Opracował: dr inż. Bogusław Madej
Transport międzynarodowy w obszarze Unii Europejskiej podlega szczególnemu reżimowi prawnemu, który umożliwia swobodny przepływ towarów i środków transportu bez obciążeń celnych. Ta zasada funkcjonowania UE, oparta na koncepcji unii celnej i jednolitego rynku wewnętrznego, stanowi jeden z kluczowych filarów integracji europejskiej. Brak opłat celnych na autobusy i samochody ciężarowe w przewozach między krajami członkowskimi nie jest przypadkowy, lecz wynika z głęboko zakorzenionych w prawie pierwotnym UE zasad prawnych oraz szczegółowych regulacji zawartych w aktach wtórnych.
Podstawą prawną braku opłat celnych w transporcie wewnątrz UE jest art. 28 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który stanowi, że "Unia obejmuje unię celną, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi".
Unia celna to forma współpracy gospodarczej, w której eliminuje się bariery celne między państwami członkowskimi przy jednoczesnym ustanowieniu wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich. W praktyce oznacza to, że organy celne wszystkich państw członkowskich UE współpracują ze sobą tak, jakby były jednym organem, stosując te same taryfy celne w odniesieniu do towarów przywożonych na ich terytorium z zagranicy.
Unia celna UE została ustanowiona w 1968 roku, zastępując wcześniejszy system stopniowego znoszenia ceł. Proces ten był realizowany etapowo, zgodnie z pierwotnym celem utworzenia wspólnego rynku europejskiego. Obecnie funkcjonuje w oparciu o Unijny Kodeks Celny, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 roku.
Jednolity rynek UE opiera się na czterech fundamentalnych swobodach:
W ramach jednolitego rynku wewnętrznego zniesiono wszystkie kontrole graniczne towarów i osób między państwami członkowskimi. Gdyby nie jednolity rynek, nadal istniałyby kontrole graniczne w transporcie towarów, co wydłużałoby czas dostaw za granicę i skutkowałoby wyższymi kosztami operacyjnymi.
Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku w sprawie Cassis de Dijon wprowadził zasadę wzajemnego uznawania, zgodnie z którą każdy produkt wyprodukowany zgodnie z prawem w jednym państwie członkowskim musi zostać dopuszczony do obrotu w każdym innym państwie członkowskim. Zasada ta stanowi podstawę do funkcjonowania rynku wewnętrznego w sytuacji braku pełnej harmonizacji prawnej.
Artykuł 30 TSUE (Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) stanowi kategoryczny zakaz: "Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się również do ceł o charakterze fiskalnym". Ten bezwzględny zakaz obejmuje wszystkie rodzaje towarów, w tym środki transportu takie jak autobusy i samochody ciężarowe.
Trybunał Sprawiedliwości UE w swoim orzecznictwie precyzyjnie zdefiniował pojęcie "opłat o skutku równoważnym do ceł". Każda opłata nałożona na produkt sprowadzony z państwa członkowskiego, z wyłączeniem podobnych produktów krajowych, przez zmianę jego ceny ma taki sam wpływ na swobodę przepływu towarów jak cło i może być uznana za środek o działaniu równoważnym bez względu na swoją naturę lub formę.
Artykuły 34 i 35 TFUE zakazują stosowania ograniczeń ilościowych oraz wszelkich środków o skutku równoważnym w przywozie i wywozie między państwami członkowskimi. W orzeczeniu w sprawie Dassonville Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wszystkie zasady handlowe mające zastosowanie w danym państwie członkowskim, mogące bezpośrednio lub pośrednio ograniczyć handel w obrębie Wspólnoty, uznaje się za środki mające skutek równoważny w stosunku do ograniczeń ilościowych.
Zgodnie z Unijnym Kodeksem Celnym, procedury celne przeprowadzane są tylko w przypadku wprowadzania lub wyprowadzania towarów poza terytorium unijne. UKC określa ogólne przepisy i procedury mające zastosowanie do towarów wprowadzanych na obszar celny Unii Europejskiej i z niego wyprowadzanych.
Transport realizowany między krajami należącymi do UE nie wymaga przeprowadzania procedur celnych, ponieważ unia celna stanowi jeden z fundamentów partnerstwa europejskiego. Wszystkie formalności celne zostały zniesione dla przewozów realizowanych w obrębie obszaru celnego UE.
W przypadku towarów pochodzących z państw trzecich, które znajdują się w swobodnym obrocie w państwach członkowskich (tj. zostały już objęte procedurą celną i uiszczono od nich wszystkie wymagane cła), również nie podlegają ponownym procedurom celnym przy przemieszczaniu między krajami UE.
W przypadku transportu drogowego towarów do krajów spoza Unii Europejskiej obowiązek odprawy celnej nadal istnieje. Przedsiębiorcy muszą zgłosić towary do organów celnych kraju przeznaczenia oraz wypełnić wszelkie niezbędne formalności związane z odprawą celną.
Procedura TIR (Transport International Routier) stosowana jest wyłącznie w przypadku, gdy rozpoczęcie lub zakończenie operacji przewozu towarów ma miejsce w państwie trzecim lub gdy przewóz towarów wewnątrz UE obejmuje kraj tranzytowy będący państwem trzecim. Karnet TIR nie może zostać wykorzystany do przewozu towarów jedynie w granicach Unii Europejskiej, stanowiącej jeden obszar celny.
Dla porównania, wysokość cła na samochody sprowadzane z państw trzecich wynosi 10% wartości pojazdu, a w przypadku samochodów ciężarowych stawka cła wynosi 22%. Te opłaty nie mają jednak zastosowania do pojazdów przemieszczanych między krajami członkowskimi UE.
Brak opłat celnych na autobusy i samochody ciężarowe w przewozach międzynarodowych w obszarze Unii Europejskiej wynika z fundamentalnych zasad prawnych leżących u podstaw funkcjonowania UE. Unia celna i jednolity rynek wewnętrzny, oparte na przepisach Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, kategorycznie zakazują stosowania ceł i opłat o skutku równoważnym między państwami członkowskimi.
Dla przedsiębiorców transportowych oznacza to znaczące ułatwienia operacyjne i redukcję kosztów. Warto jednak pamiętać, że przewozy do krajów spoza UE nadal wymagają przeprowadzenia procedur celnych i uiszczenia odpowiednich opłat. Znajomość tych regulacji jest kluczowa dla prawidłowego planowania i realizacji operacji transportowych w Europie.
#TransportMiędzynarodowy #UnijnyKodeksCelny #JednolityRynek #TransportDrogowy #PrawoTransportowe #UniaEuropejska #Przewoźnicy
 |
 |
 |
