Co to są przewozy bilateralne osób i jakie są zasady ich wykonywania?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Międzynarodowe przewozy osób na trasach między państwami nabierają coraz większego znaczenia w branży transportowej. Kluczowym zagadnieniem są przewozy bilateralne – legalne, gwarantujące bezpieczeństwo prawne i efektywność działalności przewoźnika. Zrozumienie ich zasad jest niezbędne każdemu przedsiębiorcy, który profesjonalnie działa na rynku europejskim i pozaunijnym. Niniejszy artykuł szczegółowo omawia istotę przewozów bilateralnych, aktualne zasady ich realizacji oraz kluczowe akty prawne i praktyczne aspekty wykonawcze. Zapraszamy do lektury!

Spis treści

1. Definicja przewozów bilateralnych osób.
2. Podstawa prawna przewozów bilateralnych osób.
3. Zasady wykonywania przewozów bilateralnych osób.
4. Przykłady i praktyka branżowa.
5. Podsumowanie.
6. Spis źródeł.
7. Hashtagi.

Definicja przewozów bilateralnych osób

Przewóz bilateralny osób (inaczej przewóz dwustronny) to międzynarodowy transport osób (np. autokarowy), realizowany między krajem siedziby przewoźnika a innym państwem (członkowskim UE lub spoza UE), na podstawie wzajemnych umów dwustronnych (Art. 2, Rozporządzenie (WE) 1073/2009). Kluczowe zasady to:

1. Bilateralny przewóz osób może odbywać się zarówno do kraju siedziby przewoźnika, jak i z tego kraju do drugiego państwa strony umowy.
2. Bilateralność oznacza opieranie operacji przewozowych na porozumieniach/umowach międzynarodowych między dwoma państwami (zasada wzajemności).
3. Bilateralny przewóz wyklucza przewozy kabotażowe (wewnętrzne w innym kraju) oraz cross-trade (między państwami trzecimi bez udziału kraju rejestracji pojazdu).

Podstawa prawna przewozów bilateralnych osób

1. Rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r.: reguluje dostęp do międzynarodowego rynku regularnych i okazjonalnych przewozów osób autokarami i autobusami (Dz.U. L 300 z 14.11.2009, str. 88–105).
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, tekst jedn. Dz.U. 2024 poz. 1539 (ISAP), szczegółowo opisuje warunki wykonywania przewozów osób w Polsce i w ruchu międzynarodowym.
3. Umowy bilateralne zawarte przez Rzeczpospolitą Polską z państwami spoza UE dostępne są w bazie MSZ oraz Monitorze Polskim.
4. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 361/2014 z dnia 9 kwietnia 2014 r. – szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia 1073/2009.
5. Umowa ASOR (1982) oraz INTERBUS (2021) - regulacje szczegółowe w zakresie przewozów okazjonalnych.

Zasady wykonywania przewozów bilateralnych osób

Warunki formalne i dostęp do rynku

1. Przewóz bilateralny osób dozwolony jest wyłącznie na podstawie ważnej licencji wspólnotowej lub innego uprawnienia, zgodnie z art. 4 Rozporządzenia (WE) 1073/2009 oraz art. 4 i 5 Ustawy o transporcie drogowym.
2. W przypadku krajów spoza UE wymagane jest dodatkowe zezwolenie bilateralne (tzw. zezwolenie dwustronne, loco) – szczegółowe wymogi opisane w art. 35-38 ustawy o transporcie drogowym oraz odpowiednich umowach międzynarodowych.
3. Przewóz wyłącznie na trasach określonych w zezwoleniu i zgodnie z wyznaczonymi warunkami technicznymi (np. standardem pojazdów, wiekiem pojazdu, liczbą miejsc, ekologicznymi normami EURO).
4. Nielegalny/przewóz bez ważnego zezwolenia podlega surowym sankcjom administracyjnym oraz karnym, w tym karom pieniężnym, zatrzymaniu pojazdu i zakazowi dalszej działalności (art. 92-97 ustawy o transporcie drogowym).

Procedura uzyskania zezwoleń

1. Przedsiębiorca składa wniosek do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (GITD), spełniając wymogi dokumentacyjne opisane w art. 7 i 8 Rozporządzenia (WE) 1073/2009 i art. 35-38 ustawy o transporcie drogowym.
2. Licencje wydawane są na czas określony, zwykle na okres do 5 lat dla przewozów regularnych oraz do czasu realizacji przejazdu dla okazjonalnych (art. 6 ust. 1 rozporządzenia 1073/2009).
3. W trakcie przewozu należy okazywać oryginał uprawnień i poddawać się kontrolom, zarówno krajowym, jak i zagranicznym organom nadzoru.
4. Opłaty za wydanie zezwoleń określa rozporządzenie Ministra Transportu (Dz.U. 2021 poz. 1220).

Praktyczne aspekty realizacji przewozów bilateralnych

1. Przewoźnik może zrealizować kurs z kraju siedziby do innego państwa i z powrotem, zgodnie z trasą określoną w zezwoleniu, z możliwością realizacji częściowych załadunków i rozładunków w trasie – pod warunkiem spełnienia zasad bilateralnych.
2. Dopuszczalna liczba pasażerów, przystanków i miejsc załadunku/rozładunku ustalana jest indywidualnie w zależności od treści umowy bilateralnej.
3. Zabronione jest świadczenie usług kabotażowych i cross-trade (przewóz osób w całości w innym kraju lub między krajami trzecimi), chyba że konkretna umowa dwustronna stanowi inaczej.
4. Kierowcy realizujący przewozy bilateralne wyłączeni są z obowiązków rejestracyjnych IMI i wypłat płac minimalnych lokalnych; ich wynagrodzenie rozliczane jest wg stawek państwa siedziby (Pakiet Mobilności, art. 2 Rozporządzenia 1073/2009/UE oraz Pakiet Mobilności 2020/1057 art. 2 ust. 1 lit. b).
5. Wyjątkiem są sytuacje, w których przewóz bilateralny jest połączony z kabotażem lub cross-trade – wtedy obowiązują szczegółowe wymogi prawa UE.

Przykłady i praktyka branżowa

1. Przewóz zespołu muzycznego autokarem z Polski na koncerty do Włoch i powrót bez pasażerów – klasyczny przewóz bilateralny.
2. Wyjazd grupy turystycznej z Niemiec do Polski z zatrzymaniem się po drodze w Pradze na krótki postój bez załadunku/rozładunku (utrzymanie charakteru bilateralnego trasy).
3. Kurs regularny z Warszawy do Paryża przez Berlin tylko z pasażerami kupującymi bilety na trasę Polska–Francja – przewóz bilateralny, bez prawa do podjęcia pasażerów na odcinku pomiędzy Niemcami i Francją.
4. Załadunek części pasażerów w Krakowie i drugiej części w Katowicach do autokaru jadącego do Budapesztu; powrót z Budapesztu z inną grupą do Polski.

Podsumowanie

Przewozy bilateralne osób stanowią podstawę bezpiecznego i efektywnego międzynarodowego transportu autokarowego. Kierowanie się aktualnymi regulacjami i sprawdzanie warunków umownych z krajami spoza UE pozwala uniknąć ryzyka sankcji oraz zwiększa konkurencyjność firmy przewozowej. Kluczowe jest:

1. Rzetelna analiza wymogów prawnych i wcześniejsza weryfikacja, czy przewóz kwalifikuje się jako bilateralny.
2. Przygotowanie kompletu potrzebnych zezwoleń i dokumentów na każdą trasę.
3. Szkolenie kierowców i regularny monitoring zmian prawa unijnego oraz krajowych porozumień bilateralnych.
4. W praktyce rekomendowane jest korzystanie z doradztwa prawnego TSL oraz konsultowanie każdej nietypowej sytuacji przewozowej.

Spis źródeł

1. Rozporządzenie (WE) nr 1073/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych.
2. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 361/2014.
3. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, tekst jedn. Dz.U. 2024 poz. 1539.
4. Pakiet Mobilności – Rozporządzenie (UE) 2020/1057.
5. Umowy bilateralne MSZ/Monitor Polski.
6. Umowa ASOR (Genewa, 1982) oraz INTERBUS (Bruksela, 2021).
7. Raporty branżowe: GITD, Ministerstwo Infrastruktury.

Hashtagi

#przewozybilateralne #transportosób #prawoTSL #autokarowytransport #mobilnośćUE #licencjeprzewozowe #edukacjatransportowa

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga