Co to jest porozumienie EKMT i czego ono dotyczy?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Porozumienie EKMT to podstawa, na której od siedmiu dekad opiera się swobodny, bezpieczny i przewidywalny międzynarodowy drogowy przewóz rzeczy w Europie i jej sąsiedztwie. Jego rdzeniem jest system wielostronnych zezwoleń umożliwiający wykonywanie licznych operacji transportowych między państwami członkowskimi, bez potrzeby każdorazowego pozyskiwania zezwoleń dwustronnych. W praktyce system ten łączy politykę transportową z realiami operacyjnymi przedsiębiorców, kształtując standardy techniczne, środowiskowe i jakościowe. Dzisiaj EKMT to również filar Międzynarodowego Forum Transportu (ITF), które koordynuje tematykę multilateralnych kwot i cyfryzacji zezwoleń, przygotowując branżę na pełną elektronizację dokumentów od 2026 r.

Spis treści

1. Czym jest porozumienie EKMT – definicja i zakres..
2. Historia, instytucje i ewolucja EKMT do ITF..
3. Zezwolenia EKMT: istota, warunki i ograniczenia..
4. Zasady wykorzystania i terytorialne ograniczenia..
5. Procedury uzyskania zezwoleń i certyfikatów..
6. Cyfryzacja zezwoleń EKMT (2026): co się zmienia?.
7. Relacje EKMT z prawem UE i polską ustawą o transporcie drogowym..
8. Przykłady operacji i praktyczne wskazówki dla przewoźników..
9. Podsumowanie i rekomendacje..
10. Spis źródeł.

Czym jest porozumienie EKMT – definicja i zakres

Definicja i podstawowe funkcje

Porozumienie EKMT (Europejska Konferencja Ministrów Transportu) to międzyrządowy system regulacyjny i polityczny, który tworzy ramy dla międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy między państwami członkowskimi EKMT. W praktyce oznacza to wspólnie uzgodnione standardy i system wielostronnych zezwoleń na przewozy komercyjne w relacjach między członkami EKMT, nadzorowany dziś w strukturze ITF.

Porozumienie EKMT:

1. Zapewnia forum współpracy ministrów transportu i uzgadniania polityk transportowych w obszarze przewozów lądowych.
2. Ustanawia multilateralny system kwot zezwoleń na przewozy rzeczy między państwami członkowskimi.
3. Wprowadza standardy jakości (m.in. Karta Jakości EKMT), wymagania środowiskowe i bezpieczeństwa dla pojazdów.
4. Ułatwia tranzyt przez terytoria członkowskie bez konieczności każdorazowego ubiegania się o zezwolenia dwustronne.
5. Integruje informacje o regulacjach krajowych, procedurach kontroli i dopuszczalnych naciskach, ułatwiając planowanie operacji.

Historia, instytucje i ewolucja EKMT do ITF

Geneza (1953) i rozwój organizacji

EKMT powstała na mocy Protokołu podpisanego w Brukseli 17 października 1953 r., jako forum koordynacji polityk transportowych w Europie. Z biegiem czasu zakres działania poszerzano, a konferencja stała się kluczowym ośrodkiem uzgadniania standardów i zasad międzynarodowego drogowego przewozu rzeczy. W 2006 r. utworzono Międzynarodowe Forum Transportu (ITF), a EKMT pozostała jego prawnym trzonem, utrzymując multilateralny system zezwoleń.

Historia EKMT:

1. Początek: podpisanie Protokołu EKMT w Brukseli (1953).
2. Rozszerzenia członkostwa: stopniowy wzrost do 43 państw zaangażowanych w system multilateralny.
3. Ewolucja instytucjonalna: integracja administracyjna z OECD, z zachowaniem autonomii politycznej ITF.
4. Rola dzisiejsza: ITF prowadzi Platformę Drogową ECMT i zarządza kwotami licencji, szkoleniami oraz cyfryzacją.
5. Kontynuacja misji: budowa zharmonizowanego, bezpiecznego i efektywnego systemu transportu lądowego o znaczeniu międzynarodowym.

Zezwolenia EKMT: istota, warunki i ograniczenia

Czym jest zezwolenie EKMT/CEMT i jak działa?

Zezwolenie EKMT/CEMT to licencja wielostronna uprawniająca do wykonywania nieograniczonej liczby przewozów pomiędzy państwami członkowskimi EKMT oraz w tranzycie przez ich terytoria, w ramach ważności i zakresu terytorialnego danego zezwolenia. Obowiązuje przez rok kalendarzowy i wymaga posiadania aktualnego karnetu oraz certyfikatów bezpieczeństwa/ekologii dla pojazdu i przyczepy/naczepy.

1. Charakter: licencja wielostronna na przewozy komercyjne towarów.
2. Zakres: przewozy między członkami EKMT i tranzyt przez ich terytoria.
3. Okres: ważność roczna (1 stycznia–31 grudnia).
4. Dokumentacja: zezwolenie, karnet przewozowy, certyfikaty pojazdu i przyczepy/naczepy.
5. Ograniczenia: możliwe wyłączenia państw lub klasyfikacje grupowe zezwolenia (pieczęcie i grupy ważności).

Zasady wykorzystania i terytorialne ograniczenia

Operacje, tranzyt i wyłączenia terytorialne

Zezwolenia EKMT służą do operacji pomiędzy państwami członkowskimi oraz tranzytu przez ich terytoria. Nie stosuje się ich do operacji między państwem członkowskim a państwem trzecim (z wyjątkami dotyczącymi tranzytu przez państwa trzecie na trasach między członkami). Poszczególne zezwolenia mogą wyłączać ważność na terytoriach niektórych państw – informuje o tym pieczęć kraju na dokumencie. W takich przypadkach stosuje się alternatywne podstawy prawne (np. licencja wspólnotowa, zezwolenie bilateralne) przy jednoczesnym obowiązku posiadania zezwolenia EKMT w pojeździe na całej trasie przewozu.

Zasady korzystania z zezwoleń EKMT:

1. Zakres operacji: relacje członek–członek oraz tranzyt przez członków.
2. Wyłączenia: brak ważności w relacjach członek–państwo trzecie (co do zasady).
3. Tranzyt przez państwo trzecie: dopuszczalny przy przewozach między członkami EKMT.
4. Wyłączenia terytorialne: oznaczane pieczęcią; wymagają alternatywnych zezwoleń na odcinku.
5. Obowiązek posiadania: zezwolenie EKMT musi być w pojeździe przez całą trasę.

Procedury uzyskania zezwoleń i certyfikatów

Kryteria, wniosek i dokumenty towarzyszące

W Polsce przydziałem zezwoleń zajmuje się Biuro do Spraw Transportu Międzynarodowego GITD zgodnie z zasadami Komisji Społecznej. Wnioskodawca musi dysponować flotą spełniającą wymagania ekologiczne i bezpieczeństwa (co najmniej EURO 5), mieć licencję i wpisane pojazdy w bazie BTM. Niezbędne są certyfikaty EKMT dla pojazdu i przyczepy/naczepy – każdy ważny 12 miesięcy.

1. Warunki: licencja, pojazdy minimum EURO 5/EURO 6, spełnienie wymogów bezpieczeństwa.
2. Wniosek: składany do GITD-BTM, w terminach publikowanych w komunikatach BTM.
3. Certyfikaty: pojazdu i przyczepy/naczepy, potwierdzające wymogi techniczne i ekologiczne.
4. Karnet: imienny dokument ewidencjonujący przebieg kursów, przypisany do przewoźnika.
5. Kontyngent: liczba zezwoleń ograniczona; decyzje w podziale zapadają według reguł krajowych i kwot ITF.

Cyfryzacja zezwoleń EKMT (2026): co się zmienia?

ECMT Digital System – od papieru do aplikacji mobilnej

Od 1 stycznia 2026 r. zezwolenia EKMT i karnety będą dostępne wyłącznie w formie elektronicznej. ITF wdraża platformę ECMT Digital System, z testową wersją udostępnioną w 2025 r., wspartą szkoleniami dla przewoźników i służb kontrolnych. Celem jest uproszczenie obsługi, bieżąca weryfikacja uprawnień i ograniczenie obciążeń administracyjnych.

1. Data graniczna: 1 stycznia 2026 r. – wyłącznie forma elektroniczna zezwolenia i karnetu.
2. Okres przejściowy: 2025 r. – testy i szkolenia; dokumenty jeszcze papierowe.
3. Funkcje: cyfrowa prezentacja uprawnień, aktualizacje danych, wsparcie kontroli.
4. Korzyści: mniej formalności, szybsze aktualizacje, mniejsze ryzyko utraty dokumentów.
5. Wymagania: przygotowanie organizacyjne i techniczne przewoźników oraz kierowców.

Relacje EKMT z prawem UE i polską ustawą o transporcie drogowym

Komplementarność i rozdział właściwości

EKMT i prawo UE funkcjonują równolegle. W relacjach wewnątrzunijnych stosuje się przede wszystkim rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 w sprawie dostępu do rynku przewozów drogowych rzeczy, natomiast w przewozach z/do/ przez państwa spoza UE i EFTA – EKMT pełni rolę kluczowego mechanizmu (z zastrzeżeniem umów dwustronnych i ograniczeń terytorialnych). W Polsce kwestie systemowe osadzono w ustawie o transporcie drogowym, a praktyczne zasady przydziału i dystrybucji w kompetencjach GITD-BTM.

1. UE: rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 – dostęp do rynku w UE i tranzyt przez UE przy relacjach z państwami trzecimi.
2. EKMT: system multilateralny poza UE/EFTA oraz między członkami EKMT (także niebędącymi w UE).
3. PL: ustawa o transporcie drogowym – ramy krajowe i kompetencje organów.
4. Specyfika UK po brexicie: operowanie na podstawie TCA oraz, w niektórych sytuacjach, konieczność wykorzystywania zezwoleń EKMT zależnie od typu operacji i ograniczeń.
5. Kwoty: liczba zezwoleń ograniczona i ustalana jednogłośnie przez państwa uczestniczące w systemie.

Przykłady operacji i praktyczne wskazówki dla przewoźników

Zastosowania operacyjne i typowe scenariusze

System EKMT optymalizuje operacje w relacjach obejmujących państwa członkowskie EKMT, także poza UE. Daje możliwość wykonywania wielu kursów na przestrzeni roku bez konieczności każdorazowego wnioskowania o zezwolenia bilateralne, przy zachowaniu wymogów technicznych i dokumentacyjnych. Planowanie wymaga jednak weryfikacji ograniczeń terytorialnych i alternatywnych podstaw prawnych tam, gdzie aktualne wyłączenia blokują wykorzystanie EKMT.

1. Relacja członek–członek: przewóz z Polski do Turcji z tranzytem przez Serbię na podstawie EKMT (przy braku wyłączeń).
2. Tranzyt przez państwo trzecie: przewóz między członkami EKMT z przebiegiem przez terytorium niebędące członkiem, gdy przewóz docelowo łączy państwa EKMT.
3. Wyłączenia: jeżeli dany kraj członkowski jest wyłączony (pieczęć), odcinek wykonuje się na podstawie licencji wspólnotowej/zezwolenia bilateralnego, utrzymując EKMT w pojeździe.
4. Wielokrotne operacje: zezwolenie roczne pozwala na liczne przejazdy w roku, z rejestracją w karnecie.
5. Jakość i ekologia: pojazdy i naczepy muszą spełniać wymogi bezpieczeństwa i norm emisji (min. EURO 5/6), potwierdzone certyfikatami.

Podsumowanie i rekomendacje

Kluczowe wnioski i działania do wdrożenia

Porozumienie EKMT to praktyczny most między polityką transportową a operacjami przewoźników – zapewnia dostęp do rynków wielu państw przy minimalizacji formalności i harmonizacji wymogów jakościowych. W dobie cyfryzacji przejście na zezwolenia elektroniczne jeszcze bardziej usprawni kontrole i obsługę dokumentów. Przewoźnicy, którzy z wyprzedzeniem przygotują procesy i infrastrukturę pod ECMT Digital System oraz zadbają o zgodność floty z wymogami, uzyskają trwałą przewagę operacyjną.

Należy:

1. Zweryfikować spełnienie wymogów technicznych floty (EURO 5/6, bezpieczeństwo) i ważność certyfikatów EKMT pojazdu i naczepy.
2. Ujednolicić procedury obiegu dokumentów, w tym wypełnianie karnetów oraz ewidencję przebiegów.
3. Sprawdzić ograniczenia terytorialne aktualnie przydzielonych zezwoleń (pieczęcie, grupy ważności) i przygotować alternatywne podstawy prawne na odcinki z wyłączeniami.
4. Wziąć udział w szkoleniach ITF i uzyskać dostęp do środowiska testowego ECMT Digital System w 2025 r. przed startem obowiązkowej elektronizacji.
5. Zaplanować kontyngent i terminy wniosków do BTM, monitorując komunikaty GITD i harmonogramy przydziałów.

Spis źródeł

1. GITD: Co to jest zezwolenie EKMT? (definicja, warunki ważności, ograniczenia terytorialne).
2. ITF: Historia ITF i geneza EKMT (powstanie w 1953 r.).
3. OSPTD: Charakterystyka zezwoleń EKMT, karnet, certyfikaty.
4. Poradnikprzedsiebiorcy: Relacja EKMT do ustawy o transporcie drogowym oraz rozporządzenia (WE) nr 1072/2009.
5. OECD/ECMT raporty: status i rola EKMT jako organizacji międzyrządowej.
6. Materiały informacyjne o zasadach wykorzystania zezwoleń EKMT (tranzyt, wyłączenia, pieczęcie).
7. EUR-Lex (komunikat dot. przepustowości systemu kwot ECMT i ograniczeń w dobie brexitu).
8. Wikipedia (ramowy opis ECMT – tło informacyjne).
9. GITD: Przewóz rzeczy – zasady i państwa objęte EKMT.
10. ITF: ECMT Road Transport Platform (platforma informacyjna, Karta Jakości, kwoty).
11. ITF/Struktura: Organy ITF i Grupa ds. Transportu Drogowego (zarządzanie kwotą).
12. GITD/Informacje: Cyfryzacja zezwoleń EKMT od 2026 r. (komunikaty i szkolenia).
13. BRK/branżowe: Elektroniczne zezwolenia EKMT – terminy i praktyka wdrożenia.
14. GITD: Wniosek o przyznanie zezwoleń EKMT/CEMT (formularz i grupy ważności).
15. WITD: Certyfikat EKMT – wymagane dokumenty i opłaty.

Hashtagi

1. #transportdrogowy.
2. #EKMT.
3. #ITF.
4. #logistyka.
5. #przewozymiedzynarodowe.
6. #compliance.
7. #cyfryzacjaTransportu.

Załączniki: odnośniki prawne (ISAP, EUR-Lex)

Podstawowe akty prawne do samodzielnego sprawdzenia

1. Ustawa o transporcie drogowym (art. 28 ust. 1–1a – wymogi zezwoleń dla podmiotów z państw trzecich).
2. Rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady (dostęp do rynku przewozów rzeczy w UE; tranzyt i części przejazdu na terytorium państw członkowskich).
3. Komunikaty i formularze GITD/BTM dotyczące przydziału zezwoleń EKMT i cyfryzacji (instrukcje i terminy).
4. Platforma ITF ECMT Road Transport Platform (kwoty, Karta Jakości, dane krajowe).
5. Dokumenty ITF/ECMT ws. historii, struktury i roli multilateralnej kwoty.

Wymagania wizualne – opisy obrazów towarzyszących

Propozycje grafik (digital art, 4K, soft lighting, close-up, matowe, ciepłe tony)

1. Zbliżenie na elektroniczny karnet EKMT na ekranie smartfona, obok karty kierowcy i kluczyków, z miękkim światłem i matowymi teksturami.
2. Close-up kabiny ciężarówki z widocznym tabletem prezentującym aktywne zezwolenie EKMT, w ciepłej tonacji i eleganckiej kompozycji.
3. Detale tłumika i oznaczeń EURO VI na pojeździe, w matowym wykończeniu i miękkim oświetleniu, podkreślające zgodność ekologiczną.
4. Klarowny schemat przepływu dokumentów papierowych vs. elektronicznych (minimalistyczny, matowy look, ciepłe barwy, ujęcie z góry).
5. Close-up pieczęci terytorialnych i oznaczeń grup ważności na przykładowym (wizualizowanym) zezwoleniu, w eleganckiej, profesjonalnej estetyce.

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga