Co to jest franszyza w ubezpieczeniach i jakie powoduje skutki w umowach ubezpieczeniowych?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Franszyza to jedno z najbardziej niedocenianych i często nieprawidłowo rozumianych pojęć w branży ubezpieczeniowej. Dla przedsiębiorcy transportowego zarządzającego flotą 10 pojazdów różnica między polisą bez franszyzy a polisą z franszyzą redukcyjną 2 000 zł może oznaczać oszczędność nawet 24 000 zł rocznie w składkach autocasco. Jednak czy ta oszczędność nie okaże się pozorna, gdy pierwsze szkody zmuszą do wyłożenia kilku tysięcy złotych z własnej kieszeni? Franszyza w ubezpieczeniach to postanowienie umowne przerzucające na ubezpieczonego część poniesionej szkody, co z jednej strony obniża składkę ubezpieczeniową nawet o 25%, z drugiej zaś nakłada na ubezpieczonego obowiązek pokrycia określonej części kosztów naprawy. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje franszyzy: integralną (warunkową) określającą próg, poniżej którego ubezpieczyciel w ogóle nie wypłaca odszkodowania, oraz redukcyjną (bezwarunkową), gdzie od każdego odszkodowania odejmowana jest ustalona kwota lub procent. Dla firm transportowych, gdzie wartość pojedynczej szkody w autocasco może wynosić od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych, świadome zarządzanie franszyzą staje się kluczowym elementem optymalizacji kosztów ubezpieczeniowych.

Spis treści

1. Franszyza – definicja i podstawy prawne.
2. Rodzaje franszyzy w ubezpieczeniach.
3. Franszyza integralna – jak działa w praktyce.
4. Franszyza redukcyjna – mechanizm udziału własnego.
5. Wpływ franszyzy na wysokość składki ubezpieczeniowej.
6. Zalety i wady franszyzy dla ubezpieczonego.
7. Franszyza w ubezpieczeniach komunikacyjnych i flotowych.
8. Jak wybrać optymalną franszyżę.

Franszyza – definicja i podstawy prawne

Franszyza (zwana klauzulą umowną) to postanowienie umowy ubezpieczenia przerzucające na ubezpieczającego część poniesionej szkody. Jest to kwotowe lub procentowe ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu wypadku ubezpieczeniowego objętego umową ubezpieczenia.

Definicja i istota franszyzy

Franszyza ubezpieczeniowa jest umowną klauzulą, która w pewnym stopniu ogranicza odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. W praktyce oznacza to, że część kosztów związanych ze szkodą pokrywa sam ubezpieczony. Franszyza to kwota, jaką ubezpieczony musi pokryć samodzielnie przed uzyskaniem odszkodowania od ubezpieczyciela.

Cele stosowania franszyzy

Wprowadzenie franszyzy do umowy ubezpieczeniowej ma na celu:

1. Zmniejszenie liczby roszczeń o niskiej wartości – franszyza pozwala ubezpieczycielom uniknąć obsługi niewielkich szkód.
2. Obniżenie składek ubezpieczeniowych dla ubezpieczających – przejęcie przez ubezpieczonego części ryzyka skutkuje niższą składką.
3. Ograniczenie kosztów związanych z likwidacją drobnych szkód.
4. Zachęta do ostrożności – ubezpieczony jest bardziej ostrożny, wiedząc, że część kosztów pokryje z własnej kieszeni.

Franszyza a podstawy prawne

Franszyza jest stosowana w ubezpieczeniach majątkowych zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 2023 poz. 1610 z późn. zm., ISAP). Zgodnie z art. 805 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Franszyza jako modyfikacja zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela musi być wyraźnie określona w umowie.

Rodzaje franszyzy w ubezpieczeniach

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje franszyz ubezpieczeniowych: franszyzę integralną oraz franszyzę redukcyjną.

Podział podstawowy

1. Franszyza integralna (warunkowa, względna) – ubezpieczyciel odpowiada za szkody, których wartość przekracza przyjęte w umowie minimum.
2. Franszyza redukcyjna (bezwarunkowa) – ubezpieczyciel bez względu na wysokość szkody obniża odszkodowanie o część określoną w pieniądzu lub jako procent.

Dodatkowe rozróżnienia

Franszyza może być również określona:

1. Kwotowo – jako konkretna kwota w złotych (np. 500 zł, 1 000 zł, 2 000 zł).
2. Procentowo – jako procent wartości szkody lub sumy ubezpieczenia (np. 2%, 5%, 10%, 15%).
3. Jako franszyza czasowa lub kilometrowa – w ubezpieczeniach assistance.

Franszyza integralna – jak działa w praktyce

Franszyza integralna (zwana również warunkową lub względną) to kwota, poniżej której ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania. Określa ona minimalny poziom szkody, który musi zostać przekroczony, aby towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło odszkodowanie.

Mechanizm działania franszyzy integralnej

Jeśli wartość szkody jest niższa niż ustalony poziom franszyzy integralnej, odszkodowanie nie zostanie wypłacone. Natomiast jeśli szkoda jest większa i przekroczy ustalony próg, odszkodowanie wypłacane jest w całości.

Przykłady działania franszyzy integralnej

Przyjmijmy, że franszyza integralna wynosi 500 zł:

1. Szkoda 300 zł → brak odszkodowania; ubezpieczony pokrywa całość.
2. Szkoda 500 zł → brak odszkodowania; ubezpieczony pokrywa całość.
3. Szkoda 600 zł → odszkodowanie 600 zł (pełna kwota).
4. Szkoda 5 000 zł → odszkodowanie 5 000 zł (pełna kwota).

Kluczowa zasada: przy franszyzie integralnej, jeśli szkoda przekracza próg, ubezpieczyciel pokrywa całą kwotę szkody.

Franszyza redukcyjna – mechanizm udziału własnego

Franszyza redukcyjna (nazywana również bezwarunkową) to klauzula umowna, która polega na zmniejszeniu wysokości wypłacanego przez ubezpieczyciela świadczenia odszkodowawczego o ustaloną kwotę lub procent.

Mechanizm działania franszyzy redukcyjnej

Z każdego wypłacanego odszkodowania odejmowana jest określona kwota, a ubezpieczający ponosi część kosztów związanych ze szkodą. Nie ma przy tym znaczenia wysokość wypłacanego ubezpieczenia, gdyż każde z nich zostaje pomniejszone o ustaloną wartość.

Przykłady działania franszyzy redukcyjnej

Przyjmijmy, że franszyza redukcyjna wynosi 500 zł:

1. Szkoda 300 zł → brak odszkodowania; ubezpieczony pokrywa całość.
2. Szkoda 600 zł → odszkodowanie 100 zł; ubezpieczony pokrywa 500 zł.
3. Szkoda 2 000 zł → odszkodowanie 1 500 zł; ubezpieczony pokrywa 500 zł.
4. Szkoda 15 000 zł → odszkodowanie 14 500 zł; ubezpieczony pokrywa 500 zł.

Franszyza redukcyjna kwotowa vs procentowa

Franszyza redukcyjna może być określona na dwa sposoby:

1. Kwotowo (np. 1 000 zł) – w przypadku szkody o wartości 10 000 zł zakład wypłaci 9 000 zł.
2. Procentowo (np. 15%) – w przypadku szkody o wartości 10 000 zł zakład wypłaci 8 500 zł.

Wpływ franszyzy na wysokość składki ubezpieczeniowej

Wprowadzenie franszyzy do umowy ubezpieczeniowej zazwyczaj skutkuje obniżeniem składki ubezpieczeniowej. Im wyższa franszyza, tym niższa składka ubezpieczeniowa.

Skala obniżenia składki

Według danych rynkowych, obniżenie składki w zależności od wysokości franszyzy:

1. Franszyza integralna 300 zł: obniżenie składki o 5-10%.
2. Franszyza integralna 500 zł: obniżenie składki o 10-15%.
3. Franszyza redukcyjna 1 000 zł: obniżenie składki o 15-20%.
4. Franszyza redukcyjna 2 000 zł: obniżenie składki o 20-25%.

Przykład dla floty transportowej

Firma transportowa z 10 ciągnikami siodłowymi i składką AC 120 000 zł/rok może osiągnąć:

1. Brak franszyzy: składka 120 000 zł.
2. Franszyza integralna 500 zł: składka 108 000 zł (oszczędność 12 000 zł).
3. Franszyza redukcyjna 1 000 zł: składka 102 000 zł (oszczędność 18 000 zł).
4. Franszyza redukcyjna 2 000 zł: składka 96 000 zł (oszczędność 24 000 zł).

Zalety i wady franszyzy dla ubezpieczonego

Zalety franszyzy

1. Obniżenie składki ubezpieczeniowej o 10-25%.
2. Ochrona przed większymi szkodami.
3. Elastyczność i dostosowanie do potrzeb.
4. Zachęta do ostrożności.
5. Poprawa wskaźnika szkodowości floty.

Wady franszyzy

1. Konieczność ponoszenia części kosztów ze środków własnych.
2. Brak odszkodowania za drobne szkody.
3. Problem finansowy przy niespodziewanych szkodach.
4. Konieczność rezerwowania środków na naprawy.
5. Ryzyko wysokich kosztów przy wielu szkodach.

Franszyza w ubezpieczeniach komunikacyjnych i flotowych

Franszyza jest szczególnie istotnym elementem ubezpieczeń flotowych, gdzie odpowiednie jej ustalenie może przynieść znaczące oszczędności dla przedsiębiorstwa transportowego.

Franszyza w polisach autocasco

Klienci kupujący ubezpieczenia komunikacyjne mogą spotkać się z franszyzą w kontekście:

1. Franszyza redukcyjna – stosowana w autocasco i ubezpieczeniu szyb.
2. Franszyza integralna – stosowana w autocasco.
3. Franszyza kilometrowa – stosowana w assistance.

Negocjacje warunków we flotach

Przedsiębiorcy zarządzający flotami mogą negocjować warunki franszyzy podczas zawierania umowy flotowej. Ubezpieczenie flotowe jest tańsze niż pojedyncze polisy, a franszyza może być przedmiotem indywidualnych ustaleń.

Jak wybrać optymalną franszyzę

Czynniki do rozważenia

1. Historia szkodowości floty – firmy z niską szkodowością mogą śmiało wybierać wyższe franszyzy.
2. Możliwości finansowe – czy firma może pokryć franszyżę ze środków własnych.
3. Wartość pojazdów – dla drogich pojazdów franszyza stanowi niewielki procent wartości.
4. Rodzaj działalności – transport krajowy vs międzynarodowy.
5. Przewidywana liczba szkód rocznie.

Kiedy warto wybrać wysoką franszyzę

1. Firma ma niską szkodowość.
2. Pojazdy są użytkowane ostrożnie.
3. Firma dysponuje rezerwą finansową.
4. Celem jest maksymalizacja oszczędności.
5. Firma chce utrzymać niski wskaźnik szkodowości.

Podsumowanie

Franszyza w ubezpieczeniach to postanowienie umowne przerzucające na ubezpieczonego część poniesionej szkody, co obniża składkę nawet o 25%, ale nakłada obowiązek pokrycia części kosztów naprawy. Rozróżnia się franszyzę integralną (próg, poniżej którego brak odszkodowania) oraz redukcyjną (kwota odejmowana od każdego odszkodowania).

Kluczowe wnioski

1. Różnice w mechanizmie – franszyza integralna działa jako próg, redukcyjna to stała kwota odejmowana od odszkodowania.
2. Znaczące obniżenie składki – 10-25%, co dla floty 10 ciężarówek oznacza oszczędność nawet 24 000 zł rocznie.
3. Typowa wysokość – integralna 300-500 zł, redukcyjna dla flot 1 000-2 000 zł.
4. Negocjowalne warunki – we flotach można indywidualnie ustalać wysokość i rodzaj franszyzy.
5. Nie zawsze się opłaca – dla firm z wysoką szkodowością łączne koszty mogą przewyższyć oszczędności.

Praktyczne działania

1. Przeprowadź analizę historii szkodowej – niska szkodowość uzasadnia wyższą franszyzę.
2. Oblicz łączny koszt – porównaj składkę z franszyzą plus przewidywane koszty pokrycia franszyz.
3. Negocjuj warunki flotowe – większa flota = większa siła negocjacyjna.
4. Utrzymuj rezerwę finansową – na pokrycie kilku franszyz jednocześnie.
5. Rozważ OC kierowcy – dla flot z wysokimi franszyzami.
6. Monitoruj szkodowość – systematycznie analizuj przyczyny szkód i szkol kierowców.
7. Skonsultuj się z brokerem – profesjonalny doradca pomoże dobrać optymalną franszyzę.

Spis źródeł

1. NN.pl – „Franszyza ubezpieczeniowa: integralna i redukcyjna" (2025).
2. Poradnikprzedsiebiorcy.pl – „Czym jest franszyza redukcyjna i franszyza integralna?" (2022).
3. Pewny.pl – „Franszyza".
4. Interbroker.pl – „Co to jest franszyza, co to znaczy udział własny?" (2025).
5. Masuriagroup.pl – „Franszyza w ubezpieczeniu – czym jest i jak działa?" (2024).
6. Uniqa.pl – „Czym jest franszyza redukcyjna w ubezpieczeniu AC?" (2025).
7. Tuz.pl – „Franszyza redukcyjna: co to jest i jak działa?" (2024).
8. Ubea.pl – „Franszyza integralna i franszyza redukcyjna" (2021).
9. Link4.pl – „Co to jest i jak działa franszyza redukcyjna?" (2025).
10. Poradnikprzedsiebiorcy.pl – „Franszyza integralna i redukcyjna a umowa ubezpieczenia" (2022).
11. Rankomat.pl – „Czym jest franszyza integralna i franszyza redukcyjna" (2022).
12. Eurofinance.info.pl – „Czym jest franszyza?" (2021).
13. RKB.pl – „Co jest franszyza redukcyjna i franszyza-integralna" (2021).
14. Uniqa.pl – „Franszyza – czyli nasz udział w odszkodowaniu" (2025).
15. Zie.pg.edu.pl – „Franszyza (ang. deductible)" - Politechnika Gdańska.
16. Pl.wikipedia.org – „Franszyza – Wikipedia" (2004).
17. Kalkulator-ubezpieczeniowy.pl – „Franszyza integralna i reducyjna".
18. Kioskpolis.pl – „Czym jest franszyza redukcyjna" (2025).
19. Allianz.pl – „Franszyza integralna i redukcyjna" (2018).
20. CUK.pl – „Franszyza redukcyjna".
21. Fleet.com.pl – „Franszyza, udział własny w umowie a wysokość składki" (2021).
22. SOA.edu.pl – „Co oznacza franczyza w ubezpieczeniach?" (2025).
23. PB.pl – „Franszyza integralna i redukcyjna w ubezpieczeniach flotowych" (2023).
24. Dus.net.pl – „Franszyza w ubezpieczeniach" (2025).
25. MCE.edu.pl – „Franczyza ubezpieczenia" (2025).
26. Masuriagroup.pl – „Franszyza redukcyjna w ubezpieczeniach" (2025).
27. Lolapopp.pl – „Co to jest franczyza w ubezpieczeniach?" (2025).
28. Inforlex.pl – „Autocasco we flotach komunikacyjnych" (2002).
29. SOA.edu.pl – „Co to jest franczyza w ubezpieczeniu?" (2025).
30. STBU.pl – „OC Kierowcy – floty" (2022).
31. Tuz.pl – „Czym jest franszyza integralna?" (2024).
32. Studiumprzedsiebiorczosci.pl – „Poznaj zalety i wady franczyzy" (2025).
33. Salvum.com.pl – „Franszyza: klauzule ubezpieczeniowe" (2020).
34. Kancelariarewers.pl – „Franczyza czy Franszyza: Rozwikłanie Terminologiczne".
35. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 2023 poz. 1610 z późn. zm.) - art. 353¹, art. 805, ISAP.
36. Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. 2023 poz. 1130 z późn. zm.), ISAP.

Hashtagi

#FranszyzaUbezpieczeniowa #FranszyzaIntegralna #FranszyzaRedukcyjna #UbezpieczeniaTranspo rtowe #UbezpieczeniaFloty #OptymalizacjaKosztów #AutocascoAC

 

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

" />

Wróc na bloga