Czym są karnety T1, T2 i T2L – do czego służą?

Opracował: dr inż. Bogusław Madej

Transport międzynarodowy towarów wymaga stosowania odpowiednich procedur celnych, które zapewniają kontrolę nad przemieszczającymi się ładunkami przy jednoczesnym ułatwieniu handlu. Wśród najważniejszych narzędzi tej kontroli znajdują się specjalne dokumenty tranzytowe – karnety T1, T2 i T2L. Te dokumenty odgrywają kluczową rolę w europejskim systemie celnym, umożliwiając sprawny przepływ towarów między krajami przy zachowaniu niezbędnego nadzoru celnego.

Spis treści

1. Wprowadzenie do procedur tranzytowych
2. Karnet T1 - Procedura tranzytu zewnętrznego
3. Karnet T2 - Procedura tranzytu wewnętrznego
4. Dokument T2L - Potwierdzenie unijnego statusu celnego
5. Kluczowe różnice między T1, T2 i T2L
6. Podstawa prawna i systemy elektroniczne
7. Procedury składania i wymagane dokumenty
8. Praktyczne zastosowanie w różnych gałęziach transportu

Wprowadzenie do procedur tranzytowych

Procedury tranzytowe stanowią fundament nowoczesnego handlu międzynarodowego w Europie. Umożliwiają one przemieszczanie towarów przez granice państw bez konieczności dokonywania w każdym z nich odrębnych odpraw celnych, co znacząco ułatwia i przyspiesza przepływ ładunków.

Wspólna Procedura Tranzytowa (WPT) została ustanowiona na podstawie Konwencji o Wspólnej Procedurze Tranzytowej z 20 maja 1987 roku. Obecnie obejmuje 31 krajów, w tym 27 państw członkowskich UE oraz 4 państwa EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria).

Głównym celem procedur tranzytowych jest:

1. Uproszczenie formalności celnych przy przewozie towarów między krajami.
2. Zapewnienie skutecznej kontroli celnej nad przemieszczającymi się ładunkami.
3. Minimalizacja opóźnień i kosztów związanych z międzynarodowym transportem.
4. Zabezpieczenie interesów finansowych państw w zakresie należności celnych.

Karnet T1 - Procedura tranzytu zewnętrznego

Definicja i zakres stosowania

Procedura T1, znana również jako procedura tranzytu zewnętrznego, stosowana jest głównie do towarów nieunijnych (niewspólnotowych). Za takie towary uważa się wyroby niewytworzone lub nieuzyskane na obszarze celnym Unii Europejskiej, a także produkty z kraju trzeciego, które jeszcze nie zostały wprowadzone do obrotu na terenie Wspólnoty.

Mechanizm działania

Procedura T1 umożliwia zawieszenie należności celnych przywozowych oraz innych środków polityki handlowej (np. cła antydumpingowe) aż do momentu dostarczenia ładunku do miejsca przeznaczenia w Unii. Towary pozostają pod dozorem celnym przez cały czas trwania tranzytu.

Przypadki obowiązkowego stosowania

Procedura T1 jest wymagana również w następujących sytuacjach:

1. Towary unijne wywożone do państwa wspólnego tranzytu (kraje EFTA).
2. Towary podlegające formalnościom wywozowym w celu uzyskania zwrotu należności w ramach wspólnej polityki rolnej.
3. Towary pochodzące z zapasów interwencyjnych podlegające kontroli stosowania/przeznaczenia.
4. Towary kwalifikujące się do zwrotu/umorzenia należności celnych przywozowych.
5. Wyroby akcyzowe z unijnym statusem celnym.

Dokumenty wymagane do sporządzenia T1

Aby sporządzić dokument T1, należy dysponować następującymi dokumentami:

1. Faktura handlowa lub pro forma.
2. Specyfikacja towaru lub packing list (lista pakowa).
3. Dokument przewozowy (CMR).
4. Potwierdzenie dokonania odprawy eksportowej.
5. Świadectwa pochodzenia towaru, sanitarne i inne, jeśli wymagane.

Karnet T2 - Procedura tranzytu wewnętrznego

Charakterystyka procedury T2

Dokument celny T2 wystawiany jest, gdy towar wspólnotowy (unijny) jest przewożony z jednego miejsca do drugiego na obszarze celnym Unii Europejskiej, jednak po drodze transport przebiega przez państwo lub państwa, które nie są członkami Wspólnoty. Kluczowe jest to, że taki towar nie zmienia swojego statusu celnego podczas transportu.

Ograniczenia stosowania

Procedura T2 stosuje się wyłącznie przy transporcie lądowym. Nie dotyczy ona transportu morskiego ani lotniczego, co jest istotnym ograniczeniem przy planowaniu tras międzynarodowych. W przypadku przepraw promowych na terenie Unii Europejskiej konieczne jest zastosowanie innej procedury celnej.

Dokumenty niezbędne do sporządzenia T2

Do sporządzenia dokumentu T2 potrzebne są następujące dokumenty:

1. CMR (list przewozowy).
2. Faktura handlowa lub faktura pro forma.
3. Specyfikacja lub packing list.
4. Odprawa eksportowa (EX).
5. Świadectwo weterynaryjne, sanitarne, fitosanitarne lub inne, jeżeli wymagane.

Dokument T2L - Potwierdzenie unijnego statusu celnego

Funkcja dokumentu T2L

Dokument T2L służy wyłącznie do potwierdzenia i utrzymania celnego statusu unijnego dla przewożonego towaru. Oznacza to, że jeśli towary znajdują się w swobodnym obrocie na obszarze celnym Unii Europejskiej, dokument T2L udowadnia, że produkty te nie podlegają dozorowi celnemu.

Kiedy wystawia się dokument T2L

Agencja celna wystawia dokument T2L w następujących przypadkach:

1. Gdy istnieje domniemanie, że towar nie ma statusu unijnego.
2. Gdy towar może utracić status unijny podczas transportu.
3. W transporcie morskim i lotniczym w ramach procedury tranzytu wewnętrznego.

Charakterystyka techniczna dokumentu T2L

Dokument T2L charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Wystawiany w formie elektronicznej.
2. Ważny przez 90 dni od daty wystawienia.
3. Sporządzany dla towarów o wartości przekraczającej 15 000 EUR.
4. Może być wykorzystany tylko raz.
5. Kopia dokumentu musi być przechowywana przez upoważnionego nadawcę przez okres 2 lat.

Kluczowe różnice między T1, T2 i T2L

Różnice w statusie celnym towarów

Podstawową różnicą między procedurami jest status celny przewożonych towarów:

Dokument	Status towaru	Zastosowanie
T1	Towary nieunijne	Tranzyt zewnętrzny, zawieszenie ceł
T2	Towary unijne	Tranzyt wewnętrzny przez kraje spoza UE
T2L	Towary unijne	Potwierdzenie statusu unijnego

Podstawa prawna i systemy elektroniczne

Akty prawne regulujące procedury tranzytowe

Procedury tranzytowe regulowane są przez następujące akty prawne:

1. Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej z 20 maja 1987 roku (art. 293 Rozporządzenia Wykonawczego UKC).
2. Unijny Kodeks Celny (UKC) - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z 9 października 2013 roku.
3. Rozporządzenia delegowane i wykonawcze do UKC.

System NCTS (Nowy Skomputeryzowany System Tranzytowy)

Obsługa procedur tranzytowych odbywa się za pomocą systemu NCTS:

1. NCTS służy do obsługi procedury tranzytu, deklaracji tranzytowej i zawiadomienia o przybyciu.
2. System komunikuje się z podmiotami gospodarczymi za pośrednictwem zestawu komunikatów elektronicznych.
3. Każda operacja tranzytowa otrzymuje numer MRN (Movement Reference Number) i jest identyfikowana po tym numerze.

Procedury składania i wymagane dokumenty

Formalności w urzędzie celnym wyjścia

Zgodnie z przepisami, w urzędzie celnym wyjścia obowiązkowe jest przesłanie elektronicznego zgłoszenia tranzytowego do systemu NCTS. W Polsce stosowany jest system NCTS2, a usługa realizowana jest jako e-Tranzyt.

Zabezpieczenia finansowe

Procedury tranzytowe wymagają złożenia odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Istnieją różne formy zabezpieczenia:

1. Zabezpieczenie pojedyncze - dla pojedynczych operacji.
2. Zabezpieczenie generalne - dla wielu operacji tego samego podmiotu.
3. Depozyt w gotówce - najprostsza forma zabezpieczenia.
4. Zobowiązanie gwaranta - zabezpieczenie udzielane przez zatwierdzone instytucje finansowe.

Praktyczne zastosowanie w różnych gałęziach transportu

Transport drogowy

W transporcie drogowym najczęściej stosowane są procedury T1 i T2. Kluczowym dokumentem jest międzynarodowy list przewozowy CMR, który musi towarzyszyć każdej przesyłce. Transport drogowy charakteryzuje się największą elastycznością w stosowaniu procedur tranzytowych.

Transport morski

Transport morski wymaga szczególnej uwagi przy stosowaniu dokumentu T2L. Gdy towar opuszcza 12-milową strefę morską, automatycznie traci status unijny, jeśli nie jest objęty odpowiednią procedurą. W eksporcie morskim do Turcji zastosowanie dokumentu T2L jest często wskazane.

Transport kolejowy

Transport kolejowy może wykorzystywać różne procedury w zależności od trasy. W przypadku przewozów do Turcji przez Bułgarię może być wymagane wystawienie T2L, jednak zwykle stosowana jest pełna odprawa EX + T1.

Transport lotniczy

W transporcie lotniczym towary automatycznie tracą status unijny po opuszczeniu przestrzeni powietrznej UE. Ponowny wjazd wymaga dokumentu T2L lub zastosowania odpowiedniej procedury celnej. Transport lotniczy charakteryzuje się największą szybkością, ale również najwyższymi kosztami procedur celnych.

Podsumowanie

Procedury tranzytowe T1, T2 i T2L stanowią kluczowy element europejskiego systemu celnego, umożliwiając sprawny przepływ towarów przy zachowaniu niezbędnej kontroli. Karnet T1 służy przewozowi towarów nieunijnych z zawieszeniem należności celnych, procedura T2 umożliwia transport towarów unijnych przez kraje trzecie, a dokument T2L potwierdza unijny status celny towarów w transporcie morskim i lotniczym.

Praktyczne zastosowanie tych procedur wymaga dokładnej znajomości przepisów prawnych oraz umiejętności doboru odpowiedniego dokumentu do konkretnej sytuacji transportowej. Modernizacja systemów elektronicznych, w tym wdrożenie NCTS2 PLUS, będzie dalej upraszczała i przyspieszała procedury celne.

Dla przedsiębiorców zajmujących się transportem międzynarodowym kluczowe jest zrozumienie różnic między poszczególnymi procedurami oraz ich właściwe stosowanie w zależności od statusu celnego towarów, rodzaju transportu i trasy przewozu. Profesjonalna obsługa procedur tranzytowych pozwala uniknąć opóźnień, kar finansowych i problemów z organami celnymi.

Jesteś zainteresowany podnoszeniem swoich kwalifikacji?

Skorzystaj z naszych usług.

Wróc na bloga