Faktoring w firmie transportowej - co należy o nim wiedzieć?
Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Masz pełen grafik zleceń, pojazdy w trasie i zgrany zespół kierowców. Wszystko działa bez zarzutu – do momentu, gdy na przelew od kontrahenta trzeba czekać 60 lub nawet 90 dni. Tymczasem raty leasingowe, paliwo, pensje kierowców i składki ZUS nie czekają. W branży transportowej opóźnione płatności to codzienność, która dla wielu firm staje się początkiem poważnych problemów z płynnością finansową. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2024 roku firmy faktoringowe w Polsce wykupiły 29,2 miliona faktur o łącznej wartości 523,4 miliarda złotych – to wzrost o niemal 5% względem roku poprzedniego. Transport należy do branż, które najczęściej korzystają z faktoringu, co nie powinno dziwić – długie terminy płatności przy jednoczesnych wysokich kosztach operacyjnych to specyfika tego sektora. Faktoring transportowy to nie kredyt ani pożyczka – to zamiana należności na gotówkę. Zamiast czekać tygodniami na płatność od kontrahenta, przewoźnik otrzymuje środki niemal natychmiast, a firma faktoringowa przejmuje czekanie na zapłatę. Niniejszy artykuł wyjaśnia, czym jest faktoring, jakie są jego rodzaje, ile kosztuje, i jak może pomóc firmie transportowej utrzymać płynność finansową i uniknąć zatorów płatniczych.
Faktoring to usługa finansowa polegająca na wykupie przez firmę faktoringową (faktora) wierzytelności od przedsiębiorcy (faktoranta) w zamian za natychmiastowe środki pieniężne. Innymi słowy, faktoring zamienia należności – faktury z odroczonym terminem płatności – w gotówkę.
Strony umowy faktoringowej
Faktor – firma faktoringowa lub bank, który wykupuje wierzytelności i wypłaca środki.
Faktorant – przedsiębiorca (w tym przypadku firma transportowa), który sprzedaje swoje faktury faktorowi.
Kontrahent (dłużnik) – odbiorca usług transportowych, który ma zapłacić za fakturę.
Podstawa prawna
Faktoring nie jest uregulowany odrębną ustawą w polskim prawie. Umowa faktoringu jest umową nienazwaną, opartą na zasadzie swobody umów wyrażonej w art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 2023 poz. 1610 z późn. zm.). W praktyce faktoring opiera się na cesji wierzytelności regulowanej przez art. 509-518 Kodeksu cywilnego.
Rynek faktoringu w Polsce
Polski rynek faktoringu dynamicznie się rozwija. Według danych GUS i Polskiego Związku Faktorów:
W 2024 roku wykupiono 29,2 miliona faktur o wartości 523,4 miliarda złotych.
Wzrost obrotów wyniósł 4,8% rok do roku.
Z usług faktoringowych skorzystało 31 267 klientów (wzrost o 22,6% r/r).
Na rynku działa 45 podmiotów – 37 firm niebankowych i 8 banków komercyjnych.
Polska zajmuje ósme miejsce w Europie pod względem obrotów faktoringowych.
Dlaczego faktoring jest ważny dla firm transportowych?
Branża transportowa ma specyficzne cechy, które czynią faktoring szczególnie wartościowym narzędziem finansowym.
Długie terminy płatności
W transporcie standardem są terminy płatności wynoszące 30, 60, a nawet 90 dni. Kontrahenci – często duże sieci handlowe, producenci czy spedytorzy – narzucają długie terminy płatności jako warunek współpracy. Firma transportowa wykonuje usługę i wystawia fakturę, ale na pieniądze musi czekać tygodniami, a czasem miesiącami.
Wysokie koszty operacyjne
Koszty w firmie transportowej są bieżące i nie czekają na płatność od kontrahenta:
Paliwo – największy koszt operacyjny, stanowiący 25-35% kosztów transportu.
Raty leasingowe – za pojazdy, naczepy, wyposażenie.
Ubezpieczenia – OC, AC, OCP.
Składki ZUS – za pracowników i przedsiębiorcę.
Opłaty drogowe – e-TOLL, winiety zagraniczne.
Serwis i naprawy – bieżące utrzymanie floty.
Luka finansowa
Powstaje sytuacja, w której firma wykonała usługę, wystawiła fakturę, ale nie otrzymała jeszcze zapłaty – a jednocześnie musi ponosić bieżące koszty. Ta „luka finansowa" może prowadzić do zatorów płatniczych, zadłużenia, a w skrajnych przypadkach – do upadłości. Faktoring pozwala tę lukę wypełnić, dostarczając środki niemal natychmiast po wystawieniu faktury.
Skala problemu
Według raportów branżowych, około 90% przewoźników nie otrzymuje płatności w terminie. Małe i średnie firmy transportowe, stanowiące około 85% rynku, są szczególnie narażone na problemy z płynnością wynikające z opóźnionych płatności.
Rodzaje faktoringu
Faktoring ma wiele odmian, dostosowanych do różnych potrzeb i sytuacji. Wybór odpowiedniego rodzaju faktoringu zależy od specyfiki firmy, jej kontrahentów, i poziomu akceptowanego ryzyka.
Faktoring pełny (bez regresu)
W faktoringu pełnym faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Jeśli kontrahent nie zapłaci za fakturę, faktor ponosi stratę – faktorant nie musi zwracać otrzymanych środków.
Dla kogo faktoring pełny?
Firmy współpracujące z nowymi, mało znanymi kontrahentami.
Firmy dynamicznie się rozwijające, nawiązujące wiele nowych współprac.
Firmy posiadające już ubezpieczenie należności.
Firmy eksportujące, dla których ocena wiarygodności zagranicznych kontrahentów jest trudna.
Wady
Wyższy koszt – faktor żąda wyższej prowizji za przejęcie ryzyka.
Limity – ubezpieczyciel ustala limity dla poszczególnych kontrahentów.
Selektywność – nie wszyscy kontrahenci zostaną zaakceptowani.
Faktoring niepełny (z regresem)
W faktoringu niepełnym ryzyko niewypłacalności kontrahenta pozostaje po stronie faktoranta. Jeśli kontrahent nie zapłaci w terminie, następuje tzw. regres – faktorant musi zwrócić faktorowi otrzymane środki (wraz z odsetkami).
Dla kogo faktoring niepełny?
Firmy współpracujące ze sprawdzonymi, wypłacalnymi kontrahentami.
Firmy dobrze znające swoich klientów i ich dyscyplinę płatniczą.
Firmy szukające tańszego rozwiązania i akceptujące pewne ryzyko.
Zalety
Niższy koszt niż faktoring pełny.
Łatwiejsza dostępność – mniej restrykcyjna weryfikacja kontrahentów.
Szybsze uruchomienie finansowania.
Faktoring mieszany
Faktoring mieszany łączy cechy faktoringu pełnego i niepełnego. Faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności do określonej kwoty (limitu), a powyżej tego limitu ryzyko przechodzi na faktoranta. To kompromisowe rozwiązanie dające częściową ochronę przy umiarkowanym koszcie.
Faktoring jawny (notyfikowany)
W faktoringu jawnym kontrahent jest informowany o tym, że wierzytelność została przeniesiona (scedowana) na faktora. Otrzymuje oficjalne zawiadomienie i od tego momentu płaci bezpośrednio na konto faktora, a nie faktoranta.
Cechy faktoringu jawnego
Kontrahent wie o faktoringu i wyraża zgodę na cesję.
Płatność trafia bezpośrednio na konto faktora.
Faktor może monitorować płatności i prowadzić windykację.
Tańszy niż faktoring cichy.
Wydatki na faktoring można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.
Faktoring cichy (nienotyfikowany)
W faktoringu cichym kontrahent nie jest informowany o tym, że faktorant korzysta z usług firmy faktoringowej. Z jego perspektywy nic się nie zmienia – nadal płaci na konto faktoranta, który następnie rozlicza się z faktorem.
Dla kogo faktoring cichy?
Firmy obawiające się reakcji kontrahentów na informację o faktoringu.
Firmy chcące zachować poufność finansową.
Sytuacje, gdy kontrahent zabrania cesji wierzytelności w umowie.
Wady faktoringu cichego
Wyższy koszt – większe ryzyko dla faktora.
Faktor nie może bezpośrednio weryfikować transakcji z kontrahentem.
Faktorant musi samodzielnie przekazywać otrzymane płatności faktorowi.
Faktoring eksportowy
Faktoring eksportowy dedykowany jest firmom realizującym przewozy międzynarodowe i wystawiającym faktury kontrahentom zagranicznym. Uwzględnia specyfikę transakcji międzynarodowych – różne waluty, systemy prawne, zwyczaje płatnicze.
Faktoring odwrotny (odwrócony)
W faktoringu odwrotnym to nie należności, ale zobowiązania są finansowane. Faktor płaci za faktury wystawione faktorantowi przez jego dostawców, a faktorant spłaca faktora w późniejszym terminie. Przydatne dla firm potrzebujących wydłużenia terminów płatności wobec dostawców (np. paliwa, części).
Jak działa faktoring transportowy?
Mechanizm faktoringu transportowego jest prosty i składa się z kilku kroków.
Proces krok po kroku
Firma transportowa wykonuje usługę przewozu dla kontrahenta.
Po wykonaniu usługi wystawia fakturę z odroczonym terminem płatności (np. 60 dni).
Zamiast czekać 60 dni na płatność, przekazuje fakturę do faktora.
Faktor weryfikuje fakturę i kontrahenta (w faktoringu jawnym informuje kontrahenta o cesji).
Faktor wypłaca faktorantowi zaliczkę – zwykle 70-90% wartości faktury – często tego samego lub następnego dnia.
Kontrahent w terminie płatności reguluje należność (na konto faktora w faktoringu jawnym lub faktoranta w faktoringu cichym).
Faktor wypłaca faktorantowi pozostałą część (10-30%) pomniejszoną o prowizję i odsetki.
Przykład liczbowy
Firma transportowa wykonała przewóz i wystawiła fakturę na 50 000 zł z terminem płatności 60 dni. Przekazuje fakturę do faktora.
Limicie faktoringowym – maksymalnej kwocie, jaką faktor może jednocześnie finansować.
Limicie na kontrahenta – maksymalnej kwocie finansowania faktur od jednego kontrahenta.
Odnawialności – po spłacie faktury przez kontrahenta, limit się „odnawia" i można finansować kolejne faktury.
Koszty faktoringu
Koszt faktoringu składa się z kilku elementów. Zrozumienie struktury kosztów pozwala świadomie porównywać oferty i wybrać najkorzystniejszą.
Główne składniki kosztu faktoringu
Prowizja faktoringowa
Prowizja to procentowa opłata od wartości faktury (brutto), pobierana za obsługę wierzytelności. Typowy zakres to 0,5% – 3% wartości faktury. Jej wysokość zależy od:
Rodzaju faktoringu – pełny (droższy) vs niepełny (tańszy).
Liczby kontrahentów – większy portfel = niższe ryzyko = niższa prowizja.
Jakości kontrahentów – wiarygodni kontrahenci = niższa prowizja.
Terminu płatności – dłuższy termin = wyższa prowizja.
Odsetki za finansowanie
Odsetki naliczane są za okres, w którym faktor finansuje fakturę (od momentu wypłaty zaliczki do momentu zapłaty przez kontrahenta). Oprocentowanie najczęściej oparte jest na stawce WIBOR plus marża faktora.
Przykładowa kalkulacja:
Wartość faktury: 100 000 zł.
Okres finansowania: 30 dni.
Oprocentowanie: WIBOR 3M (5,80%) + marża (2,5%) = 8,30% w skali roku.
Odsetki: 100 000 zł × 8,30% × 30/360 = 691,67 zł.
Opłaty dodatkowe
Faktorzy mogą pobierać również:
Prowizję przygotowawczą – za uruchomienie faktoringu (0,1% – 3% limitu).
Opłatę za sprawdzenie kontrahenta – weryfikacja wiarygodności.
Opłatę za obsługę limitu – miesięczna opłata administracyjna.
Opłatę za windykację – jeśli kontrahent opóźnia płatność.
Opłatę za zmianę warunków umowy.
Ile realnie kosztuje faktoring?
Całkowity koszt faktoringu zależy od wielu czynników. Orientacyjnie:
Faktoring niepełny (jawny): 1,5% – 4% wartości faktury.
Faktoring pełny: 2,5% – 5% wartości faktury.
Faktoring cichy: droższy o około 0,5% – 1% od jawnego.
Przy ocenie kosztu warto porównać go z kosztami alternatyw – kredytu obrotowego, debetu w rachunku, lub kosztami utraconej płynności (opóźnienia w płatnościach własnych, odsetki, kary umowne).
Korzyści z faktoringu dla przewoźników
Faktoring transportowy oferuje szereg korzyści, które mogą istotnie wpłynąć na funkcjonowanie i rozwój firmy przewozowej.
Natychmiastowy dostęp do gotówki
Zamiast czekać 30, 60 czy 90 dni na płatność, firma otrzymuje środki niemal natychmiast – często tego samego lub następnego dnia roboczego. To podstawowa korzyść faktoringu, rozwiązująca problem luki finansowej.
Unikać zatorów płatniczych i narastającego zadłużenia.
Zachować dobrą historię kredytową i relacje z dostawcami.
Spokojnie planować budżet i przepływy pieniężne.
Możliwość przyjmowania nowych zleceń
Firma z płynnością finansową może przyjmować kolejne zlecenia bez obawy, że zabraknie środków na ich realizację. To szczególnie ważne w okresach wzmożonego popytu (np. sezon przedświąteczny).
Ochrona przed niewypłacalnością kontrahentów
W faktoringu pełnym ryzyko niewypłacalności kontrahenta przejmuje faktor. Firma transportowa jest chroniona przed stratą w przypadku bankructwa lub problemów finansowych kontrahenta.
Outsourcing zarządzania należnościami
Faktor przejmuje część obowiązków związanych z zarządzaniem należnościami:
W przeciwieństwie do kredytu, faktoring nie zwiększa zadłużenia firmy w bilansie. To zamiana jednego aktywa (należności) na inne (gotówka), nie zaś zaciąganie zobowiązania.
Możliwość rozwoju
Stabilna płynność finansowa i regularne wpływy pozwalają na:
Inwestycje w nowy tabor i rozbudowę floty.
Zatrudnianie nowych kierowców.
Wchodzenie na nowe rynki i trasy.
Negocjowanie lepszych warunków z dostawcami (rabaty za wcześniejsze płatności).
Wsparcie dla HR
Terminowe wypłaty wynagrodzeń dzięki stabilnej płynności wpływają na motywację i lojalność pracowników. W branży borykającej się z niedoborem kierowców, terminowe pensje mogą być przewagą konkurencyjną w rekrutacji.
Jak wybrać faktora?
Na polskim rynku działa kilkadziesiąt firm faktoringowych – banki, wyspecjalizowane firmy faktoringowe, i fintechy. Wybór odpowiedniego partnera ma znaczenie dla kosztów, wygody współpracy, i elastyczności.
Doświadczenie w branży transportowej – faktor znający specyfikę TSL lepiej zrozumie Twoje potrzeby.
Szybkość wypłaty – ile czasu zajmuje wypłata zaliczki?
Wysokość zaliczki – jaki procent wartości faktury otrzymujesz od razu?
Limit faktoringowy – czy limit jest wystarczający dla Twojego obrotu?
Elastyczność – możliwość finansowania pojedynczych faktur vs obowiązek finansowania wszystkich.
Wymagania formalne – jakie dokumenty są potrzebne, jak szybki jest proces uruchomienia?
Obsługa online – możliwość zarządzania faktoringiem przez platformę internetową.
Reputacja – opinie innych klientów, stabilność finansowa faktora.
Rodzaje faktorów
Banki – często oferują faktoring jako uzupełnienie innych usług (konto, kredyt); stabilne, ale mniej elastyczne.
Wyspecjalizowane firmy faktoringowe – faktoring to ich główna działalność; często bardziej elastyczne i szybsze.
Fintechy – nowoczesne platformy online; szybkie, proste, ale mogą mieć niższe limity.
Co sprawdzić przed podpisaniem umowy?
Pełen cennik – wszystkie opłaty, nie tylko prowizja główna.
Warunki regresu – jak działa regres w faktoringu niepełnym, jakie są terminy.
Okres wypowiedzenia – jak łatwo można zakończyć współpracę.
Wyłączenia – które faktury lub kontrahenci nie są akceptowani.
Dodatkowe usługi – monitoring, windykacja, ubezpieczenie.
Aspekty prawne faktoringu
Faktoring opiera się na cesji wierzytelności, która jest uregulowana w Kodeksie cywilnym.
Cesja wierzytelności
Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Oznacza to, że co do zasady zgoda kontrahenta na faktoring nie jest wymagana, chyba że umowa z kontrahentem zawiera zakaz cesji.
Zakaz cesji w umowie
Niektórzy kontrahenci (szczególnie duże korporacje) umieszczają w umowach zakaz cesji wierzytelności bez ich zgody. W takiej sytuacji:
Faktoring jawny wymaga uzyskania zgody kontrahenta.
Alternatywą może być faktoring cichy (kontrahent nie wie o cesji).
Warto negocjować usunięcie zakazu cesji z umowy.
Podatki
Faktoring ma określone konsekwencje podatkowe:
Koszty faktoringu (prowizje, odsetki) stanowią koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym.
Usługi faktoringowe są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2024 poz. 361 z późn. zm.).
Przychód z faktury powstaje w momencie jej wystawienia, nie w momencie otrzymania środków z faktoringu.
Biała lista podatników
W faktoringu jawnym kontrahent płaci na konto faktora. Warto upewnić się, że faktor jest wpisany na tzw. białą listę podatników VAT, co eliminuje ryzyko podatkowe związane z płatnościami na niewłaściwe konto.
Podsumowanie
Faktoring transportowy to skuteczne narzędzie finansowe pozwalające firmom przewozowym zamienić należności na gotówkę, eliminując lukę finansową między wykonaniem usługi a otrzymaniem płatności. W branży, gdzie długie terminy płatności (30-90 dni) są standardem, a koszty operacyjne (paliwo, pensje, leasing) nie czekają, faktoring może być różnicą między płynnym funkcjonowaniem a zatorami płatniczymi. Wybór odpowiedniego rodzaju faktoringu (pełny vs niepełny, jawny vs cichy) zależy od specyfiki firmy, jej kontrahentów, i akceptowanego poziomu ryzyka. Koszty faktoringu (zwykle 1,5%-5% wartości faktury) należy porównać z korzyściami – stabilną płynnością, możliwością przyjmowania nowych zleceń, ochroną przed niewypłacalnością kontrahentów, i potencjałem rozwoju.
Kluczowe wnioski
Faktoring zamienia należności na gotówkę – zamiast czekać na płatność, otrzymujesz środki niemal natychmiast.
Branża transportowa jest idealnym kandydatem na faktoring – długie terminy płatności przy wysokich kosztach bieżących.
Są różne rodzaje faktoringu – pełny (bez regresu), niepełny (z regresem), jawny, cichy, eksportowy, odwrotny.
Faktoring pełny chroni przed niewypłacalnością kontrahenta, ale jest droższy.
Faktoring niepełny jest tańszy, ale ryzyko niewypłacalności pozostaje po stronie firmy.
Koszt faktoringu to prowizja + odsetki + ewentualne opłaty dodatkowe – zwykle 1,5%-5% wartości faktury.
Korzyści to nie tylko płynność – także outsourcing zarządzania należnościami, możliwość rozwoju, wsparcie dla HR.
Przy wyborze faktora porównuj całkowity koszt, szybkość, elastyczność, i doświadczenie w branży TSL.
Faktoring opiera się na cesji wierzytelności regulowanej przez Kodeks cywilny.
Koszty faktoringu są kosztem uzyskania przychodu i można je odliczyć od podatku.
Praktyczne działania dla firm transportowych
Przeanalizuj swoje przepływy pieniężne – ile wynosi luka między wykonaniem usługi a otrzymaniem płatności?
Oceń skalę problemu – ile faktur czeka na płatność, jakie to kwoty, jakie terminy?
Zbierz oferty od kilku faktorów – porównaj koszty, warunki, elastyczność.
Sprawdź doświadczenie faktora w branży transportowej.
Przeczytaj uważnie umowę – zwróć uwagę na opłaty dodatkowe, warunki regresu, okres wypowiedzenia.
Zacznij od faktoringu niepełnego, jeśli masz sprawdzonych kontrahentów.
Rozważ faktoring pełny, jeśli współpracujesz z nowymi lub zagranicznymi kontrahentami.
Upewnij się, że kontrahenci nie mają zakazu cesji w umowach.
Wykorzystaj faktoring do stabilizacji płynności, nie jako „ostatnią deskę ratunku".
Pamiętaj o aspektach podatkowych – koszty faktoringu odliczasz od przychodu.
Faktoring to nie oznaka problemów finansowych – to narzędzie profesjonalnego zarządzania płynnością, z którego korzystają zarówno małe firmy transportowe, jak i wielkie korporacje logistyczne. W czasach, gdy 90% przewoźników nie otrzymuje płatności w terminie, faktoring może być tym, co pozwoli Twojej firmie nie tylko przetrwać, ale też rozwijać się i przyjmować nowe wyzwania.
Spis źródeł
Główny Urząd Statystyczny – „Działalność faktoringowa przedsiębiorstw finansowych w 2024 r." (lipiec 2025).
Polski Związek Faktorów – analizy i statystyki rynku faktoringowego w Polsce (2024-2025).
Finea – „Faktoring dla transportu" (2025).
FaktorOne – „Faktoring Transportowy, finansowanie dla firm transportowych" (2025).
e100.eu – „Faktoring dla firm transportowych – na czym polega? Komu się opłaca?".
Log24.pl – „Jak faktoring pomaga utrzymać płynność finansową?" (2025).
HR Business Partner – „Faktoring dla branży transportowej – jak wspiera płynność finansową" (2025).
300gospodarka.pl – „Faktoring dla transportu – jak poprawić płynność finansową firmy przewozowej" (2025).
40ton.net – „Faktoring dla transportu – czy to dobre rozwiązanie dla przewoźników?" (2025).
Indos – „Faktoring pełny i niepełny – na czym polega różnica?" (2025).
Poradnik Przedsiębiorcy – „Faktoring pełny a niepełny. Czym się różnią i który wybrać?" (2022).
Regis – „Faktoring cichy a jawny – który wybrać dla swojej firmy?" (2025).
SMEO – „Faktoring jawny a cichy – porównanie" (2019).
NFG – „Różnice między faktoringiem cichym a jawnym" (2019).
FaktoringOferty.pl – „Koszty faktoringu" (2024).
Open.pl – „Ile Kosztuje Faktoring? Prowizja, Odsetki i Opłaty" (2025).
Bankier.pl – „Klimek, PZF: Obroty firm faktoringowych w 2024 wzrosną ok. 6 proc." (2024).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. 2023 poz. 1610 z późn. zm. – art. 353¹, art. 509-518.
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. 2024 poz. 361 z późn. zm. – art. 43 ust. 1 pkt 40.
eFaktor – „Faktoring dla branży transportowej" (2025).
W naszym serwisie internetowym są wykorzystywane pliki cookies. Służą one do zapamiętywania preferencji i ustawień oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących plików cookies w swojej przeglądarce internetowej.
Jeżeli wyrażasz zgodę na zapisywanie informacji zawartej w plikach cookies zamknij niniejszy komunikat. Jeżeli nie wyrażasz zgody - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej