Karnet CPD - czego dotyczy i jak go stosować?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Granice zawsze były barierą celną dla przemieszczania się między państwami pojazdów samochodowych. Dopiero przez wprowadzenie karnetu CPD problem ten został rozwiązany. Ten międzynarodowy dokument celny, określany mianem „paszportu dla pojazdu", stanowi jedyną oficjalną drogę czasowego, bezcłowego wjazdu pojazdów zarejestrowanych w określonym kraju (również w Polsce) do ponad 70 krajów Afryki, Azji, Ameryki Południowej i Oceanii. Bez karnetu CPD przekroczenie granicy pojazdem wiąże się z koniecznością uiszczenia wysokich opłat celnych, które mogą wielokrotnie przewyższać wartość samego pojazdu. System CPD, uregulowany Załącznikiem C Konwencji Stambulskiej z 1990 roku, oferuje nie tylko oszczędności finansowe, ale przede wszystkim pewność prawną i proceduralne bezpieczeństwo podczas podróżowania lub wykonywania zawodu pojazdem po świecie. W artykule omówiono sytuacje, kiedy musi on być stosowany.

Spis treści

1. Podstawowe informacje o karnecie CPD
2. Zakres terytorialny i kraje wymagające CPD
3. Pojazdy objęte systemem CPD
4. Procedura uzyskania karnetu CPD
5. Koszty i struktura finansowa
6. Praktyczne wykorzystanie karnetu
7. Ważność i zamknięcie procedury
8. Różnice między CPD a innymi karnetami

Podstawowe informacje o karnecie CPD

Karnet CPD (Carnet de Passages en Douane) stanowi podstawowy element systemu międzynarodowych dokumentów celnych, umożliwiający czasowy import środków transportu bez konieczności płacenia depozytów celnych na każdej granicy.

Definicja i pełna nazwa

Carnet de Passages en Douane, w dosłownym tłumaczeniu „Karnet Celny", jest międzynarodowym dokumentem celnym wydawanym zgodnie z postanowieniami konwencji celnych dla osób wyjeżdżających za granicę pojazdem do lub przez terytorium państw-sygnatariuszy odpowiednich konwencji międzynarodowych.

Karnet CPD charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Charakter międzynarodowy - dokument uznawany przez organy celne wszystkich krajów będących stronami odpowiednich konwencji.
2. Funkcja gwarancyjna - pełni rolę zabezpieczenia finansowego dla organów celnych krajów docelowych.
3. Czasowość procedury - umożliwia czasowy, bezcłowy import pojazdu z obowiązkiem jego reeksportu.
4. Personalizacja - wystawiany na konkretny pojazd i określoną osobę lub firmę.

Podstawy prawne

System karnetów CPD opiera się na solidnej podstawie prawnej międzynarodowej, której główne filary stanowią:

Konwencje celne

1. Konwencja celna z 1954 roku (Nowy Jork) - dotycząca czasowego importu prywatnych pojazdów drogowych.
2. Konwencja celna z 1956 roku (Genewa) - odnosząca się do czasowego importu komercyjnych pojazdów drogowych.
3. Konwencja Stambulska z 1990 roku - Konwencja dotycząca odprawy czasowej, która ujednoliciła poprzednie regulacje.

Załącznik C Konwencji Stambulskiej

Załącznik C Konwencji Stambulskiej szczegółowo reguluje kwestie związane ze środkami transportu objętymi systemem CPD. Zgodnie z artykułem 1 tego załącznika, określenie „środek transportu" oznacza każdy pojazd drogowy, przyczepę, naczepę, kontener oraz łódź o długości nieprzekraczającej 5,5 metra, przeznaczone do transportu osób lub towarów.

Implementacja w prawie polskim

W Polsce system CPD jest implementowany poprzez:

1. Ratyfikację konwencji międzynarodowych - Polska jest stroną wszystkich kluczowych konwencji regulujących system CPD.
2. Przepisy krajowe - dostosowanie polskiego prawa celnego do wymogów konwencji międzynarodowych.
3. Autoryzację PZM-Travel - jako jedynej instytucji uprawnionej do wydawania karnetów CPD w Polsce.

Cel i zastosowanie

Głównym celem systemu karnetów CPD jest uproszczenie procedur celnych związanych z czasowym importem środków transportu, co realizuje się poprzez:

Eliminację depozytów celnych

Bez karnetu CPD podróżny jest zobowiązany do wpłacenia na każdej granicy depozytu celnego odpowiadającego wartości należności celnych przywozowych, które mogłyby zostać naliczone w przypadku permanentnego importu pojazdu. Kwoty te mogą być bardzo wysokie i często wielokrotnie przekraczają wartość samego pojazdu.

Standardyzację procedur

System CPD zapewnia jednolite procedury we wszystkich krajach-sygnatariuszach, co znacznie ułatwia podróżowanie i eliminuje nieprzewidywalność związaną z różnymi systemami krajowymi.

Gwarancje międzynarodowe

Karnet CPD funkcjonuje w oparciu o system gwarancji międzynarodowych, gdzie organizacja wydająca (w Polsce PZM-Travel) staje się gwarantem wobec organów celnych krajów docelowych, że:

1. Pojazd zostanie reeksportowany w terminie określonym przez przepisy.
2. Właściciel będzie przestrzegał przepisów celnych i prawnych kraju pobytu.
3. W przypadku naruszenia warunków zostanie uiszczona odpowiednia kwota należności celnych.

Zakres terytorialny i kraje wymagające CPD

System karnetów CPD obejmuje ponad 70 krajów na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Europy, gdzie obowiązują odrębne regulacje w ramach struktur unijnych.

Lista krajów afrykańskich

Kontynent afrykański charakteryzuje się najszerszym zastosowaniem systemu CPD, obejmując większość krajów subsaharyjskich oraz wybrane państwa Afryki Północnej:

Kraje wymagające obowiązkowo CPD

1. Republika Południowej Afryki (RPA) - wraz ze wspólną strefą celną obejmującą Botswanę, Lesotho, Namibię i Swaziland.
2. Egipt - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
3. Kenia - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
4. Tanzania - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
5. Uganda - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
6. Sudan - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
7. Malawi - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
8. Senegal - CPD obowiązkowy dla wszystkich pojazdów.
9. Burundi - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.

Kraje gdzie CPD jest zalecany

1. Ghana - CPD zalecany.
2. Nigeria - CPD zalecany.
3. Czad - CPD zalecany.
4. Kamerun - CPD zalecany.
5. Zimbabwe - CPD zalecany.
6. Zambia - CPD zalecany.
7. Mali - CPD zalecany.
8. Niger - CPD zalecany.
9. Togo - CPD zalecany.

Kraje azjatyckie i Bliski Wschód

Region Azji i Bliskiego Wschodu stanowi drugi co do wielkości obszar wymagający karnetów CPD:

Kraje obowiązkowego CPD

1. Indie - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
2. Iran - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
3. Pakistan - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
4. Nepal - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
5. Sri Lanka - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
6. Bangladesz - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
7. Japonia - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
8. Indonezja - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
9. Malezja - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
10. Singapur - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
11. Oman - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
12. Zjednoczone Emiraty Arabskie - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.

Kraje gdzie CPD jest zalecany

1. Jordania - CPD zalecany.
2. Syria - CPD zalecany.

Ameryka Południowa i Oceania

Ameryka Południowa

Większość krajów Ameryki Południowej wymaga karnetów CPD dla pojazdów z innych kontynentów:

1. Argentyna - CPD wymagany.
2. Boliwia - CPD wymagany.
3. Chile - CPD wymagany.
4. Kolumbia - CPD wymagany.
5. Ekwador - CPD wymagany.
6. Peru - CPD wymagany.
7. Paragwaj - CPD wymagany.
8. Wenezuela - CPD wymagany.

Oceania

1. Australia - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.
2. Nowa Zelandia - CPD wymagany dla wszystkich pojazdów.

Specjalne strefy celne

Południowoafrykańska Unia Celna

Republika Południowej Afryki wraz z Botswana, Lesotho, Namibią i Swazilandem tworzy wspólną strefę celną. W ramach tej unii celnej:

1. Granice wewnętrzne nie są uznawane jako punkty wyjazdu dla prawidłowego wykorzystania CPD.
2. Jedynymi oficjalnymi punktami granicznymi wjazdu/wyjazdu są określone przejścia graniczne z krajami spoza unii: KOMATIPOORT (LEBOMBO), BEIT BRIDGE, RAMKOGWEBANA, KAZUNGULA, WENELA (KATIMA MULILO), OSHIKANGO.
3. Porty morskie i lotnicze w głównych miastach stanowią oficjalne punkty odpraw celnych.

Pojazdy objęte systemem CPD

System karnetów CPD obejmuje szeroką gamę środków transportu, zapewniając elastyczność dla różnych typów podróżników i celów podróży.

Kategorie pojazdów

Zgodnie z Załącznikiem C Konwencji Stambulskiej oraz regulacjami PZM-Travel, karnet CPD może być wydany dla następujących kategorii pojazdów:

Kategoria 1 - Motocykle

1. Motocykle wszystkich pojemności - bez ograniczeń co do pojemności silnika.
2. Motocykle turystyczne - przygotowane do długodystansowych podróży.
3. Motocykle terenowe - przeznaczone do jazdy w trudnych warunkach.
4. Skutery - o pojemności powyżej 50 cm³.

Kategoria 2 - Pozostałe pojazdy

1. Samochody osobowe - niezależnie od liczby miejsc siedzących.
2. Samochody ciężarowe - używane do celów prywatnych lub komercyjnych.
3. Kampery i pojazdy mieszkalne (pojazdy rekreacyjne).
4. Przyczepy różnych typów - włączając przyczepy mieszkalne.
5. Naczepy - wszystkich kategorii.
6. Pojazdy sportowe - przewożone na przyczepach.
7. Łodzie motorowe - o długości do 5,5 metra.

Wymagania rejestracyjne

Aby pojazd kwalifikował się do otrzymania karnetu CPD, musi spełniać ścisłe wymagania dokumentacyjne:

Podstawowe wymagania

1. Rejestracja w Polsce - pojazd musi posiadać aktualne polskie tablice rejestracyjne.
2. Ważne badanie techniczne - pojazd musi posiadać aktualne badanie techniczne potwierdzone w dowodzie rejestracyjnym.
3. Zgodność dokumentów - wszystkie dane w dokumentach pojazdu muszą być spójne i aktualne.
4. Stan techniczny - pojazd musi być sprawny technicznie i bezpieczny do eksploatacji.

Ograniczenia i zakazy

Podczas ważności karnetu CPD obowiązują surowe ograniczenia dotyczące wykorzystania pojazdu:

Zakazy bezwzględne

1. Zakaz sprzedaży - pojazd nie może być sprzedany w kraju docelowym pod groźbą aktywacji pełnej kaucji gwarancyjnej.
2. Zakaz przekazywania - pojazd nie może być użyczany, wypożyczany lub przekazywany osobom niewymienionymi w karnecie.
3. Zakaz zastawu - pojazd nie może być przedmiotem zabezpieczeń finansowych lub gwarancji.
4. Zakaz modyfikacji - wprowadzanie jakichkolwiek zmian technicznych bez zgody organów celnych.

Procedura uzyskania karnetu CPD

Proces uzyskania karnetu CPD w Polsce jest szczegółowo uregulowany i wymaga przygotowania kompletnej dokumentacji oraz wpłacenia odpowiednich opłat.

Wymagane dokumenty

Procedura aplikacyjna wymaga przedłożenia kompletnego zestawu dokumentów, których brak może skutkować odrzuceniem wniosku:

Dokumenty podstawowe

1. Wniosek wypełniony i podpisany w dwóch egzemplarzach (5 stron) - musi być starannie wypełniony bez błędów i czytelnie podpisany przez wnioskodawcę.
2. Kopia dowodu rejestracyjnego pojazdu z aktualnym badaniem technicznym - dokument musi być ważny przez cały planowany okres podróży.
3. Kopia dowodu osobistego lub paszportu właściciela - dokument musi być ważny przez co najmniej 6 miesięcy od planowanego powrotu.
4. Kopia prawa jazdy właściciela - odpowiednia kategoria dla danego typu pojazdu.

Dokumenty finansowe

1. Potwierdzenie wpłaty kaucji gwarancyjnej - dowód przelewu na wskazany rachunek bankowy PZM-Travel.
2. Potwierdzenie wpłaty za wydanie dokumentu wraz z kosztami ewentualnej przesyłki.

Dokumentacja fotograficzna

Trzy zdjęcia pojazdu z bieżącą datą zapisane na pendrive:

1. Zdjęcie po przekątnej - przód pojazdu z widoczną tablicą rejestracyjną.
2. Zdjęcie po przekątnej - tył pojazdu z widoczną tablicą rejestracyjną.
3. Zdjęcie numeru VIN - pod maską pojazdu, na ramie lub tabliczka znamionowa.

PZM-Travel jako jedyny wydawca

PZM-Travel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Madalińskiego 20 lok 3A jest jedyną instytucją w Polsce uprawnioną do wydawania karnetów CPD.

Rola PZM-Travel

1. Wydawca dokumentów - przeprowadza procedurę weryfikacji wniosków i wydaje karnety.
2. Gwarant międzynarodowy - pełni funkcję gwaranta wobec organów celnych krajów docelowych.
3. Organ kontrolny - monitoruje prawidłowe wykorzystanie wydanych karnetów.
4. Reprezentant systemu AIT/FIA - działa w imieniu międzynarodowych organizacji motorowych.

Czas oczekiwania i proces weryfikacji

Harmonogram procedury

1. Maksymalny czas oczekiwania - od 2 do 4 tygodni od daty rozpoczęcia procedury.
2. Czas standardowy - około 10-14 dni roboczych przy kompletnej dokumentacji.
3. Okresy wzmożonego ruchu - w sezonie turystycznym czas może się wydłużyć.

Koszty i struktura finansowa

System finansowania karnetów CPD składa się z dwóch głównych komponentów: opłaty za wydanie dokumentu oraz kaucji gwarancyjnej, której wysokość zależy od wartości pojazdu i kategorii krajów docelowych.

Opłaty za wydanie karnetu

Zgodnie z aktualnym cennikiem PZM-Travel na 2024 rok, opłaty za wydanie karnetu różnią się w zależności od posiadania członkostwa w PZM oraz liczby kart w karnecie:

Struktura opłat podstawowych

1. Karnet 5-kartkowy: Dla członków PZM: 800 zł, Dla pozostałych osób: 900 zł.
2. Karnet 10-kartkowy: Dla członków PZM: 850 zł, Dla pozostałych osób: 950 zł.
3. Karnet 25-kartkowy: Dla członków PZM: 1150 zł, Dla pozostałych osób: 1250 zł, Obecnie chwilowy brak dostępności.

Kaucja gwarancyjna

Wysokość kaucji gwarancyjnej stanowi główny komponent finansowy systemu CPD i zależy od trzech kluczowych czynników:

Struktura kaucji według wartości pojazdu

Kategoria 1 (motocykle):

1. Pojazdy o wartości 0-30.000 zł: 15.000 zł kaucji.
2. Pojazdy o wartości 30.001-60.000 zł: 22.000 zł kaucji.
3. Pojazdy o wartości 60.001-100.000 zł: 30.000 zł kaucji.
4. Pojazdy o wartości powyżej 100.001 zł: kaucja ustalana indywidualnie przez PZM-Travel na podstawie oceny ryzyka.

Kategoria 2 (samochody osobowe, ciężarowe, kampery):

1. Pojazdy o wartości 0-30.000 zł: 30.000 zł kaucji.
2. Pojazdy o wartości 30.001-60.000 zł: 40.000 zł kaucji.
3. Pojazdy o wartości 60.001-100.000 zł: 60.000 zł kaucji.
4. Pojazdy o wartości powyżej 100.001 zł: kaucja ustalana indywidualnie.

Zwrot środków i warunki

Procedura płatności

PZM-Travel wymaga pełnej przedpłaty przed wydaniem karnetu. Szczegóły bankowe dla wpłat:

1. Właściciel konta: PZM-Travel Sp. z o.o.
2. Bank: Santander Bank Polska S.A.
3. BIC code: WBKPPLPP
4. Numer konta/IBAN: PL62150010121210100183520000

Praktyczne wykorzystanie karnetu

Efektywne wykorzystanie karnetu CPD wymaga znajomości praktycznych procedur oraz ścisłego przestrzegania określonych zasad podczas podróży międzynarodowej.

Procedury na granicy

Prawidłowe postępowanie na przejściach granicznych jest kluczowe dla skutecznego wykorzystania karnetu CPD.

Procedura na granicy wjazdowej do kraju CPD

1. Prezentacja karnetu - dokument musi być przedstawiony jako pierwszy, przed innymi dokumentami podróży.
2. Wypełnienie sekcji wjazdowej - organy celne dokonują wpisu potwierdzającego czasowy import pojazdu.
3. Otrzymanie potwierdzeń - sprawdzenie czy wszystkie wpisy zostały dokonane prawidłowo i czytelnie.
4. Zapoznanie się z instrukcjami - otrzymanie informacji o lokalnych przepisach dotyczących pobytu pojazdu.

Zasady korzystania

Wielokrotne wykorzystanie w okresie ważności

Karnet CPD może być wykorzystywany wielokrotnie w ramach 12-miesięcznego okresu ważności:

1. Planowanie efektywne - optymalne wykorzystanie dostępnych kart w zależności od liczby krajów wymagających CPD.
2. Elastyczność trasy - możliwość odwiedzania krajów w dowolnej kolejności.
3. Powroty - możliwość ponownego wjazdu do tego samego kraju (każdy wjazd wymaga osobnej karty).
4. Zarządzanie terminami - wszystkie operacje muszą być zakończone przed upływem ważności karnetu.

Odpowiedzialność właściciela

Odpowiedzialność prawna

Właściciel pojazdu ponosi pełną odpowiedzialność prawną za:

1. Prawidłowe wykorzystanie pojazdu - zgodnie z przepisami krajów pobytu i warunkami karnetu.
2. Działania osób upoważnionych - pełna odpowiedzialność za czyny osób, którym powierzył pojazd.
3. Terminowe procedury - dopełnienie wszystkich formalności w wyznaczonych terminach.
4. Reeksport pojazdu - zapewnienie terminowego wywiezienia pojazdu z krajów objętych CPD.

Ważność i zamknięcie procedury

Karnet CPD charakteryzuje się ściśle określonym okresem ważności oraz wymaga przeprowadzenia właściwych procedur zamknięcia.

Okres ważności

Standardowy okres ważności karnetu CPD wynosi 12 miesięcy od daty wydania przez PZM-Travel. Ten termin jest niepodlegający automatycznemu przedłużeniu, co oznacza, że wszystkie operacje związane z wykorzystaniem pojazdu muszą być zakończone przed upływem tego okresu.

Charakterystyka okresu ważności

1. Niezmienność terminu - ważność karnetu nie jest uzależniona od rzeczywistego czasu wykorzystania.
2. Data graniczna - wyraźnie zaznaczona na pierwszej stronie dokumentu.
3. Nieprzekraczalność - stanowi bezwzględny termin dla wszystkich operacji celnych.
4. Niezależność od przerw - ważność biegnie nieprzerwanie, nawet gdy pojazd nie jest używany.

Procedura zwrotu

Obowiązek zwrotu karnetu

Karnet CPD musi być zwrócony do PZM-Travel w terminie 30 dni po upływie ważności lub przed tym terminem. Procedura zwrotu obejmuje:

1. Sprawdzenie kompletności wpisów - weryfikacja czy wszystkie wpisy celne zostały prawidłowo dokonane.
2. Przesłanie dokumentu - karnet należy przesłać listem poleconym lub dostarczyć osobiście.
3. Dołączenie dodatkowej dokumentacji - w niektórych przypadkach mogą być wymagane dodatkowe potwierdzenia.
4. Oczekiwanie na rozliczenie - po weryfikacji następuje zwrot kaucji gwarancyjnej.

Konsekwencje nieprawidłowego wykorzystania

Przekroczenie terminu ważności

Nieprzestrzeganie terminów związanych z karnetem CPD niesie za sobą poważne konsekwencje:

1. Utrata ochrony celnej - pojazd traci status czasowego importu i podlega pełnemu ocleniu.
2. Naliczenie należności celnych - organy celne mogą żądać zapłaty pełnych ceł importowych.
3. Aktywacja gwarancji - PZM-Travel zostaje zobowiązany do uiszczenia należności z kaucji gwarancyjnej.
4. Dodatkowe kary - mogą być naliczone dodatkowe opłaty karne i odsetki przez organy celne.

Różnice między CPD a innymi karnetami

System międzynarodowych karnetów celnych obejmuje różne typy dokumentów, z których każdy ma określone zastosowanie i regulacje prawne.

CPD vs ATA

Różnice w zastosowaniu

Karnety ATA (Admission Temporaire/Temporary Admission) i karnety CPD (Carnet de Passages en Douane) służą odmiennym celom:

1. Karnet ATA - dotyczy wyłącznie towarów, które mogą być przywożone w procedurze odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem z należności przywozowych.
2. Karnet CPD - stosowany przy czasowym przywozie lub wywozie środków transportu.

Organizacje wydające

1. Karnety ATA w Polsce - wydaje wyłącznie Krajowa Izba Gospodarcza.
2. Karnety CPD w Polsce - wydaje wyłącznie PZM-Travel.

CPD vs TIR

Fundamentalne różnice celowe

System TIR (Transport International Routier) i system CPD służą całkowicie odmiennym celom w międzynarodowym transporcie:

1. Karnet TIR - międzynarodowy celny dokument tranzytowy służący przewożeniu towarów między co najmniej dwoma obszarami celnymi.
2. Karnet CPD - dokument umożliwiający czasowy import środka transportu bez towarów handlowych.

Załącznik C Konwencji Stambulskiej

Podstawa prawna CPD

Załącznik C Konwencji Stambulskiej stanowi główną podstawę prawną dla systemu karnetów CPD. Zgodnie z jego postanowieniami:

1. Definicje podstawowe - artykuł 1 załącznika definiuje środki transportu jako pojazdy drogowe, przyczepy, naczepy, kontenery oraz łodzie nieprzekraczające 5,5 metra długości.
2. Warunki przyznania - określenie warunków, pod którymi można przyznać odprawę czasową dla środków transportu.
3. Procedury szczegółowe - regulacja praktycznych aspektów wykorzystania karnetów CPD.
4. Gwarancje międzynarodowe - system gwarancji między organizacjami wydającymi a organami celnymi.

 

#KarnetCPD #CarnetDePassage #PodróżeSamochodowe #WyprawyMotocyklowe #PZMTravel #DokumentyCelne #TransportMiędzynarodowy

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga