Zapraszam do lektury artykułu, który w przystępny sposób wyjaśnia kluczowe zagadnienia związane z odpowiedzialnością cywilną przewoźników międzynarodowych. Dowiedz się, czym jest SDR (Specjalne Prawo Ciągnienia) i jak wpływa na regulacje dotyczące transportu towarów o wysokiej wartości. Poznaj praktyczne zastosowanie limitów odpowiedzialności oraz sytuacje, w których przewoźnik nie może się na nie powołać. Artykuł dostarcza również cennych wskazówek, jak zabezpieczyć się przed ryzykiem związanym z rażącym niedbalstwem. To niezbędna lektura dla każdego, kto chce skutecznie zarządzać ryzykiem w transporcie międzynarodowym.
W transporcie międzynarodowym, w którym przewozi się towary o dużej wartości, koniecznością jest zrozumienie zasad odpowiedzialności cywilnej przewoźnika. Jednym z ważnych pojęć w tym zakresie jest SDR, czyli Specjalne Prawo Ciągnienia. W artykule omówiono, czym jest SDR, jak wpływa na odpowiedzialność przewoźnika międzynarodowego oraz jakie są wyjątki od ogólnych zasad.
SDR (Special Drawing Rights) to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa stworzona przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). SDR nie jest walutą w tradycyjnym sensie, ale służy jako środek wymiany między krajami członkowskimi MFW. Kurs SDR jest uśrednionym koszykiem 5 najważniejszych walut świata (dolara, funta szterlinga, euro, juana chińskiego i jena japońskiego). Jest notowany na międzynarodowych rynkach walutowych i można go znaleźć w tabelach średnich kursów walut, np. publikowanych przez Narodowy Bank Polski (NBP). Jego kurs zmienia się tak samo, jak kursy wszystkich walut. W czerwcu 2025 roku wykosił on około 5,20 zł.
Odpowiedzialność cywilna przewoźnika międzynarodowego jest regulowana przez Konwencję CMR. Zgodnie z art. 23 par. 3 tej konwencji, przewoźnik odpowiada za szkody do pełnej wartości, ale nie więcej niż 8,33 SDR za kilogram wagi brutto skradzionego lub uszkodzonego ładunku. Przy obecnym kursie SDR, górna granica odpowiedzialności wynosi prawie 43 zł za kilogram (8,33 SDR x5,20 zł = 43,32 zł).
Gdy założymy, że podczas transportu międzynarodowego doszło do kradzieży ładunku o wadze 1000 kg, to wówczas roszczenie skierowane do przewoźnika nie może przekroczyć 40 000 zł (1000 kg x 43 zł = 43 000 zł), nawet jeśli rzeczywista wartość ładunku była znacznie wyższa. Takie ograniczenie jest korzystne dla firm transportowych, zwłaszcza gdy przewożony towar jest lekki, ale bardzo wartościowy, jak np. elektronika.
Choć limit 8,33 SDR jest standardem, istnieją sytuacje, w których przewoźnik nie może się na niego powołać. Poniżej przedstawiono 3 takie przypadki:
jeśli nadawca zadeklaruje wartość towaru w liście przewozowym, odpowiedzialność przewoźnika wzrasta do tej kwoty (art. 24 Konwencji CMR). Przewoźnik może jednak otrzymać wynegocjowaną wyższą cenę przewozu zwiększone ryzyko.
Nadawca może rozszerzyć odpowiedzialność przewoźnika o tzw. specjalny interes, obejmujący straty związane z utratą lub uszkodzeniem ładunku, takie jak utracone korzyści (art. 26 Konwencji CMR). Podobnie jak przy specjalnym interesie przewoźnik może wykona przewóz po wyższej stawce lub zrezygnować z przewozu, jeżeli uzna go za zbyt ryzykowny.
Art. 29 Konwencji CMR stanowi, że przewoźnik traci prawo do ograniczenia odpowiedzialności, jeśli szkoda wynikła z jego rażącego niedbalstwa lub celowego działania. Ocena rażącego niedbalstwa jest subiektywna i zależy od okoliczności, co czyni ten zapis szczególnie niebezpiecznym dla firm transportowych.
Aby chronić się przed ryzykiem związanym z rażącym niedbalstwem, warto rozważyć wykupienie ubezpieczenia OCP z klauzulą rażącego niedbalstwa. Ponadto, przewoźnicy powinni dokładnie dokumentować wszystkie okoliczności związane z transportem, aby móc udowodnić swoją staranność w razie sporu.
Podsumowując, znajomość zasad dotyczących SDR i odpowiedzialności przewoźnika międzynarodowego jest ważna dla zarządzania ryzykiem w transporcie międzynarodowym. Choć limit 8,33 SDR za kilogram jest korzystny, przewoźnicy muszą być świadomi wyjątków i potencjalnych zagrożeń, które mogą wpłynąć na ich działalność.
