Sprawdź, czy twój transport jest „nienormatywny”
Pojazd lub zespół pojazdów staje się nienormatywny, gdy choć jeden z jego parametrów (wymiary, rzeczywista masa całkowita albo naciski osi) przekracza wartości dopuszczalne dla danej drogi przewidziane w ustawie Prawo o ruchu drogowym34.
W przewozach nienormatywnych wolno transportować wyłącznie ładunek niepodzielny – taki, którego nie da się podzielić bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka uszkodzenia25.
Dobierz właściwą kategorię zezwolenia
Od marca 2021 r. obowiązuje pięć kategorii zezwoleń (I–V). Decydujących jest pięć czynników: wymiary pojazdu, masa, naciski osi, rodzaj dróg i liczba przejazdów. Kluczowe dane podsumowuje tabela.
| Kategoria | Kluczowe parametry pojazdu | Drogi objęte | Organ wydający | Ważność | Opłata* |
|---|---|---|---|---|---|
| I | szer. ≤ 3,5 m; pozostałe parametry w normie | wszystkie z wyj. A i S | starosta | 12 mies. | 100 zł6 |
| II | szer. ≤ 3,2 m; wys. ≤ 4,3 m; dł. ≤ 15 m (pojazd) / 23 m (zespół); naciski w normie | wszystkie | starosta / naczelnik UCS | 1/6/12/24 mies. | 200/400/1200/2000 zł76 |
| III | szer. ≤ 3,4 m; wys. ≤ 4,3 m; dł. ≤ 15 m (pojazd) / 23 m (zespół) / 30 m (zespół skrętny) | drogi krajowe | GDDKiA / naczelnik UCS | 1/6/12/24 mies. | 500/1000/2000/3000 zł76 |
| IV | szer. ≤ 3,4 m (1-jezdn.) lub 4,0 m (2-jezdn. A/S); wys. ≤ 4,3 m; dł. jak w kat. III; masa ≤ 60 t; naciski w normie | wszystkie | GDDKiA | 1/6/12/24 mies. | 800/1600/3200/4800 zł76 |
| V | parametry większe niż w kat. IV lub naciski > dopuszczalne | trasa określona w zezwoleniu | GDDKiA / prezydent miasta na prawach powiatu | przejazd jednorazowy (14 dni) lub wielokrotny (30 dni) | 500 zł (1×) / 1500 zł (wiele przejazdów)6 |
* pełna tabela opłat w rozporządzeniu MI z 16 lutego 2021 r.6
Przygotuj wniosek o zezwolenie
-
Wypełnij wzór z rozporządzenia MI z 21 stycznia 2021 r.8.
-
Załącz dowód uiszczenia opłaty i kopie dowodów rejestracyjnych pojazdów.
-
Do kat. V dołącz projekt trasy i ewentualne opinie zarządców dróg lub obiektów mostowych9.
-
Złóż wniosek:
– kat. I–II: w starostwie powiatowym (termin wydania zwykle 3 dni robocze)10
– kat. III–V: w GDDKiA lub UCS (termin 3–14 dni; kat. V może wymagać uzgodnień z zarządcami dróg)9.
Zaplanuj trasę i termin
- Uwzględnij ograniczenia wysokościowe, nośność mostów oraz remonty – dane udostępnia GDDKiA.
- Unikaj godzin szczytu i świąt: warunki te mogą być wpisane do zezwolenia.
- Dla kat. IV–V powiadom zarządców mostów o terminie przejazdu co najmniej 7 dni roboczych wcześniej11.
Zorganizuj pilotowanie
Od 17 lutego 2024 r. obowiązuje nowe rozporządzenie MI z 8 listopada 2023 r.12. Pilotowanie jest wymagane, gdy pojazd przekracza co najmniej jeden z progów:
| Progi dla 1 pojazdu pilotującego | Progi dla 2 pojazdów pilotujących |
|---|---|
| dł. > 23 m | dł. > 30 m |
| szer. > 3,20 m | szer. > 3,60 m |
| wys. > 4,50 m | wys. > 4,70 m |
| masa > 60 t | masa > 80 t |
Pojazd pilotujący musi być samochodem o nadwoziu BB, AF lub AG, wysokości ≥ 1,70 m, z napisem PILOT i pasy biało-czerwone na masce, drzwiach i klapie tylnej, światłami błyskowymi i łącznością radiową131415.
Przygotuj pojazd i ładunek
Zapewnij stabilne i symetryczne rozmieszczenie masy.
- Zastosuj atestowane urządzenia mocujące (łańcuchy, belki, maty antypoślizgowe).
- Oznacz skrajne punkty ładunku czerwono-białymi chorągiewkami lub lampami, jeśli wystają poza pojazd.
- Zachowaj dopuszczalne naciski osi – w razie potrzeby wykorzystaj naczepy modułowe.
Obowiązki kierowcy i pilota w trasie
- Miej przy sobie orzeczenie lekarskie, prawo jazdy właściwej kategorii i oryginał zezwolenia1.
- Kieruj się warunkami trasy z zezwolenia (prędkość, godziny, objazdy).
- Pilot: odpowiada za bezpieczeństwo ruchu, może kierować ruchem, a w razie zagrożenia przerwać transport12.
- Stosuj łączność radiową między kierowcą a pilotem przez cały przejazd14.
Kontrola i sankcje
- Brak zezwolenia kat. I–II: mandat administracyjny 1 500 zł; kat. III–V: 5 000 zł16.
- Przekroczenie warunków zezwolenia lub przejazd bez wymaganego pilota: dodatkowe kary pieniężne ITD, zatrzymanie pojazdu i nakaz przywrócenia przewozu do norm16.
- Za przejazd mostem bez zgody zarządcy: 3 000–6 000 zł16.
Harmonogram działań (przykład)
-
–14 dni: analiza trasy, pomiary ładunku, decyzja o kategorii.
-
–10 dni: złożenie wniosku (kat. IV–V); rezerwacja naczep i pilotów.
-
–7 dni: ewentualne zawiadomienie zarządców mostów.
-
–3 dni: odbiór zezwolenia; odprawa kierowców i pilotów.
-
Dzień 0: kontrola dokumentów, załadunek, plombowanie mocowań, przejazd zgodnie z planem.
-
+1 dzień: raport pilota i kierowcy, archiwizacja dokumentów.
Dobre praktyki
- Regularnie aktualizuj wiedzę o przepisach – od 2024 r. zmieniły się m.in. zasady pilotowania.
- Korzystaj z map przystosowanych do transportu ciężkiego (Bridge-Mapy GDDKiA).
- Zlecaj pilotaż firmom z licencjonowanymi pilotami i pojazdami zgodnymi z nowym rozporządzeniem.
- Dokumentuj pomiary nacisków osi i długości ładunku – przyspiesza kontrole ITD.
- Ubezpiecz przewóz (OC przewoźnika, CARGO) z klauzulą „przewóz ponadgabarytowy”.
Ścisłe trzymanie się powyższej procedury i terminów gwarantuje, że przewóz nienormatywny zostanie zorganizowany legalnie, bezpiecznie i bez zbędnych opóźnień.