Czy wiesz, że bezterminowe prawa jazdy muszą być wycofane?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Czy posiadanie bezterminowego prawa jazdy naprawdę oznacza jazdę bez końca? Wkrótce ten przywilej stanie się już tylko wspomnieniem – polskie i europejskie przepisy nie pozostawiają złudzeń. W najbliższych latach wszyscy kierowcy posiadający dokument bez określonej daty ważności będą zmuszeni wymienić go na nowy, o ściśle wyznaczonym terminie ważności. To przełom nie tylko dla osób związanych zawodowo z transportem, ale i dla milionów kierowców w całym kraju. Zobacz, kiedy i na jakich zasadach bezterminowe prawa jazdy przejdą do historii oraz jakie obowiązki i wyzwania wiążą się z tą zmianą.

Spis treści

1. 1. Tło prawne i geneza zmian
2. 2. Terminy wymiany bezterminowych praw jazdy
3. 3. Szczegółowe zasady wymiany i jej konsekwencje
4. 4. Praktyczna instrukcja: Jak wymienić dokument?
5. 5. Kary i skutki niewymienienia prawa jazdy
6. 6. Podsumowanie
7. 7. Spis źródeł
8. 8. Hashtagi

1. Tło prawne i geneza zmian

1.1. Dyrektywy unijne i ustawa krajowa

Zmiany w przepisach wynikają wprost z harmonizacji prawa polskiego z unijną polityką bezpieczeństwa ruchu drogowego i rozporządzeniem dotyczącym ujednolicenia okresów ważności dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami.

1. Źródłem zobowiązania są: Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. oraz nowelizacja krajowej ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2023 r. poz. 622, art. 124 ust. 1-6).
2. Bezterminowe prawa jazdy zostały wydane w Polsce przed dniem 19 stycznia 2013 r., po czym wprowadzono obowiązek nadawania uprawnień na określony czas.
3. Trybunał Konstytucyjny potwierdził, że wymiana ta jest zgodna z normami konstytucyjnymi (orzeczenie K 5/13 z 2013 r.).

1.2. Główne cele regulacji

Wprowadzenie ograniczonego terminu ważności praw jazdy służy zwiększeniu bezpieczeństwa na drogach oraz ułatwia aktualizację danych i nadzór nad uprawnieniami kierowców.

1. Stworzenie jednolitego wzorca dokumentu w Unii Europejskiej oraz łatwiejsze zwalczanie fałszerstw.
2. Regularna weryfikacja stanu zdrowia kierowców oraz ich uprawnień.
3. Ułatwienie egzekwowania aktualnych danych osobowych i elektronicznego obiegu informacji.

2. Terminy wymiany bezterminowych praw jazdy

2.1. Kluczowe daty – kto i kiedy musi wymienić?

Terminarz obowiązkowej wymiany został precyzyjnie określony przez ustawodawcę z kilkoma wyłączeniami oraz postanowieniami przejściowymi.

1. Obowiązkowa wymiana obejmie prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. (art. 124 ust. 1 u.k.p.).
2. Procedura rozpocznie się 19 stycznia 2028 r. i potrwa do 18 stycznia 2033 r., według harmonogramu ogłoszonego przez Ministra Infrastruktury (art. 124 ust. 2).
3. Wcześniejsza wymiana jest możliwa w razie zniszczenia, utraty dokumentu lub zmiany danych osobowych (np. nazwiska).

3. Szczegółowe zasady wymiany i jej konsekwencje

3.1. Charakterystyka nowych dokumentów

Wydane w wyniku wymiany prawo jazdy będzie mieć termin ważności do maksymalnie 15 lat (zgodnie z nowym unijnym wzorem i art. 13 ust. 1 u.k.p.).

1. Każde nowe prawo jazdy będzie zawierać wyraźnie określoną datę ważności w rubryce 11.
2. W niektórych przypadkach okres ważności może być skrócony ze względu na stan zdrowia kierowcy (orzeczenie lekarskie, art. 13 ust. 2).
3. Nieprzedłużenie dokumentu skutkuje utratą uprawnień do prowadzenia pojazdów od daty ważności wskazanej w nowym prawie jazdy.

3.2. Kto nie podlega obowiązkowi wymiany?

Obowiązek wymiany dotyczy tylko dokumentów wydanych do 18 stycznia 2013 r.

1. Prawa jazdy wydane po 19 stycznia 2013 r. już mają określony termin ważności (15 lat) i nie podlegają dodatkowej wymianie w ramach tej akcji.
2. Zmiana miejsca zamieszkania (adresu) nie wymaga wymiany prawa jazdy, ponieważ obecny wzór dokumentu nie zawiera adresu (art. 18 ust. 2 u.k.p.).

4. Praktyczna instrukcja: Jak wymienić dokument?

4.1. Procedura krok po kroku

Wymianę prawa jazdy można przeprowadzić zarówno w trybie stacjonarnym, jak i on-line. Obowiązuje jednolita procedura administracyjna, ze wskazaniem niezbędnych dokumentów i terminów.

1. Zgłoszenie wymiany należy złożyć w wydziale komunikacji właściwym dla miejsca zamieszkania lub przez ePUAP (wymaga Profilu Zaufanego/e-dowodu).
2. Wymagane dokumenty to: wniosek o wydanie nowego prawa jazdy, aktualna fotografia, w niektórych przypadkach zaświadczenie lekarskie, dowód uiszczenia opłaty.
3. Opłata skarbowa za wydanie nowego dokumentu wynosi obecnie 100,00 zł (kwota może podlegać waloryzacji).
4. Odbiór nowego prawa jazdy możliwy jest osobiście lub przez pełnomocnika. Dla przebywających za granicą procedura odbywa się za pośrednictwem konsulatu RP.
5. Czas realizacji wniosku zależy od aktualnego obciążenia urzędu, z reguły do 2-3 tygodni.

5. Kary i skutki niewymienienia prawa jazdy

5.1. Sankcje prawne i finansowe

Brak wymiany dokumentu w wyznaczonym terminie jest wykroczeniem, które skutkuje zarówno utratą ważności uprawnień do kierowania pojazdami, jak i odpowiedzialnością za wykroczenie drogowe.

1. Prowadzenie pojazdu bez ważnego prawa jazdy skutkuje mandatem nawet do 1500 zł (art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń).
2. Ponadto, w razie kontroli ITD, policji lub w razie kolizji ubezpieczyciel ma prawo odmówić wypłaty odszkodowania (ryzyko regresu).
3. Utracone uprawnienia można odzyskać jedynie po przeprowadzeniu pełnej procedury odnowienia prawa jazdy.

6. Podsumowanie

Proces wycofywania bezterminowych praw jazdy to nieuchronna, systemowa zmiana, która dotknie nawet 15 milionów polskich kierowców. Warto już teraz upewnić się, że dokument podlega obowiązkowej wymianie i poznać harmonogram działań ogłoszonych przez ministra infrastruktury. Kluczowe zalecenia dla kierowców to:

1. Zweryfikuj datę wydania swojego prawa jazdy.
2. Monitoruj komunikaty dotyczące harmonogramu wymiany w swoim powiecie.
3. Przygotuj niezbędne dokumenty wcześniej, w szczególności zaświadczenie lekarskie jeśli jest wymagane.
4. Rozważ złożenie wniosku elektronicznie przez ePUAP, oszczędzając czas i stres.
5. Nie zostawiaj wszystkiego na ostatnią chwilę – konsekwencje zaniedbania mogą być dotkliwe finansowo i administracyjnie.

7. Spis źródeł

1. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2023 r. poz. 622), w szczególności art. 11, 13, 18, 20, 124.
2. Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy.
3. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2013 r., sygn. akt K 5/13.
4. Specjalistyczne komentarze do ustawy o kierujących pojazdami, red. T. Kuczyński.
5. Raporty BIiP Ministerstwa Infrastruktury – 2023/2025, sekcja transport drogowy.

8. Hashtagi

1. #PrawoJazdy2025
2. #TransportPolska
3. #WymianaDokumentów
4. #RegulacjeTransportowe
5. #BezterminowePrawoJazdy
6. #BranżaTransportowa
7. #ZmianyWPrawie

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga