:
Klasyfikacja według kodów KN (Kombinowana Nomenklatura)
Wartość celna w EUR
Masa brutto i netto
Ilość opakowań
Numer referencyjny MRN
Po przyjęciu zgłoszenia przez system NCTS, nadawany jest unikalny numer referencyjny MRN (Movement Reference Number), który:
Składa się z 18 znaków (2 litery kodu kraju + 16 znaków alfanumerycznych).
Jest niepowtarzalny w całej UE.
Umożliwia śledzenie przesyłki w systemie.
Musi być umieszczony na dokumencie TAD towarzyszącym przesyłce.
Lista kontrolna systemu NCTS
Czy wszystkie wymagane pola zostały wypełnione?
Czy dane są spójne z dokumentacją papierową?
Czy kody KN są właściwie przypisane?
Czy wartość celna została prawidłowo obliczona?
Czy otrzymano potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia?
Obowiązki spedytora
Obowiązki podstawowe
Zgodnie z przepisami celnymi oraz Ogólnymi Polskimi Warunkami Spedycji 2022, spedytor organizujący przewóz w procedurze T1 ponosi następujące obowiązki:
Przygotowanie dokumentacji:
Kompletowanie wszystkich wymaganych dokumentów
Weryfikacja poprawności i zgodności danych
Przekazanie dokumentów przewoźnikowi
Składanie zgłoszeń:
Sporządzenie zgłoszenia tranzytowego w systemie NCTS
Przedstawienie towaru w urzędzie celnym wyjścia
Zapewnienie właściwego zabezpieczenia
Nadzór nad procedurą:
Monitorowanie przebiegu tranzytu
Informowanie o nieprawidłowościach
Współdziałanie z organami celnymi
Odpowiedzialność prawna
Spedytor jako osoba uprawniona do korzystania z procedury ponosi odpowiedzialność za:
Przedstawienie towaru w miejscu przeznaczenia w niezmienionym stanie i we właściwym terminie.
Przestrzeganie przepisów celnych dotyczących procedury tranzytowej.
Uiszczenie należności celnych w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
Współpracę z organami celnymi podczas kontroli i postępowań wyjaśniających.
Dokumentowanie czynności
Spedytor powinien prowadzić ewidencję obejmującą:
Rejestry zgłoszeń tranzytowych.
Kopie dokumentów towarzyszących.
Korespondencję z organami celnymi.
Zapiski dotyczące nieprawidłowości i ich usuwania.
Procedury kontrolne
Kontrola celna w urzędzie wyjścia
Organy celne mogą przeprowadzić kontrolę przed zwolnieniem towaru do tranzytu, obejmującą:
Weryfikację dokumentacji:
Sprawdzenie kompletności i poprawności dokumentów
Porównanie danych z zgłoszeniem elektronicznym
Weryfikację uprawnień osoby składającej zgłoszenie
Kontrolę fizyczną towaru:
Oględziny zewnętrzne przesyłek
Sprawdzenie oznakowania i plombowania
W uzasadnionych przypadkach - kontrolę zawartości
Analizę ryzyka:
Ocena wiarygodności uczestników procedury
Sprawdzenie historii nieprawidłowości
Weryfikacja tras przewozu
Przygotowanie na kontrolę
Lista kontrolna przed kontrolą celną:
Czy wszystkie dokumenty są dostępne i uporządkowane?
Czy przedstawiciel firmy jest obecny podczas kontroli?
Czy towar jest dostępny do oględzin?
Czy przygotowano odpowiedzi na potencjalne pytania?
Czy zapewniono tłumacza w razie potrzeby?
Postępowanie w przypadku nieprawidłowości
Jeżeli organy celne stwierdzą nieprawidłowości:
Natychmiastowe działania:
Dokumentowanie zastrzeżeń organów celnych
Ustalenie przyczyn nieprawidłowości
Podjęcie działań naprawczych
Współpraca z urzędnikami:
Udzielenie wszystkich wyjaśnień
Przedstawienie dodatkowych dokumentów
Złożenie pisemnych wyjaśnień w wyznaczonym terminie
Zakończenie procedury T1
Dotarcie do miejsca przeznaczenia
Procedura T1 kończy się w momencie przedstawienia towaru w urzędzie celnym przeznaczenia lub u upoważnionego odbiorcy. Wymagane działania:
Przedstawienie dokumentów:
Dokument TAD z numerem MRN
Wykaz pozycji (jeżeli był wystawiony)
Dokumenty przewozowe CMR
Prezentacja towaru:
Udostępnienie przesyłki do kontroli
Potwierdzenie stanu plomb celnych
Weryfikacja zgodności z dokumentacją
Zamknięcie procedury
Po pozytywnej weryfikacji przez organy celne następuje:
Elektroniczne potwierdzenie dotarcia towaru w systemie NCTS.
Zwolnienie zabezpieczenia złożonego na potrzeby tranzytu.
Przekazanie towaru do kolejnej procedury celnej (import, magazyn celny, etc.).
Kontrola końcowa spedytora
Lista kontrolna zakończenia procedury:
Czy otrzymano potwierdzenie zamknięcia tranzytu?
Czy zabezpieczenie zostało zwolnione?
Czy towar został przekazany właściwemu podmiotowi?
Czy dokumentacja została zarchiwizowana?
Czy rozliczono koszty operacji?
Podsumowanie
Skuteczna realizacja procedury tranzytu T1 wymaga od spedytora systematycznego podejścia i skrupulatnego przestrzegania wszystkich wymogów prawnych. Kluczowe znaczenie ma właściwe przygotowanie dokumentacji, zapewnienie odpowiedniego zabezpieczenia celnego oraz sprawne wykorzystanie systemu NCTS do obsługi zgłoszeń elektronicznych.
Spedytorzy powinni pamiętać o konieczności ciągłego monitorowania zmian w przepisach celnych oraz utrzymywania wysokich standardów jakości obsługi klientów. Zastosowanie przedstawionej listy kontrolnej pozwoli zminimalizować ryzyko błędów i zapewnić bezpieczne dotarcie przesyłek do miejsca przeznaczenia.
Współpraca z organami celnymi, prowadzenie rzetelnej dokumentacji oraz inwestowanie w szkolenia pracowników to fundamenty profesjonalnej obsługi procedur tranzytowych. W obliczu rosnących wymagań związanych z bezpieczeństwem łańcucha dostaw, spedytorzy muszą być przygotowani na coraz bardziej szczegółowe kontrole i procedury weryfikacyjne.
Spis źródeł
Dokument T1 w transporcie morskim - Net Cargo, materiał informacyjny dotyczący procedur celnych
Agencja celna - czym jest procedura T1 - WLC Poland, przewodnik po procedurach tranzytowych
Podręcznik dotyczący procedur tranzytowych - Komisja Europejska, oficjalny dokument informacyjny
Procedury celne - Akademia Spedytora, materiały szkoleniowe z zakresu procedur celnych
Agencja celna - procedura T1 - Bial-Mich, informacje praktyczne o procedurach T1
Zgłoszenie tranzytowe T1 - Bunasta, przewodnik po wymaganych dokumentach
W naszym serwisie internetowym są wykorzystywane pliki cookies. Służą one do zapamiętywania preferencji i ustawień oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących plików cookies w swojej przeglądarce internetowej.
Jeżeli wyrażasz zgodę na zapisywanie informacji zawartej w plikach cookies zamknij niniejszy komunikat. Jeżeli nie wyrażasz zgody - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej
