Karnet ATA - do czego służy i jak z niego korzystać?
Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Przedsiębiorcy nieustannie poszukują nowych rynków zbytu. Jednym z narzędzi zdobywania klientów jest uczestniczenie w międzynarodowych targach i wystawach. W tym celu stworzono karnet ATA, który stał się niezastąpionym narzędziem ułatwiającym międzynarodowy transport towarów wystawianych na międzynarodowych targach i wystawach. Ten dokument celny eliminuje zawiłe procedury biurokratyczne, znacznie przyspiesza odprawę graniczną i redukuje koszty związane z czasowym przewozem towarów przez granice międzynarodowe. Karnet ATA to rozwiązanie, które jest prawdziwym przełomem dla firm prowadzących działalność międzynarodową, szczególnie tych uczestniczących w branżowych wydarzeniach poza granicami Unii Europejskiej.
Karnet ATA (akronim pochodzący z francuskiego „Admission Temporaire" i angielskiego „Temporary Admission") to międzynarodowy dokument celny, który reguluje sposób prowadzenia czasowej odprawy celnej towarów. Dokument ten umożliwia i znacznie usprawnia procedury celne związane z tymczasowym wywozem towarów za granicę w celach akwizycyjnych, wystawienniczych oraz zawodowych.
Karnet ATA funkcjonuje jak „paszport dla towarów", eliminując potrzebę wypełniania skomplikowanego dokumentu SAD (Jednolitego Dokumentu Administracyjnego), składania deklaracji celnych na każdej przekraczanej granicy czy wnoszenia depozytów celnych. Jest to rozwiązanie szczególnie cenne dla przedsiębiorców uczestniczących w międzynarodowych targach, wystawach, pokazach czy innych wydarzeniach biznesowych poza granicami Unii Europejskiej.
Wzór tego dokumentu został opracowany przez Radę Współpracy Celnej (obecnie Światową Organizację Celną) z pomocą Międzynarodowego Biura Izb Handlowych, działającego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu. System ten oparty jest na wzajemnych gwarancjach między krajami uczestniczącymi w łańcuchu gwarancyjnym ATA.
Podstawy prawne i regulacje
System karnetów ATA opiera się na solidnych podstawach prawnych, które zapewniają jego międzynarodowe uznanie i skuteczność. Kluczowe akty prawne regulujące funkcjonowanie karnetów ATA to:
Konwencja celna w sprawie karnetu ATA dla odprawy warunkowej towarów sporządzona w Brukseli dnia 6 grudnia 1961 roku (Dz.U. Nr 30 z 1969 r. poz. 242).
Konwencja dotycząca odprawy czasowej sporządzona w Stambule dnia 26 czerwca 1990 roku (Dz.U. Nr 14 z 1998 r. poz. 61 i Dz.U. z 2002 r. Nr 198, poz. 1668). Konwencja Stambulska ma na celu harmonizację i uproszczenie procedur celnych oraz ułatwienie dostępu do międzynarodowych postanowień regulujących odprawę czasową.
Decyzja 93/329/EWG w sprawie zawarcia konwencji stambulskiej dotyczącej odprawy czasowej oraz przyjmująca jej załączniki.
W Polsce jedyną instytucją uprawnioną do wydawania karnetów ATA jest Krajowa Izba Gospodarcza (KIG) z siedzibą w Warszawie przy ul. Trębackiej 4. KIG działa w ramach systemu zarządzanego przez Międzynarodowe Biuro Izb Handlowych.
Od maja 2024 roku Krajowa Izba Gospodarcza wprowadziła nowoczesny system e-ATA, umożliwiający elektroniczne wnioskowanie o karnety ATA przez dedykowaną platformę internetową (ata.kig.pl). To znaczące ułatwienie dla przedsiębiorców, którzy dotychczas musieli osobiście zgłaszać się do siedziby KIG w Warszawie.
Towary objęte systemem karnetu ATA
Konwencja ATA precyzyjnie określa kategorie towarów, które mogą być przewożone z wykorzystaniem karnetu ATA. System ten obejmuje następujące grupy produktów:
Próbki i wzory handlowe
Karnet ATA może być wykorzystany do przewozu próbek i wzorów handlowych wywożonych za granicę w następujących celach:
Rozpoznania rynku i przeprowadzenia akwizycji.
Zademonstrowania wzorów potencjalnemu kontrahentowi przed zawarciem ostatecznej umowy handlowej.
Prezentacji produktów w celu nawiązania współpracy biznesowej.
Towary przeznaczone na targi i wystawy
Szeroka kategoria obejmująca wszystkie materiały niezbędne do uczestnictwa w wydarzeniach wystawienniczych:
Eksponaty i produkty prezentowane na stoiskach.
Obudowy stoisk wystawienniczych i elementy konstrukcyjne.
Wystrój stoisk i materiały dekoracyjne.
Sprzęt techniczny niezbędny do prowadzenia prezentacji.
Materiały promocyjne i informacyjne.
Wyposażenie zawodowe
Karnet ATA obejmuje szeroką gamę sprzętu profesjonalnego:
Sprzęt filmowy i telewizyjny - kamery, oświetlenie, sprzęt dźwiękowy.
Rekwizyty teatralne i filmowe - kostiumy, scenografia, akcesoria.
Instrumenty muzyczne - używane podczas koncertów i występów.
Sprzęt sportowy - profesjonalne wyposażenie do zawodów i treningów.
Aparatura badawcza i naukowa - przyrządy laboratoryjne, urządzenia pomiarowe.
Narzędzia i maszyny - wykorzystywane przy realizacji projektów i usług.
Sprzęt medyczny - urządzenia używane podczas misji medycznych lub szkoleń.
Towary do celów kulturalnych i charytatywnych
System ATA obejmuje również towary przeznaczone na:
Imprezy charytatywne i społeczne.
Wydarzenia kulturalne i artystyczne.
Działania edukacyjne i naukowe.
Wyłączenia i ograniczenia
System karnetów ATA, mimo swojej uniwersalności, zawiera istotne ograniczenia dotyczące kategorii towarów, które nie mogą być objęte tą procedurą. Wyłączenia te wynikają z charakteru procedury odprawy czasowej oraz specyfiki niektórych produktów.
Towary wykluczone z systemu ATA
Artykuły spożywcze - wszystkie produkty żywnościowe podlegają szczególnym regulacjom sanitarnym i nie mogą być przewożone na karnecie ATA.
Towary przeznaczone do sprzedaży - karnet ATA ma charakter czasowy i nie może być wykorzystywany do importu towarów komercyjnych.
Towary do przetworzenia, modernizacji lub naprawy - procedura ATA zakłada, że towary mają powrócić w niezmienionym stanie.
Materiały wybuchowe i niebezpieczne - ze względów bezpieczeństwa wyłączone z systemu ATA.
Nasiona i pestycydy - produkty podlegające szczególnym regulacjom fitosanitarnym.
Łatwo psujące się produkty - ze względu na ograniczoną trwałość.
Jednorazowe przedmioty - produkty nieprzeznaczone do ponownego wykorzystania.
Warunki stosowania karnetu ATA
Aby karnet ATA mógł być prawidłowo wykorzystany, muszą być spełnione następujące warunki:
Niezmienność towarów - produkty muszą powrócić do kraju pochodzenia w niezmienionym stanie.
Określony cel - towary mogą być używane wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem określonym w karnecie.
Czasowość - wykorzystanie towarów ma charakter tymczasowy.
Przestrzeganie terminów - konieczność dotrzymania wszystkich terminów określonych w dokumencie.
Korzyści płynące z karnetu ATA
Wykorzystanie karnetu ATA przynosi przedsiębiorcom szereg istotnych korzyści, które znacząco upraszczają i przyspieszają proces międzynarodowego transportu towarów.
Eliminacja skomplikowanych procedur celnych
Największą zaletą karnetu ATA jest eliminacja zawiłych procedur celnych. Przedsiębiorcy nie muszą:
Wypełniać dokumentu SAD (Jednolitego Dokumentu Administracyjnego) na każdej granicy.
Składać szczegółowych deklaracji celnych w każdym kraju tranzytu.
Przechodzić przez pełną procedurę odprawy czasowej.
Angażować lokalnych agentów celnych w każdym kraju.
Oszczędności finansowe
Karnet ATA generuje znaczne oszczędności poprzez:
Eliminację depozytów celnych - brak konieczności składania zabezpieczeń finansowych na każdej granicy.
Redukcję opłat celnych - uniknięcie kosztów związanych z tradycyjną odprawą czasową.
Ograniczenie kosztów usług celnych - mniejsze zapotrzebowanie na usługi agentów celnych.
Oszczędność czasu - szybsza odprawa przekłada się na niższe koszty logistyczne.
Prostota i elastyczność wykorzystania
System ATA charakteryzuje się wysoką elastycznością:
Wielokrotne wykorzystanie - jeden karnet może być używany wielokrotnie w okresie 12 miesięcy ważności.
Przewóz do wielu krajów - możliwość wykorzystania jednego dokumentu do transportu towarów do różnych państw objętych systemem ATA.
Jednolita procedura - standardowa procedura we wszystkich krajach członkowskich.
Przyspieszenie procesów biznesowych
Karnet ATA znacząco przyspiesza procesy związane z międzynarodową działalnością biznesową:
Szybsza odprawa celna - zautomatyzowane procedury na granicach.
Skrócenie czasu oczekiwania - mniejsze kolejki i prostsze formalności.
Większa przewidywalność - jednolite standardy we wszystkich krajach systemu.
Lepsza planowanie - możliwość precyzyjnego oszacowania czasu potrzebnego na transport.
Procedura aplikacji i wymagane dokumenty
Proces uzyskania karnetu ATA został znacznie uproszczony dzięki wprowadzeniu przez Krajową Izbę Gospodarczą nowoczesnej platformy elektronicznej e-ATA. Przedsiębiorcy mogą obecnie przeprowadzić całą procedurę online, co eliminuje konieczność osobistych wizyt w siedzibie KIG w Warszawie.
System elektroniczny e-ATA
Od maja 2024 roku dostępna jest dedykowana platforma internetowa ata.kig.pl, która umożliwia:
Elektroniczne składanie wniosków - kompleksowe wypełnienie wszystkich wymaganych formularzy online.
Podpisywanie cyfrowe - wykorzystanie profilu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego.
Śledzenie statusu wniosku - możliwość monitorowania postępu rozpatrywania.
Odbiór karnetu - wybór formy odbioru dokumentu (elektroniczna lub papierowa).
Wymagane dokumenty
Aby uzyskać karnet ATA, przedsiębiorca musi dostarczyć komplet następujących dokumentów:
Dokumenty rejestrowe firmy
Odpis z KRS lub wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Zaświadczenie o nadaniu numeru REGON potwierdzające rejestrację w systemie statystycznym.
Decyzja o nadaniu numeru NIP lub potwierdzenie identyfikacji podatkowej.
Dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z profilem eksportowanych towarów.
Dokumentacja osobowa i reprezentacyjna
Uwierzytelnione wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania firmy (przedstawiciele ustawowi, prokurenci, pełnomocnicy).
Pełnomocnictwa w przypadku gdy prawo do reprezentowania nie wynika bezpośrednio z dokumentów rejestrowych.
Potwierdzenie tożsamości reprezentantów firmy.
Dokumentacja dotycząca towarów
Szczegółowy opis towarów z podaniem wartości, ilości i charakterystyki technicznej.
Plan podróży z określeniem dokładnej trasy i terminów.
Cel wywozu towarów z uzasadnieniem biznesowym.
Dokumenty potwierdzające charakter działalności (np. zaproszenia na targi, kontrakty).
Proces uwierzytelnienia wzorów podpisów
Uwierzytelnienie wzorów podpisów może zostać dokonane na dwa sposoby:
Bezpośrednio w KIG - złożenie wzoru podpisu w obecności przedstawiciela Krajowej Izby Gospodarczej na specjalnym formularzu.
Notarialnie - przedłożenie wzoru podpisu potwierdzonego przez notariusza (oryginał do wglądu i kserokopia).
Procedura rozpatrywania wniosku
Po złożeniu kompletnej dokumentacji, proces rozpatrywania obejmuje:
Weryfikację formalną dokumentów i spełnienia wszystkich wymagań.
Ocenę merytoryczną dotyczącą kwalifikowalności towarów do systemu ATA.
Sprawdzenie wiarygodności wnioskodawcy i charakteru planowanej działalności.
Wydanie decyzji o przyznaniu lub odmowie wydania karnetu.
W przypadku pozytywnej weryfikacji, wnioskodawca otrzymuje karnet ATA wraz z instrukcją jego prawidłowego wykorzystania.
Praktyczne wykorzystanie karnetu ATA
Efektywne wykorzystanie karnetu ATA wymaga zrozumienia praktycznych aspektów jego funkcjonowania oraz przestrzegania określonych procedur na każdym etapie podróży międzynarodowej.
Procedura na granicy wyjazdowej
Przy opuszczaniu terytorium Polski z towarami objętymi karnetem ATA, przedsiębiorca powinien:
Zgłosić się do odpowiedniego stanowiska celnego z kompletem dokumentów.
Przedstawić karnet ATA wraz z towarzyszącą dokumentacją.
Umożliwić kontrolę towarów jeśli zostanie o to poproszony przez funkcjonariuszy celnych.
Odebrać karnet z właściwymi wpisami potwierdzającymi wywóz towarów.
Formalności w krajach docelowych
W państwach objętych systemem ATA procedura jest zunifikowana i obejmuje:
Prezentację karnetu ATA na granicy wjazdowej.
Potwierdzenie charakteru pobytu towarów przez organy celne.
Przestrzeganie warunków użytkowania określonych w karnecie.
Wykorzystywanie towarów wyłącznie zgodnie z deklarowanym celem.
Obowiązki podczas pobytu za granicą
Posiadacz karnetu ATA zobowiązuje się do:
Używania towarów zgodnie z przeznaczeniem określonym w dokumencie.
Zachowania towarów w niezmienionym stanie - bez wprowadzania modyfikacji czy napraw.
Zabezpieczenia towarów przed uszkodzeniem, kradzieżą czy zgubieniem.
Dokumentowania wykorzystania towarów zgodnie z wymaganiami lokalnymi.
Procedura powrotna
Zakończenie wykorzystania karnetu ATA wymaga przestrzegania określonej procedury powrotnej:
Zgłoszenie się do organów celnych w kraju pobytu przed opuszczeniem terytorium.
Potwierdzenie wywozu towarów przez funkcjonariuszy celnych.
Odprawa na granicy polskiej z prezentacją karnetu i kontrolą powracających towarów.
Zamknięcie procedury przez polskie organy celne.
Wielokrotne wykorzystanie karnetu
Jedna z największych zalet karnetu ATA to możliwość jego wielokrotnego wykorzystania. Warunki wielokrotnego użycia obejmują:
Zachowanie tej samej specyfikacji towarów - brak możliwości zmiany listy przewożonych produktów.
Zastosowanie dodatkowych kart - konieczność uzyskania nowego zestawu kart na każdy kolejny wyjazd.
Przestrzeganie terminów ważności - wszystkie podróże muszą być zakończone przed upływem 12-miesięcznego okresu ważności karnetu.
Najczęściej spotykane problemy
Praktyczne wykorzystanie karnetu ATA może wiązać się z pewnymi wyzwaniami:
Problemy językowe - różnice w interpretacji dokumentów w krajach docelowych.
Odmienne standardy kontroli - zróżnicowane podejście organów celnych poszczególnych krajów.
Uszkodzenie towarów - konieczność dokumentowania wszelkich zmian stanu towarów.
Utrata dokumentów - procedury w przypadku zgubienia karnetu podczas podróży.
Ważność i procedury zamknięcia
Karnet ATA charakteryzuje się ściśle określonym okresem ważności oraz wymaga przeprowadzenia właściwych procedur zamknięcia w celu uniknięcia konsekwencji finansowych i prawnych.
Okres ważności karnetu
Standardowy okres ważności karnetu ATA wynosi 12 miesięcy od daty jego wydania. Ten termin jest niepodlegający przedłużeniu, co oznacza, że wszystkie operacje związane z wykorzystaniem karnetu muszą być zakończone przed upływem tego okresu.
Zasady przedłużenia
W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest jednorazowe zastąpienie karnetu ATA, który traci ważność, nowym dokumentem ważnym przez kolejne 12 miesięcy. Ta procedura może być zastosowana jedynie w określonych przypadkach i wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przez Krajową Izbę Gospodarczą.
Procedura zamknięcia karnetu
Prawidłowe zamknięcie procedury karnetu ATA obejmuje następujące etapy:
Powrót wszystkich towarów do Polski w niezmienionym stanie przed upływem terminu ważności.
Odprawa celna na granicy polskiej z prezentacją karnetu i kontrolą powracających towarów.
Potwierdzenie zamknięcia procedury przez polskie organy celne poprzez odpowiednie wpisy w dokumencie.
Zwrot karnetu do Krajowej Izby Gospodarczej w celu ostatecznego zamknięcia procedury.
Konsekwencje przekroczenia terminu ważności
Nieprzestrzeganie terminu ważności karnetu ATA niesie za sobą poważne konsekwencje finansowe:
Konieczność uiszczenia należności celnych - opłaty celne i podatki od towarów, które nie powróciły na czas.
Dodatkowe kary i odsetki - naliczane od kwoty należności celnych.
Problemy z uzyskaniem kolejnych karnetów - trudności w otrzymywaniu nowych dokumentów ATA.
Odpowiedzialność gwarancyjna - aktywowanie gwarancji finansowych złożonych przez KIG.
Sytuacje nieprzewidziane
W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych sytuacji podczas wykorzystania karnetu ATA, takich jak:
Krajowa Izba Gospodarcza umożliwia różne formy uregulowania należności:
Płatność kartą - bezpośrednio na miejscu w siedzibie KIG.
Przelew bankowy - na wskazany rachunek: Bank Millennium SA 94 1160 2202 0000 0000 8397 7832.
Płatności online - przez platformę e-ATA przy składaniu wniosków elektronicznie.
Zwrot kosztów w przypadku rezygnacji
W określonych sytuacjach możliwy jest częściowy zwrot poniesionych kosztów:
Rezygnacja przed wydaniem karnetu - możliwość odzyskania części opłaty.
Niewykorzystanie karnetu - ograniczone możliwości zwrotu.
Anulowanie z przyczyn niezależnych - procedury wyjątkowe określane indywidualnie.
Kraje objęte systemem ATA
System karnetów ATA charakteryzuje się szerokim zasięgiem geograficznym, obejmując obecnie 79 krajów i wybranych terytoriów zależnych na całym świecie. Ta rozległa sieć międzynarodowych porozumień czyni karnet ATA narzędziem uniwersalnym dla przedsiębiorców prowadzących działalność globalną.
Najnowsze rozszerzenia systemu
System ATA ciągle się rozwija, a najnowszym krajem, który przystąpił do konwencji, jest Peru. Od 30 kwietnia 2024 roku możliwe jest wydawanie karnetów ATA dla przesyłek z przeznaczeniem do tego południowoamerykańskiego kraju. Karnety ATA są w pełni akceptowane przez peruwiańską służbę celną, co znacznie ułatwia wymianę handlową i współpracę biznesową z tym regionem.
Główne regiony objęte systemem
System ATA obejmuje kluczowe regiony gospodarcze świata:
Europa
System ATA działa we wszystkich krajach Unii Europejskiej oraz w większości państw europejskich spoza UE, w tym: Albania, Andora, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Islandia, Serbia, Szwajcaria.
Ameryka Północna i Południowa
Kontynent amerykański reprezentowany jest przez: Kanadę, Stany Zjednoczone, Chile, Brazylia, Peru.
Azja i Oceania
Rozległy region azjatycko-pacyficzny obejmuje: Australię, Chiny (wraz z Hongkongiem), Japonię, Republikę Korei, Indie, Iran, Izrael, Bahrajn, Nową Zelandię.
Afryka
Kontynent afrykański reprezentowany jest przez: Algierię, Maroko, Tunezję, RPA, Wybrzeże Kości Słoniowej, Senegal.
Znaczenie dla polskich przedsiębiorców
Szeroki zasięg geograficzny systemu ATA ma szczególne znaczenie dla polskich przedsiębiorców:
Dostęp do rynków pozaunijnych - możliwość łatwego dotarcia do krajów spoza UE, gdzie karnet jest szczególnie przydatny.
Uczestnictwo w globalnych targach - udział w największych międzynarodowych wydarzeniach branżowych.
Ekspansja międzynarodowa - ułatwione wejście na nowe rynki poprzez prezentację produktów.
Współpraca z partnerami - prostsze organizowanie spotkań biznesowych z zagranicznymi kontrahentami.
Specyfika różnych regionów
Mimo ujednoliconych procedur, różne regiony mogą charakteryzować się pewnymi specyfikami w stosowaniu karnetów ATA:
Różnice kulturowe - odmienne podejście do formalności i procedur.
Standardy językowe - konieczność przygotowania dokumentacji w językach lokalnych.
Poziom cyfryzacji - zróżnicowany stopień informatyzacji procedur celnych.
Czas odprawy - różnice w szybkości przeprowadzania formalności celnych.
Wykluczenia terytorialne
Należy pamiętać, że karnet ATA nie obejmuje wszystkich krajów świata. Niektóre istotne gospodarki pozostają poza systemem, co wymaga zastosowania tradycyjnych procedur celnych. Przed planowaniem podróży biznesowej warto zawsze sprawdzić aktualną listę krajów objętych systemem ATA na stronie Krajowej Izby Gospodarczej.
Perspektywy rozwoju
System ATA stale się rozszerza, a nowe kraje regularnie przystępują do konwencji. Ten trend świadczy o rosnącym znaczeniu ujednoliconych procedur celnych w globalnym handlu oraz o efektywności systemu w ułatwianiu międzynarodowej wymiany gospodarczej.
Podsumowanie
Karnet ATA stanowi nieocenione narzędzie dla polskich przedsiębiorców prowadzących działalność międzynarodową, oferując znaczące uproszczenie procedur celnych i redukcję kosztów związanych z czasowym transportem towarów. System ten, oparty na solidnych podstawach prawnych i obejmujący 79 krajów na całym świecie, umożliwia szybkie i efektywne uczestnictwo w targach, wystawach oraz innych wydarzeniach biznesowych poza granicami Unii Europejskiej.
Wprowadzenie przez Krajową Izbę Gospodarczą elektronicznego systemu e-ATA dodatkowo uprościło procedury aplikacyjne, umożliwiając przedsiębiorcom złożenie wniosku online i znacznie skracając czas oczekiwania na dokument. Karnet ATA, ważny przez 12 miesięcy i umożliwiający wielokrotne wykorzystanie, reprezentuje optymalne rozwiązanie dla firm regularnie uczestniczących w międzynarodowych wydarzeniach branżowych.
Kluczem do efektywnego wykorzystania karnetu ATA jest właściwe przygotowanie dokumentacji, przestrzeganie wszystkich procedur oraz świadomość ograniczeń systemu. Przedsiębiorcy rozważający skorzystanie z tej procedury powinni dokładnie przeanalizować specyfikę swoich towarów, zaplanować harmonogram podróży oraz upewnić się co do objęcia krajów docelowych systemem ATA. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z profesjonalnego doradztwa oferowanego przez Krajową Izbę Gospodarczą lub wyspecjalizowane firmy spedycyjne.
Spis źródeł
Konwencja celna w sprawie karnetu ATA dla odprawy warunkowej towarów sporządzona w Brukseli dnia 6 grudnia 1961 r. (Dz.U. Nr 30 z 1969 r. poz. 242)
Konwencja dotycząca odprawy czasowej sporządzona w Stambule dnia 26 czerwca 1990 r. (Dz.U. Nr 14 z 1998 r. poz. 61)
Decyzja Rady 93/329/EWG z dnia 15 marca 1993 r. dotycząca zawarcia Konwencji w sprawie odprawy czasowej oraz przyjmująca jej załączniki
Krajowa Izba Gospodarcza - Regulamin wydawania karnetów ATA
Ministerstwo Finansów - Wytyczne dotyczące stosowania karnetów ATA
Światowa Organizacja Celna - Dokumentacja techniczna systemu ATA
Międzynarodowa Izba Handlowa - Standardy międzynarodowe dla karnetów ATA
W naszym serwisie internetowym są wykorzystywane pliki cookies. Służą one do zapamiętywania preferencji i ustawień oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących plików cookies w swojej przeglądarce internetowej.
Jeżeli wyrażasz zgodę na zapisywanie informacji zawartej w plikach cookies zamknij niniejszy komunikat. Jeżeli nie wyrażasz zgody - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej