Inspekcja Transportu Drogowego – jakie ma uprawnienia kontrolne?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Inspekcja Transportu Drogowego to instytucja, która budzi respekt w branży przewozowej. Jej działania ściśle regulują polskie i unijne akty prawne, a uprawnienia inspektorów należą do najszerszych wśród służb kontrolnych w Polsce. W artykule wyjaśniamy, jakie narzędzia posiada ITD w codziennej praktyce, jak wygląda przebieg kontroli oraz jak przygotować się do spotkania z inspektorem. Ta wiedza pozwoli ograniczyć stres i ryzyko kosztownych konsekwencji podczas kontroli.

Spis treści

1. Podstawa prawna i zakres działania ITD
2. Uprawnienia inspektorów ITD podczas kontroli drogowej
3. Uprawnienia kontrolne ITD w siedzibie firmy przewozowej
4. Narzędzia i środki kontroli
5. Obowiązki przewoźnika i kierowcy w trakcie kontroli
6. Podsumowanie
7. Spis źródeł
8. Hashtagi

Podstawa prawna i zakres działania ITD

Inspekcja Transportu Drogowego to organ kontrolny powołany na mocy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (art. 50–76a) oraz szeregu aktów wykonawczych i unijnych (m.in. rozporządzenia 561/2006/WE i 165/2014/UE). Jej głównym zadaniem jest czuwanie nad:

1. przestrzeganiem obowiązków i warunków wykonywania przewozów drogowych.
2. przestrzeganiem przepisów czasu pracy kierowców, korzystania z tachografów, prawidłowości uiszczania opłat drogowych.
3. kontrolą stanu technicznego pojazdów i dokumentów przewozowych.
4. ochroną środowiska, konkurencyjności i bezpieczeństwa na rynku transportu drogowego.

Uprawnienia inspektorów ITD podczas kontroli drogowej

Inspektorzy ITD posiadają szerokie uprawnienia na drodze, określone w art. 55 ustawy o transporcie drogowym oraz powiązanych przepisach. W trakcie kontroli mogą:

1. Zatrzymać każdy pojazd wykonujący przewóz drogowy lub przewóz na potrzeby własne.
2. Wstąpić do pojazdu/ kabiny, przyczepy, naczepy w celu kontroli.
3. Sprawdzić dokumenty kierowcy i pojazdu (prawo jazdy, dokumenty przewozowe, zezwolenia, licencje).
4. Kontrolować urządzenia pomiarowo-kontrolne (np. tachografy) i kartę kierowcy.
5. Badać masę, naciski osi i wymiary pojazdu.
6. Legitymować kierowcę i osoby towarzyszące, badać trzeźwość, przeprowadzić pomiar stanu technicznego pojazdu.
7. Zatrzymać prawo jazdy, dowód rejestracyjny lub pojazd w przypadkach określonych w przepisach.
8. Zatrzymać i przeszukać przewożony ładunek jeśli istnieje podejrzenie naruszenia przepisów.
9. Nałożyć i pobrać mandat karny lub podjąć czynności wyjaśniające jako oskarżyciel publiczny (art. 56, 57 ustawy o transporcie drogowym).

Uprawnienia kontrolne ITD w siedzibie firmy przewozowej

Inspektorzy mogą dokonywać kontroli także w siedzibie przedsiębiorstwa (art. 50 i 55 ustawy o transporcie drogowym), zawsze na podstawie pisemnego upoważnienia. W firmie mają prawo:

1. Wstąpić na teren przedsiębiorstwa, do pomieszczeń, archiwum i miejsc przechowywania dokumentów.
2. Zażądać okazania wszelkich dokumentów związanych z działalnością transportową.
3. Kontrolować oryginały lub kopie umów, zleceń, licencji, certyfikatów kompetencji, rejestrów czasu pracy, dokumentacji z tachografów, wykazów pojazdów i kierowców.
4. Odebrać wyjaśnienia ustne lub pisemne od kierowców, zarządzających i innych pracowników.
5. Pobrać do kontroli nośniki danych, kopie ewidencji elektronicznych, wydruki z systemów telematycznych.
6. Sporządzić protokół kontroli i dokumentować przebieg kontroli (np. fotografia, film).
7. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości – określić zakres uchybień, nałożyć sankcje, zobowiązać do usunięcia naruszeń, zainicjować postępowanie administracyjne.

Narzędzia i środki kontroli

Inspektorzy ITD korzystają z nowoczesnych narzędzi (tachografy cyfrowe, systemy e-Toll, wagi dynamiczne, urządzenia rejestrujące), a zakres stosowanych przez nich środków został zdefiniowany m.in. w rozporządzeniach UE nr 561/2006 i 165/2014. Do ich dyspozycji są zarówno mobilne laboratoria, jak i centralne rejestry naruszeń. W przypadku poważnych stwierdzeń mogą kierować sprawę do prokuratury lub innego organu władzy publicznej.

Obowiązki przewoźnika i kierowcy w trakcie kontroli

Podczas kontroli przewoźnik oraz kierowca są zobowiązani do:

1. Podporządkowania się poleceniom inspektora oraz nieutrudniania czynności kontrolnych.
2. Udzielenia wszelkich wymaganych wyjaśnień i okazania dokumentów.
3. Zapewnienia dostępu do miejsc przechowywania dokumentacji.
4. Brak dostarczania dokumentów lub utrudnianie kontroli skutkuje możliwością nałożenia kar pieniężnych – nawet do 12 000 zł za uniemożliwienie kontroli.

Podsumowanie

Inspekcja Transportu Drogowego ma bardzo szerokie uprawnienia zarówno na drodze, jak i w przedsiębiorstwie transportowym. Kontrola ITD obejmuje kompleksowe sprawdzenie kierowców, pojazdów, firmy i dokumentacji. Dla przewoźnika kluczowe jest przygotowanie się na wizytę inspektorów: prowadzenie aktualnej i rzetelnej dokumentacji, znajomość swoich praw i obowiązków oraz cykliczne szkolenia z procedur kontrolnych. Właściwa reakcja znacząco zmniejsza ryzyko wysokich kar i uciążliwych konsekwencji prawnych.

Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tj. Dz. U. 2024, poz. 728).
2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tj. Dz. U. 2024, poz. 1251).
3. Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych dotyczących transportu drogowego.
4. Rozporządzenie (UE) nr 165/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów w transporcie drogowym.
5. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tj. Dz. U. 2024, poz. 320).
6. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tj. Dz. U. 2024, poz. 977).
7. Specjalistyczna literatura transportowa i komentarze prawne.

Hashtagi

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

 

Wróc na bloga